Blisko milion przebadanych kobiet, około kilkunastu tysięcy postojów mammobusów - to bilans Populacyjnego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Piersi w 2016 roku.
Jak poinformował Narodowy Fundusz Zdrowia, w całym kraju, w pracowniach stacjonarnych oraz mammobusach – przebadano ponad 993 tysiące kobiet w ramach Populacyjnego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Piersi. Wartość udzielonych świadczeń wyniosła blisko 84 mln zł.
Najliczniej z możliwości wykonania badań mammograficznych korzystały mieszkanki województwa wielkopolskiego, śląskiego, mazowieckiego. 41 tysięcy pacjentek skierowano na dalszą diagnostykę lub leczenie.
Z kolei z Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy skorzystało w ubiegłym roku ponad 533 tysiące kobiet. Wartość wykonanych świadczeń we wszystkich etapach programu wyniosła ponad 22 mln zł.
Źródło: NFZ
Komentarze
[ z 5]
Dobrze jest czytać tego rodzaju doniesienia ze świata, a tym bardziej miło, jeśli dotyczą one naszego kraju. Świadczy to niewątpliwie o zwiększającej się świadomości kobiet odnośnie chorób nowotworowych i znacznie lepszym szerzeniu informacji odnośnie profilaktyki tych chorób, czy sposobów wczesnego wykrywania. W dalszym ciągu jeśli rozpatrywać nowotwory pod względem całej populacji ludzkiej to na pierwszym miejscu stawia się raka płuc. Jest on najczęstszym nowotworem mężczyzn i kobiet. Jednak jeśli patrzeć na statystyki dotyczące kobiet, to prawie połowa nowotworów powodowana jest chorobami rozrostowymi wychodzącymi właśnie z gruczołu piersiowego. Choroba w olbrzymim tempie zwiększa częstość występowania wraz z wiekiem pacjentek. Dlatego było by dobrze, gdyby wszystkie panie po menopauzie oraz w wieku okołomenopauzalnym kontrolowały stan swoich piersi i diagnozowały się w kierunku występowania ewentualnych guzów czy zmian, które mogłyby być podejrzane o pochodzenie neoplazmatyczne.
Mammografia stała się popularna dzięki wielu akcjom promocyjnym. Cieszy fakt, że kobiety odpowiadają na zaproszenia na badania i korzystają z nich. Milion to świetny wynik. W wielu krajach wykonuje się ją nawet u kobiet po 35 roku życia, zwłaszcza u tych, które są w grupach zwiększonego ryzyka zachorowania na raka. Badanie to powinno się regularnie powtarzać co jeden do dwóch lat w zależności od sytaucji klinicznej, terapii hormonalnej czy w sytuacji obciążeń genetycznych. Mammografię u kobiet miesiączkujących powinno się wykonywać w ciągu pierwszych 10-ciu dni cyklu miesiączkowego.
To świetne informacje, że coraz tyle kobiet w naszym kraju zdecydowało się wykonać mammografie, jednak pamiętajmy, że warto jest prowadzić takie działania aby było ich jeszcze więcej Sporym problemem do zachęcenia było to, że mammografia sama w sobie może być nieprzyjemna. Inne z kolei zwyczajnie wstydziły się rozebrać przed lekarzem. To są argumenty, które nie są zbyt silne jeżeli pomyślimy o tym, że może nas ona uchronić przed nowotworem. Jeżeli już kobieta jest przekonana co do tego, że nie chce wykonywać mammografii to może skorzystać z innych opcji chociażby USG. Jednak należy pamiętać, że nie jest ono tak dokładne jak mammografia, bowiem nie wykrywa zmian mniejszych niż 5mm. A to przecież w całym badaniu jest najważniejsze- aby wykryć jak najwcześniejsze stadium, które leczy się dużo łatwiej niż te zaawansowane. Należy pamiętać o tym, że takie badanie należy wykonać po 20 roku życia. Minusem tego badania jest również to, że nie jest ono refundowane. Innym badaniem może być również rezonans magnetyczny, który podobnie jak USG można wykonać tylko prywatnie. Jest to bardzo dokładne badanie diagnostyczne, jednak wciąż niewielka ilość ośrodków je przeprowadza. Coraz powszechniejsze w polskich szpitalach są również aparaty do mammografii 3D z tomosyntezą. Podczas tego badania otrzymuje się trójwymiarowy obraz, który jest wynikiem bardzo dokładnego zeskanowania piersi i pozwala na wykrycie bardzo małych zmian. Problemem również może być to, że w 2016 roku zaprzestano wysyłania zaproszeń pocztą na badania mammograficzne bo jak się okazało, Ministerstwo Zdrowia uznało, żę NFZ nie ma prawa korzystać z danych z Systemu Informatycznego Monitorowania Profilaktyki. Wiązało się to z tym, że kobiety przestały otrzymywać zaproszenie i zwyczajnie nie orientują się gdzie odbywają się badania. Istniały jeszcze Wojewódzkie Ośrodki koordynacji, jednak i one zaprzestały rozsyłania zaproszeń. Oczywiście starsze osoby można w pewnym stopniu usprawiedliwić, jednak dla młodych pozyskanie takich informacji raczej nie powinno stanowić problemu, ponieważ takie akcje są bardzo często umieszczane na różnego rodzaju stronach Internetowych. Warto też zaznaczyć, że informacje najlepiej przekazywane są z osoby na osobę. Jeżeli jedna z kobiet powie drugiej gdzie i kiedy można wykonać mammografie, to jest szansa, i to duża że kolejna kobieta się na nią zgłosi. Co więcej, jeżeli powie, że samo badanie wcale nie jest takie straszne i nie ma się czego obawiać, to jeszcze bardziej zachęci swoją koleżankę czy kogoś z rodziny, żeby na takie badanie się wybrała. Niestety według danych Narodowego Funduszu Zdrowia liczba kobiet wykonujących mammografię oraz cytologię musi wzrosnąć jeszcze bardziej. Obecnie Polska jest jedynym rozwijającym się krajem, w którym umieralność na raka piersi nie obniża się. A to właśnie odpowiednie działania profilaktyczne takie jak wspomniana mammografia potrafiłyby dużo zmienić, bowiem wykrycie zmiany na wczesnym stadium daje dużo większe szanse na przeżycie. Z refundowanego badania mammograficznego mogą korzystać kobiety w przedziale 50-69 lat, które w przeciągu dwóch lat takiego badania nie miały wykonywanego. Natomiast jeżeli znajdują się w grupie ryzyka, to badania te mogą wykonywać częściej. Jak się okazuje na badanie mammograficzne wcale nie trzeba długo czekać, wystarczy zadzwonić do placówki, która ma podpisany kontrakt z NFZ lub zgłosić się do mammobusu i wykonać badanie. Zatrzymując się na chwile przy mammobusach, chciałem podkreślić że jest to świetna forma dotarcia do tych kobiet, które często mają problem z dotarciem do miejsc gdzie wykonywane są badania. Niestety w Polsce cały czas jest spora dysproporcja pomiędzy regionami wiejskimi, a większymi miastami w dostępie do różnego rodzaju świadczeń. Lekarzom bardzo często nie opłaca się pracować w regionach wiejskich lub małych miejscowościach. W takich wypadkach kobiety często pozbawione są opieki specjalisty w niedalekiej odległości, który mógłby je zbadać. Spore różnice występują też pomiędzy Polską wschodnią, a zachodnią. Jest to bardzo poważny problem, z którym należy jak najszybciej sobie poradzić, tak aby każda kobieta mogła mieć jednakowy dostęp do wszelkich świadczeń, które mogą uratować ich życie. Mammobusy mogą chociaż w pewnym stopniu ten problem rozwiązać, dlatego są według mnie bardzo dobrym pomysłem. Według mnie świetnym przykładem na to, jak ważne jest badania jest liczba kobiet, które musiały wykonać pogłębioną diagnostykę. Dzięki takim badaniom zwiększa się szansa na skuteczną terapię, a te kobiety miały większą szansę na przeżycie niż gdyby takiego badania nie wykonały, albo zgłosiły się do lekarza później. Przykładem na to może być zdarzenie, które miało miejsce w Wielkiej Brytanii, gdzie kładzie się bardzo duży nacisk na profilaktykę tego nowotworu. Niestety na skutek pewnego błędu w systemie nie wysłano zaproszeń do pewnej grupy pacjentek na jedno z badań kontrolnych. Efektem tego było to, żę od 135 do 270 kobiet żyło krócej z tego powodu. Na sam koniec chciałbym również wspomnieć o jednym bardzo ważnym aspekcie badania- samobadaniu. Wydaje mi się, że w dużo większym stopniu powinno się kłaść na to nacisk, co pozwoli kobietom, na badanie piersi za pomocą wzroku oraz dotyku. W razie jakiś nieprawidłowości, powinny one jak najszybciej skonsultować się, ze specjalistą. Istotna rola może być również partnerów. Zdarza się bowiem, że to właśnie mężczyzna dostrzega zmiany, które nie są fizjologiczne.
Cały czas powtarza się o ogromnej roli diagnostyki, a także profilaktyki, które są bardzo ważne w przypadku wielu chorób, także nowotworowych. Mammografia jest bardzo powszechnym badaniem, które wykonuje się bardzo powszechnie jeżeli chodzi o diagnostykę raka piersi. Z pewnego badania przeprowadzonego w lipcu 2019 roku wynika, że ponad połowa Polek nie przeprowadza comiesięcznego samobadania, które jest zalecane przez specjalistów. Jak się okazuje niespełna 30 procent ankietowanych wie, że takie badanie powinno się przeprowadzać pomiędzy 5, a 10 miesiącem cyklu. Wiele kobiet deklaruje, że nie badają się samodzielnie oraz, że nie przeprowadzają specjalistycznych badań ponieważ boją się wykrycia raka. Bardzo ważne jest aby kobiety miały świadomość tego, że trzeba się regularnie badać i w przypadku niepokojących zmian, które mogą być wykryte przez same kobiety konieczne jest skontaktowanie się ze specjalistą. Warto podkreślić, że nie wszystkie te zmiany muszą być rakiem ponieważ aż 80 procent zmian to niegroźne torbiele, brodawczaki czy gruczolakowłókniaki, które zwykle nie wymagają leczenie farmakologicznego lub operacyjnego. Gdy zmiana nowotworowa zostanie wykryta na wczesnym stadium (I lub II stopień) to są duże szanse, że kobieta zostanie wyleczona. Skuteczna terapia występuje u 4 z 5 pacjentek! Jest to więc bardzo duża skuteczność, jednak bardzo ważne jest regularne badanie się. Jak wynika z badań u 30 procent kobiet, u których zdiagnozowano raka jego postać jest już w stadium zaawansowanym. Z kolei u 5-10 procent pacjentem są już stwierdzane przerzuty do innych narządów. Więcej kobiet w porównaniu do poprzednich lat zgłasza się w początkowych stadiach choroby co może świadczyć o tym, że ich świadomość odnośnie regularnego badania uległa poprawie. Według ekspertów brakuje miejsc w naszym kraju, które specjalizowałyby się w kompleksowej i skoordynowanej opiece nad pacjentkami z rakiem piersi. W październiku bieżącego roku takich miejsc miało być na terenie naszego kraju kilkadziesiąt, a powstało zaledwie kilka. Jak się okazuje powstało nowe badanie, które może okazać się bardzo skuteczne jeżeli chodzi wykrycie wczesnych stadiów raka piersi nawet pięć lat przed wystąpieniem objawów. Moim zdaniem to ogromny przełom jeżeli chodzi o diagnozowanie tego rodzaju nowotworu. Warto zaznaczyć, że wiele kobiet nie chce wykonywać mammografii z różnych względów. Kobiety często wstydzą się lekarza lub podkreślają, że samo badanie jest niekomfortowe. Takie badanie może zachęcić większą liczbę kobiet do badań profilaktycznych. Dzięki temu badaniu możliwe jest zbadanie odpowiedzi układu odporonościowego gosporzadza na substancje wytwarzane przez komórki nowotworowe. W ostatnim czasie w naszym kraju jeżeli chodzi o terapię raka piersi znacznie rozwinęła się radioterapia. Aktualnie jest ona stosowana w przypadku 80 procent zdiagnozowanych raków piersi. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie zabiegu chirurgicznego, którego bardzo często obawiają się kobiety. Warto zaznaczyć, że radioterapia jest również stosowana jako uzupełnienie leczenie operacyjnego. Wspomina się także o brachyterapii, która polega na napromienianiu od wewnątrz, a nie z zewnątrz. Pozwala ona na podanie znaczne większej ilości środka, który niszczy komórki nowotworowe. Dawne urządzenia wymieniono na nowe, które zapewniają mniejsze dolegliwości związanymi ze skutkami ubocznymi, jak przy urządzeniach stosowanych w poprzednich latach. Napromienianie zaplanowane i podawane w konkretnych miejscach przyczynia się do eliminowania wszystkich komórek znajdujących się w otoczeniu guza pierwotnego, a także w jego obrębie. Leczenie jest stosunkowo krótkie i trwa od kilku dni do kilku tygodni, a także nie wymaga stosowania narkozy. Dzięki temu znaczna część kobiet może normalnie pracować, bez konieczności brania urlopu. Kobiety, które pracują w organizacjach związanych z pomocą dla kobiet, które są w trakcie leczenia, lub po terapii podkreślają, że bardzo ważna w całym procesie jest rola partnerów. Pewne badania wykazało, że nadciśnienie tętnicze może powodować wzrost zachorowalności na raka piersi nawet o 15 procent. W naszym kraju bardzo duża liczba kobiet leczy się z powodu tego schorzenia. Tym bardziej kobiety w naszym kraju powinny być czujne jeżeli chodzi o diagnostykę raka piersi. Innym powszechnym problemem, który dotyczy znacznej części naszego społeczeństwa jest nadwaga lub otyłość. W wyniku nadmiaru tkanki tłuszczowej może dochodzić do zaburzeń gospodarki hormonalnej, w tym estrogenów. Nieprawidłowości jeżeli chodzi o te hormony mogą przyczyniać się zaburzeń jeżeli chodzi o gruczoły piersiowe. Wydaje mi się, że najważniejsze jest to co podkreślają liczni eksperci- powinno się przede wszystkim postawić na profilaktykę. Jednak bez odpowiedniej świadomości kobiet realizacja tego jest bardzo trudna.
Aktualnie coraz młodsze kobiety muszą się mierzyć z chorobą nowotworową, dlatego nie należy odkładać w czasie badań diagnostycznych. Warto jest wspomnieć o urządzeniu, które pozwala na wykonanie samobadania w domu. Urządzenie te swoje działanie opiera na monitorowaniu rozkładu temperatury w piersiach oraz rejestrowaniu obszarów podwyższonej temperatury, które mogą świadczyć o rozwoju zmiany nowotworowej. Związane jest to z tym, że komórki nowotworowe od tych zdrowych odróżnia fakt, że mają bardziej nasilony metabolizm oraz gęstą sieć naczyń krwionośnych. Te dwa zjawiska przyczyniają się do miejscowego wzrostu temperatury, który może zostać wychwycony dzięki termografii kontaktowej. Warto wspomnieć, że urządzenie to jest w stanie wykryć zmiany, które mają około 3 milimetrów. Istnieje wiele zalet takiego urządzenia. Samo badanie trwa około 15 minut i jest całkowicie bezbolesne i bezpieczne ponieważ nie wykorzystuje promieniowania. Specjalnie opracowana aplikacja, która może być zainstalowana na smartfonie lub tablecie łączy się z urządzeniem i wyniki mogą być przesyłane do specjalistycznej bazy danych, która pobiera dane od pacjentek. Zdaniem wielu ekspertów dobrym rozwiązaniem jest aby łączyć różne formy badań diagnostycznych. Według zaleceń każda kobieta po 30 roku życia powinna raz do roku wykonywać badanie ultrasonograficzne piersi. W niektórych przypadkach do rozwoju złośliwego nowotworu może dojść przed trzecią dekadą życia. U młodszych kobiet zaleca się właśnie przeprowadzanie badań USG, natomiast u starszych mammografię. Związane jest to z tym, że u młodszych kobiet w gruczołach piersiowych przeważa tkanka gruczołowa, a u starszych tkanka tłuszczowa, a ta jest naturalnym kontrastem rentgenowskim. Wraz z upływem czasu doszło do znacznego postępu w obu tych metodach obrazowania, dzięki czemu możliwe jest wykrycie zmian na wcześniejszych etapach rozwoju co zwiększa szanse na skuteczne wyleczenie. Jak się okazuje o przeżywalności kobiet decyduje złośliwa zmiana, która nie przekracza 9 milimetrów wielkości. Według danych, przyrost guza do wielkości 1 centymetra trwa średnio około 5 lat. Najmniejsze zmiany, które można wykryć sięgają 3-4 milimetrów w zależności od techniki badania, a także układzie tkanek. To pokazuje, że systematyczne badania minimalizuje ryzyko rozwoju groźnej zmiany. Oczywiście nie wszystkie przypadki są takie same i ważniejsze jest aby badać się według zaleceń. Jeżeli chodzi o zapobieganie zaawansowanym stadium raka piersi to oprócz regularnych badań należy zwrócić uwagę także na działania profilaktyczne. Priorytetem powinno być unikanie alkoholu, a także papierosów. Niebezpieczne jest także promieniowanie jonizujące. Należy stosować zbilansowaną, zdrową dietę, regularnie uprawiać aktywność fizyczną, a także w miarę możliwości karmić dziecko piersią, minimalnie przez pół roku. Obecnie najczęstszą formą leczenia raka piersi jest operacja polegająca na usunięciu zmiany z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek, który powinien być możliwie jak najmniejszy, aby nie okaleczać pacjentki w zbyt dużym stopniu. Według wytycznych takie leczenie należy przeprowadzić u każdej pacjentki, u której nie ma co do tego przeciwwskazań. Aktualnie należy przeprowadzać biopsję węzła wartowniczego, ponieważ w niektórych przypadkach dochodzi do przerzutów, najczęściej do węzłów pachowych. Z kolei u kobiet, u których ta forma terapii ze względów medycznych jest niemożliwa formą leczenia pozostaje mastektomia. Wskaźniki przeżywalności w naszym kraju przekraczają obecnie 74 procent. Na tle innych nowotworów jest to bardzo dobry wynik, ale wciąż istnieje szansa aby był większy. Bardzo ważne jest wpłynięcie na to aby kobiety częściej zgłaszały się do specjalistów. Opieka nad kobietami powinna być sprawowana w wyspecjalizowanych ośrodkach. Wybierając miejsce, w którym będzie przeprowadzana terapia należy sugerować się liczbą wykonywanych zabiegów, a także specjalistami, którzy tam pracują. W skład zespołu powinien wchodzić radioterapeuta, onkolog kliniczny, radiolog, patolog, chirurg onkologiczny, chirurg plastyczny, a także psychoonkolog i rehabilitant. Bardzo dobrą informacją jest to, że coraz częściej chirurgicznemu usunięciu guza towarzyszy rekonstrukcja operowanej piersi. Co ciekawe można ją przeprowadzić podczas tego samego zabiegu, chyba, że w dalszych etapach leczenia będzie wykorzystywana radioterapia. Należy wspomnieć, że jest ona wykorzystywana w przypadku wczesnych stadiach naciekającego raka piersi, jako terapię uzupełniającą leczenia chirurgicznego. Jeżeli natomiast nie ma warunków do tego aby zrobić to od razu to rekonstukcja moża zostać odroczona, do momentu, aż pacjentka będzie w lepszej kondycji. Pozytywną informacją jest to, że wstawienie piersi jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, co sprawia, że dostęp do nich z pewnością jest dużo łatwiejszy. Około trzy czwarte nowotworów piersi są hormonozależne. W takim wypadku od około trzydziestu lat z powodzeniem stosuje się tamoksyfen, który blokuje receptor estrogenowy. Zastosowanie znalazły też inhibitory aromatazy blokujące enzym kluczowy do syntezy estrogenów. Aby zapobiec nawrotowi choroby, kobiety po terapii muszą cały czas regularnie się badać. Przez dwa lata po operacji co trzy-cztery miesiące, następnie co sześć miesięcy, a po pięciu latach co 12 miesięcy. Co roku należy też przeprowadzić badanie ginekologiczne i cytologiczne wymazów z szyjki macicy. Ponadto opuszczając szpital kobieta otrzymuję datę kontroli ambulatoryjnej, program rehabilitacji, a także zalecenia co do pielęgnacji i stosowania leków przeciwbólowych. Powinno się także korzystać ze specjalistycznego gorsetu przez trzy miesiące, a także unikać nacisku na piersi oraz nadmiernej aktywności fizycznej. Rodzaj zmiany nowotworowej w wielu przypadkach zależy także od wieku pacjentki. Jeżeli chodzi o młodsze kobiety to częściej są to zmiany łagodne, natomiast w przypadku starszych to częściej diagnozuje się zmiany złośliwe. Od niedawna wykorzystuje się tak zwaną elastrografię. Umożliwia ona nie tylko na określenie wielkości zmiany, ale także jej twardość wyrażoną w kilopaskalach.Przeprowadzono interesujące badanie, z którego wynika, że kobiety pijące codziennie jedną szklankę mleka są nawet o 80 procent bardziej narażone na rozwój raka piersi. Przyczyną takiego zjawiska mogą być mogą być krowie hormony znajdujące się w mleku. Co ciekawe spożycie mleka i innych produktów zawierających białko wiąże się z podwyższeniem poziomu insulinozależnego czynnika wzrostu (IGF-1), który zwiększa ryzyko rozwoju groźnych nowotworów. Naukowcy rekomendują przeprowadzanie dalszych badań ponieważ całkowite zrezygnowanie z dostarczania mleka i nabiału jest bardzo trudnym zadaniem, często niemożliwym do wykonania. Do poznanych czynników ryzyka zalicza się także czynniki genetyczne czy hormonalne. Ryzyko te wzrasta jeżeli u matki lub siostry kobiety przed 35 rokiem życia zdiagnozowano raka piersi. W ostatnich latach sytuacja kobiet, które chorują na raka piersi uległa znacznej poprawie. Związane jest to z licznymi działaniami różnych organizacji, dzięki którym możliwe było wprowadzenie niektórych zmian związanych z działaniem diagnostycznym, a także terapeutycznym. Dostępne są nowe formy terapeutyczne, wśród których wymienia się na przykład leki z grupy inhibitorów kinaz zależnych od cyklin – cykliby CDK4/6. Są one wykorzystywane w przypadku chorych na hormonozależnego HER 2 ujemnego raka piersi. W połączeniu z innymi terapiami zwiększają czas progresji raka i są dobrze tolerowane przez pacjentki. Aktualnie celem jest aby ułatwić do niego dostęp, szerszej grupie pacjentek. Uważa się, że 20-30 procent pacjentek ma nadmierne ilości wspomnianych receptorów. W takich wypadku choroba przebiega ciężej, a progresja jest szybsza.Jeżeli chodzi o mammografię to coraz częściej wykorzystuje się ją w wersji cyfrowej, co pozwala na przeprowadzanie manipulacji obrazem, dzięki czemu możliwe jest łatwiejsze dostrzeżenie niektórych zmian. Wykorzystuje się też tomosyntezę, a także mammografię spektralną, w której wykorzystuje się kontrast, co pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie wieloogniskowości zmiany. Kolejnym sposobem obrazowania jest rezonans magnetyczny. Rak piersi uwarunkowany genetycznie stanowi około 10 procent.