Liczba osób z nadwagą i otyłością w Polsce systematycznie rośnie. Dla społeczeństwa to temat na tyle krepujący i wstydliwy, że często nie potrafimy go poruszać. Stąd pomysł na zainaugurowaną w czwartek kampanię „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”, która ma zwiększyć świadomość tej choroby.
Podczas czwartkowej konferencji prasowej prof. Paweł Bogdański, internista i hipertensjolog z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu mówił, że otyłość to choroba, którą trzeba leczyć. Choruje na nią co czwarty Polak, a trzech na pięciu ma nadmierną masę ciała. Otyłość odpowiada za 70 proc. kosztów leczenia cukrzycy, 23 proc. kosztów leczenia chorób sercowo-naczyniowych i 9 proc. kosztów leczenia raka. W najbliższych 30 latach Polska straci na nadwadze i otyłości oraz na chorobach wywołanych nadwagą i otyłością ok. 4,1 proc. PKB.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie z powodu chorób związanych z nadwagą i otyłością umiera ponad 2,5 mln osób. Otyłość jest przyczyną 229 innych chorób - w tym schorzeń stawów, nadciśnienia, chorób serca i nowotworów. Niektórzy specjaliści uważają cukrzycę typu II bardziej za powikłanie otyłości niż samodzielną chorobę.
Prof. Bogdański zaapelował do lekarzy, by częściej stawiali rozpoznanie otyłości. Skuteczne leczenie otyłości może zapobiec przedwczesnej śmierci wielu osób.
>>>ZOBACZ TEŻ: Otyłość dziecięca - potrzebna szeroka edukacja i podatek od cukru
Niestety, jak podkreślił prof. Mariusz Wyleżoł, chirurg bariatra z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, 99 proc. przypadków otyłości nie jest ani rozpoznawanych, ani leczonych. U chorych z zaawansowanymi postaciami otyłości stosuje się zabiegi bariatryczne, dzięki którym osoby te mogą schudnąć, a ich szanse przeżycia znacząco rosną. Obecnie w Polsce wykonuje się trzy refundowane przez NFZ rodzaje operacji bariatrycznych: rękawowa resekcja żołądka, wyłączenie żołądkowe oraz opaska żołądkowa.
Prof. Wyleżoł zaapelował też do dziennikarzy, by nie pisali o operacjach "zmniejszania żołądka". Żołądki osób otyłych - jak tłumaczył - są normalnej wielkości, chodzi raczej o wycięcie części wydzielającej hormon głodu - grelinę. Operacja przywraca także poposiłkowe wydzielanie peptydu GLP-1 dającego nam uczucie sytości.
Na Międzynarodowej Liście Chorób i Problemów Zdrowotnych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) otyłość znalazła się dopiero w 1966 r. oznaczona kodem E66. Bardzo szybko została uznana za chorobę cywilizacyjną – jedną z najgroźniejszych i niezwykle skomplikowanych. Liczba osób otyłych na całym świecie od roku 1975 r. wzrosła prawie trzykrotnie. Problem nadwagi i otyłości dotyczy na świecie już 10 proc. dzieci i młodzieży.
WHO definiuje otyłość u dorosłych jako BMI większe lub równe 30 kg/m kw. (BMI 30), nadwagę jako BMI większe lub równe 25 kg/m kw. (BMI 25). U dzieci poniżej 5 roku życia nadwaga i otyłość bazują na relacji masy ciała i wzrostu oraz na relacji BMI i wieku dla dzieci w wieku 5-19 lat.
Mówiąc o przyczynach otyłości należy wspomnieć również o aspekcie psychologicznym. Stres, codzienny pośpiech czy zaburzenia nastroju – to wszystko może mieć odzwierciedlenie w rozwoju choroby, jaką jest otyłość – tłumaczyła Agata Ziemnicka, dietetyk i psycholog.
>>>ZOBACZ TEŻ: Chirurgia bariatryczna może być bezpieczna i skuteczna dla młodzieży
Współczesna nauka nie zna w pełni przyczyn rozwoju otyłości, choć znanych jest wiele czynników ryzyka rozwoju tej choroby. Na genetyczne predyspozycje do jej wystąpienia nakładają się współczesne realia: wysoko przetworzona i bogatoenergetyczna żywność, ciągły stres i pośpiech, ograniczona aktywność fizyczna i wiele innych. To, że choroba ta dotyczy często także osób posiadających specjalistyczną wiedzę: dietetyków, psychologów, lekarzy - jednoznacznie przemawia za tym, że niejednokrotnie nie jesteśmy w stanie zapobiec jej rozwojowi.
Organizatorem kampanii "Porozmawiajmy szczerze o otyłości" jest Polskie Towarzystwo Kardiodiabetologiczne. Kampania ma uświadamiać, że otyłość to choroba, która wymaga leczenia i kontaktu ze specjalistą. Autorzy kampanii chcą pomóc osobom z otyłością żyć bez poczucia stygmatyzacji, zachęcić ich oraz pracowników ochrony zdrowia do rozmowy o leczeniu otyłości oraz nauczyć polskie społeczeństwo wyrozumiałości i zrozumienia dla tej grupy chorych, tak, aby pacjent nie podejmował walki z otyłością samotnie.
Organizatorzy stworzyli stronę internetową pod adresem www.oOtylosci.pl, gdzie znajdują się materiały edukacyjne. (PAP)
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl | Paweł Wernicki
Komentarze
[ z 8]
Walka z nadwagą trwa od dłuższego czasu i o ile widać poprawę, jeszcze daleka droga do zadowalających efektów. U podłoża otyłości leży wiele przyczyn. Sprzyja jej wiele czynników. Zmiany w aktywności dietetycznej i fizycznej są często wynikiem zmian środowiskowych i społecznych. U wielu osób nadwaga rozwija się już od wczesnego dzieciństwa. Walka z nią jest trudna. Dziecięca otyłość łączy się z większą szansą na otyłość w wielu dorosłym, przedwczesną śmierć i niepełnosprawność w wieku dorosłym. Oprócz rosnących przyszłych zagrożeń dzieci otyłe cierpią na trudności w oddychaniu, zwiększone ryzyko złamań, nadciśnienia tętniczego, wczesnych markerów chorób sercowo-naczyniowych, oporność na insulinę i depresję. Kilka dziesięcioleci temu zakupy polegały na chodzeniu długą drogę na targ, gdzie można było znaleźć sklep spożywczy, piekarnię, banki itp. Kiedy zaczęły pojawiać się duże supermarkety i centra handlowe, ludzie zaczęli jeździć samochodami, aby zyskać na czasie. Samochodem jeździmy niemal wszędzie co eliminuje konieczność większego wysiłku fizycznego.
Zgadzam się z Panią. W wielu miejscach cały czas wspomina się o tym, co należy zrobić aby zmniejszyć ryzyko rozwoju nadwagi lub otyłości. Niestety wciąż pewna część społeczeństwa popełnia dosyć proste błędy, które prowadzą do odkładania się tkanki tłuszczowej. Organizowanie takich kampanii jest moim zdaniem bardzo ważne ponieważ prawdopodobnie zachęci kolejne osoby do zmiany trybu życia. Poruszyła Pani bardzo ważny temat, mianowicie otyłość wśród najmłodszej części społeczeństwa. Jest ona coraz częściej dostrzegalna. Jakiś czas temu procent dzieci, które ją miało było znacznie mniejsze. Aktualnie coraz więcej dzieci ma z nią problem. Zgadzam się również co do kwestii niskiego poziomu aktywności fizycznej. Dzisiejsze rozwiązania technologiczne, a także dostępność do wszelkiego rodzaju środków transportu, nie wliczając takich, które wymagają od nas jakiegokolwiek wysiłku. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że zrównoważona dieta oraz aktywność fizyczna jest bardzo ważna w celu utrzymaniu prawidłowej masy ciała, co zapewni nam ochronę przed licznymi schorzeniami. Niepokojące jest to, że wśród dzieci i młodzieży coraz częściej diagnozowane są choroby cywilizacyjne, które jeszcze jakiś czas temu były raczej kojarzone z osobami dorosłymi, które przez długi czas prowadziły niewłaściwy tryb życia. Konieczne jest aby dzieci prowadziły go w prawidłowy sposób od najmłodszych lat.
Jak doskonale wiemy otyłość przyczynia się do rozwoju licznych chorób, co również zostało podkreślone w artykule. Nasza ochrona zdrowia ma od jakiegoś czas spore problemy finansowe. Nadwaga oraz otyłość z pewnością przyczyniają się do tego, że nakłady na leczenie ich powikłań będzie większe. Jest to więc kolejny aspekt aby zadbać o swoje zdrowie. Po pierwsze jest to bardzo ważne dla nas samych, a po drugie pozwoli zaoszczędzić znaczne środki finansowe, które mogłyby zostać wykorzystane na inne cele. Jak czytamy większa część (99 procent) osób z otyłością nie jest odpowiednio zdiagnozowanych oraz leczonych. Po pierwsze istnieje spory problem jeżeli chodzi o wiedzę naszych obywateli na temat tego co robić aby nie dopuścić do rozwoju otyłości, a także jak widzimy gdy ta otyłość już wystąpiła to wciąż spora osób nie jest prowadzona w odpowiedni sposób, tak aby stopniowo wracać do odpowiedniej masy ciała. Mam nadzieję, że dzięki takim kampaniom sytuacja w tych dwóch przypadkach ulegnie zmianie.
Niestety sporym problemem znacznej części Polaków jest ich tryb życia. Z uwagi na to, że znaczną część czasu spędzają w pracy lub poświęca się jej w domu powoduje, że trudno jest odpowiednio rozplanować dzień tak aby żyć zdrowo. Nie możemy jednak zapominać o tym, że zdrowie mamy tylko jedno i powinniśmy dbać o nie możliwie najlepiej jak potrafimy. W dzisiejszych czasach mamy dostęp do ogromnej ilości zdrowej żywności. W Internecie znajduje się także ogromna baza przepisów na smaczne i zdrowe dania, które przygotowuje się w prosty i szybki sposób. Co dla wielu osób może mieć ogromne znaczenie. Wiele osób zaniedbuje również ważny aspekt diety jakim są śniadania, tłumacząc to po raz kolejny tym, że rano nie mają czasu ich przyrządzać. Można przecież różnego rodzaju dania przygotować jeden czy kilka dni wcześniej i przechowywać w lodówce w pojemnikach, co pozwala na to, że są gotowe i świeże w kolejnych dniach i nie trzeba rano poświęcać czasu na ich zrobienie. Wydaje mi się, że najważniejsze są chęci danej osoby oraz odpowiednia wiedza odnośnie tego jak należy postępować aby prowadzić zdrowy tryb życia. W razie jakichkolwiek wątpliwości można zawsze poradzić się lekarza rodzinnego, dietetyka, natomiast w kwestii sportu fizjoterapeuty czy trenera personalnego.
Bardzo łatwo przychodzi obcym krytykowanie osób otyłych i sugerowanie im, co mają zrobić, żeby zrzucić zbędne kilogramy. Najczęściej radzimy, by zaczęły się zdrowo odżywiać i więcej ruszać. A co, jeśli dieta i ćwiczenia nie wystarczą? Zmiana nawyków żywieniowych i wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej są istotnymi elementami walki z nadwagą i otyłością. Chronią nas także przed nadmiernym przyrostem masy ciała i mnóstwem chorób. Bywa jednak, że elementy te nie wystarczą. Nie oznacza to, że pacjent musi pogodzić się ze swoją tuszą i zaprzestać walki, co jednak często się zdarza. Otyłości można przeciwdziałać, a współczesna medycyna oferuje kilka możliwości leczenia. Podstawą jest odpowiednia diagnostyka, obejmująca nie tylko ustalenie BMI pacjenta, lecz przede wszystkim obliczenie wartości procentowej tkanki tłuszczowej w organizmie. Screening ciała umożliwia zdiagnozowanie chorób będących przyczyną nadwagi (np. niedoczynność tarczycy lub niedobór testosteronu) oraz schorzeń stanowiących konsekwencję nadmiaru kilogramów. Tę metodę diagnostyki można poszerzyć o nowoczesne badanie wykorzystujące rezonans magnetyczny i umożliwiające ocenę składu całego ciała człowieka. Mówi nam ono o rozłożeniu tkanki tłuszczowej, mięśniowej i kostnej w całym organizmie. Jest to główny czynnik chorób współistniejących z nadwagą bądź otyłością, bo jeżeli tkanki tłuszczowej jest za dużo w talii, to z takimi zmianami mogą współistnieć nadciśnienie, zawał serca czy cukrzyca. Badanie AMRA umożliwi nam ocenę składu i wyglądu ciała pacjenta. a podstawie wyników badań diagnostycznych lekarze podejmują decyzję o wyborze odpowiedniej metody leczenia. W zależności od stopnia otyłości możliwe jest leczenie zachowawcze lub operacyjne, przy czym pierwszy z tych rodzajów terapii stosowany jest u pacjentów z mniejszą liczbą kilogramów, dla których otyłość nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia organizmu. Lekarz ustala program leczenia oparty na zmianie stylu życia – podstawą jest dieta opracowana przez dietetyka oraz aktywność fizyczna, w razie potrzeby uzupełniane przez leczenie farmakologiczne. Mamy dostępnych kilka preparatów, wszystko jest dobierane indywidualnie, pod kontrolą lekarską. Mamy możliwość dobrania odpowiedniej diety. Dopiero cały komplet, czyli aktywność, żywienie i leczenie farmakologiczne, da nam wymierne efekty. Pacjentom, których BMI wynosi 28, ale nie przekracza 35, zaleca się założenie balona dożołądkowego. Jest to metoda stosunkowo mało inwazyjna, polegająca na założeniu w żołądku chorego niewielkiego balona wypełnionego solą fizjologiczną. Zmniejsza on pojemność żołądka, dzięki czemu organizm szybciej osiąga uczucie sytości. Pacjenci tracą ok. 15–20 kg w ciągu 6 miesięcy. Dla pacjentów z większą otyłością przeznaczone są zabiegi chirurgiczne z zakresu bariatrii, m.in. rękawowa resekcja żołądka (sleeve gastrektomia) czy ominięcie żołądkowe (gastric by-pass). Sleeve jest jedną z najskuteczniejszych metod chudnięcia – większości pacjentów w ciągu pół roku udaje się zrzucić 20–30 kg. Zabieg ten polega na zmniejszeniu żołądka poprzez jego resekcję nawet o ¾. Z kolei ominięcie żołądkowe polega na wydzieleniu z żołądka fragmentu, który zostaje wyłączony z użycia, dzięki czemu zmniejsza się powierzchnia wchłaniania. Jest to zabieg polecany pacjentom z cukrzycą typu 2. Do każdej z tych operacji pacjent musi być odpowiednio przygotowany leczeniem zachowawczym, tzn. musi się odżywiać regularnie porcjami o małych objętościach oraz być aktywny fizycznie. Jeżeli jest to otyłość skrajna, która kwalifikuje się bezpośrednio do zabiegów operacyjnych, a pacjent waży 160 czy powyżej 200 kg, wówczas ta aktywność fizyczna może być możliwa dopiero po redukcji masy ciała, tak żeby nie przeciążać stawów.
Bardzo cieszą mnie takie kampanie ! Otyłość to choroba i nie powinno się wstydzić o niej mówić, a co wazniejsze - z nią walczyć. Wydawałoby się, że miejsca takie jak siłownia czy fitness klub są stworzone dla osób z nadwagą i chorych na otyłość pragnących schudnąć. A jednak wciąż w głowach wielu osób mnożą się obawy: czy dam sobie radę? czy inni nie będą na mnie krzywo patrzeć? czy nie ośmieszę się w oczach szczuplejszych osób? Pokutuje stereotyp, że w zajęciach tego typu uczestniczą sami piękni, wysportowani ludzie, którzy z lekceważeniem patrzą na każdą osobę z nadwagą lub otyłością. Wszystkie te wątpliwości i fałszywe przekonania sprawiają, że zamiast po prostu pójść trening, tworzymy w głowie czarne scenariusze i odwlekamy w nieskończoność decyzję o zapisaniu się na zajęcia. A stąd już tylko krok do zupełnej rezygnacji z aktywności ruchowej. Pierwszą i zarazem najtrudniejszą barierą, która powstrzymuje osoby otyłe przed zapisaniem się do klubu fitness, jest bariera psychiczna. Myślisz: „Na pewno nie dam rady, jestem za słaba”, „będę głupio wyglądać podczas ćwiczeń”, „inni będą się ze mnie śmiać”. Tak bardzo boisz się reakcji innych na swój wygląd, że z góry zakładasz, iż ćwiczenia nie będą sprawiać ci przyjemności i w ich trakcie będziesz czuła się źle. Jeśli nie zerwiesz z takim myśleniem, nie ruszysz dalej. Jak to zrobić? Musisz uświadomić sobie kilka rzeczy, których być może nie wiesz, a które mogą zweryfikować twój sposób myślenia. Otóż, ludzi tak naprawdę nie obchodzi, jak wyglądasz – nie obchodzi ich to, bo sami są z reguły tak bardzo skoncentrowani na swoim ciele, że nawet jeśli na ciebie patrzą, to robią to bezwiednie, prawdopodobnie z ciekawości, a nie z chęci urażenia cię. To naturalna reakcja – patrzą, bo jesteś kimś nowym w ich otoczeniu. Po chwili większość z nich skupia się już tylko na naśladowaniu instruktora i do końca zajęć nie zwraca uwagi na innych. Po drugie, ludzie cię dopingują – choć głośno tego nie mówią, w duchu większość ludzi podziwia i dopinguje tych, którzy mimo tuszy walczą z kilogramami za pomocą ćwiczeń. Nie widzą w tobie grubasa, lecz kogoś, kto ciężko pracuje, ma jasny cel i jest zdeterminowany, aby go osiągnąć. Nie zapominaj, że każdy kiedyś zaczynał od zera – być może ta szczupła dziewczyna, która ćwiczy w pierwszym rzędzie i której zazdrościsz sylwetki, też miała kiedyś problem z nadwagą? Pamiętaj – każdy, niezależnie od swojej wyjściowej wagi, miał swój pierwszy raz na siłowni lub w fitness klubie. I był pewnie tak samo stremowany jak ty, miał podobne problemy i pytania. To zupełnie naturalne, że na pierwszych zajęciach czujesz się niepewnie i popełniasz błędy – inni uczestnicy na pewno to rozumieją, bo sami byli kiedyś „nowi”. Blokadę przed trenowaniem w klubach fitness odczuwa aż 25% regularnie ćwiczących. Wszystko dlatego że „wszyscy się porównują i oceniają z każdej strony”. Dotyczy to zwłaszcza osób z nadwagą lub otyłością. Ich widoku nie akceptuje prawie co 5. stały bywalec klubów fitness, jak wynika z badań motywacji do ćwiczeń Polaków wykonanych na zlecenie sieci siłowni ZdroFit. Niemal co 3. częsty bywalec spotyka się w klubie z drwiącymi spojrzeniami. Aż 21% z nich zdarzyło się odczuć, że nie pasują do tego miejsca z powodu braku markowych ciuchów. Wstydzisz się ćwiczyć przed szczuplejszymi osobami? Zamień wstyd na podziw i potraktuj widok tych osób jako dodatkową motywację. Pomyśl, że ich sylwetka to pewnie zasługa długich treningów, które ty dopiero zaczynasz. Zamiast mówić sobie w duchu „nigdy nie będę taka szczupła jak ona”, postaw sobie wyzwanie: „za rok będę wyglądać tak jak ona”. Jeśli wiesz, jaki typ ćwiczeń sprawia ci przyjemność i wyzwala u ciebie pozytywną energię, wybierz takie zajęcia, dzięki którym będziesz mogła je wykonywać. Nie podążaj ślepo za modą – co prawda tabata skutecznie spala tkankę tłuszczową, ale bardzo obciąża serce, dlatego nie jest w ogóle polecana osobom otyłym i z nadwagą. Pływanie również odchudza, ale jeśli nie znosisz wody, nie zmuszaj się do niego. Wybierz dyscyplinę, w której czujesz się dobrze – nawet jeśli będzie to pilates, który odchudza w małym stopniu, podejmiesz lepszy wybór niż robiąc coś, na co w ogóle nie masz ochoty. Dzięki temu istnieje większe prawdopodobieństwo, że zachowasz regularność treningów i nie zniechęcisz się po krótkim czasie.
Chociaż szczupłe sylwetki, dbałość o kondycję i zdrowe odżywianie są trendy, to jednak panuje w świecie opinia, że ludzkość cierpi na coraz większość nadwagę i otyłość. Najbardziej wytyka się to Amerykanom. A jak problem wygląda w Europie i jak na jej tle z otyłością i nadwagą wypadają Polacy? Z nadwagą mamy do czynienia wtedy, gdy magazynowana w organizmie tkanka tłuszczowa przekroczyła optymalne ilości zdrowotne, co generalnie określamy jako nadmierną masę ciała. Natomiast otyłość jest patologicznym gromadzeniem tkanki tłuszczowej. O otyłości można mówić, gdy u mężczyzn przekroczy ona 20% całkowitej masy ciała, a u kobiet 25%. Nadwaga i otyłość to dzisiaj problem dotyczący miliardów osób, co określane jest mianem epidemii. I nic dziwnego, bo z medycznego punktu widzenia nadwaga i otyłość zaliczane są do chorób przewlekłych spowodowanych nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Powikłaniami nadwagi są przede wszystkim choroby układu sercowo-naczyniowego, a także kostnego. W ostatnim raporcie GUS dotyczącym zdrowia Polaków w porównaniu z innymi europejskimi społecznościami, na 18 analizowanych krajów, Polska znajduje się na 7. miejscu w rankingu częstości występowania u osób dorosłych zbyt dużej masy ciała. Przy okazji warto wspomnieć, że wagę ciała monitoruje się indeksem masy ciała według norm WHO nazwanym BMI. Według ostatnich danych nadwagę lub otyłość ma ponad 54% ogółu dorosłych Polaków, z przewagą u mężczyzn (64%). I wskaźnik ten systematycznie wzrasta od lat.
Jest to niestety choroba, o której często wstydzimy się rozmawiać. Myślę, że bardzo ważna jest rola psychologa, którą często się pomija. Czynniki psychologiczne mogą przyczyniać się do rozwoju otyłości oraz odgrywać ważną rolę w efektywnym radzeniu sobie z nią, dlatego wiele osób z nadmierną masą ciała wymaga oddziaływań psychologicznych. Ich rodzaj i zakres powinny być uzależnione od indywidualnej sytuacji, a dokładnie takich uwarunkowań, jak m.in.: czas trwania otyłości, obecność chorób towarzyszących, kondycja psychofizyczna pacjenta, przyzwolenie na kontakt z terapeutą. Zasadniczo wyróżnia się trzy rodzaje oddziaływań psychologicznych: diagnozę psychologiczną, pomoc psychologiczną, terapię psychologiczną (psychoterapię). Każdy pacjent posiada odrębną, indywidualną historię swoich dolegliwości — ich przyczyn, przebiegu i leczenia. Jednak, podobnie jak w przypadku innych chorób, również w otyłości można formułować pewne prawidłowości dotyczące rozwoju i utrzymywania się objawów oraz wytyczne zwiększające efektywność leczenia. Treść pracy terapeutycznej z osobą otyłą jest uzależniona m.in. od rodzaju i nasilenia motywacji do redukcji masy ciała, etapu leczenia, aktualnego funkcjonowania psychospołecznego oraz zgłaszanych potrzeb. Zakres poruszanych zagadnień nie ogranicza się jedynie do tematu otyłości i odchudzania, ale dotyczy szeroko rozumianej jakości życia. Wynika to z założenia przedstawionego wcześniej, iż objaw stanowi symboliczny wyraz wewnętrznej nierównowagi, a leczenie nie sprowadza się jedynie do usunięcia objawu, lecz do przywrócenia psychofizycznego dobrostanu. W aspekcie psychologicznym cel ten jest realizowany poprzez poszerzanie wiedzy pacjenta oraz wspomaganie go w nabywania lub wzmacnianiu określonych umiejętności. Poszerzanie wiedzy może dotyczyć: — samego siebie (m.in.: wartości, potrzeby, cele, obraz własnego ciała, sposób reagowania w sytuacjach trudnych, styl nawiązywania i utrzymywania relacji interpersonalnych), — psychologicznych mechanizmów biorących udział w powstawaniu i utrzymywaniu się otyłości (m.in.: przekonania, wyobrażenia, nastawienie, nawyki), — psychologicznych wyznaczników efektywnej redukcji nadmiernej masy ciała (odpowiednie sformułowanie celu, motywacja, wybór właściwej metody, radzenie sobie z niepowodzeniami, konstruktywne nagradzanie siebie, utrzymanie osiągniętych efektów). Kształtowanie nowych umiejętności może dotyczyć między innymi: — dbania o siebie, — samokontroli, — efektywnego komunikowania się, — konstruktywnego wyrażania emocji, — motywowania (zwłaszcza samego siebie), — asertywności, — autoprezentacji, — rozwiązywania konfliktów, — podejmowania decyzji, — radzenia sobie ze stresem. Metody pracy psychologicznej z pacjentem otyłym są ściśle związane z nurtem teoretycznym prezentowanym przez danego terapeutę. Terapeuta poznawczo- -behawioralny kładzie nacisk m.in. na konstruktywną zmianę wewnętrznego monologu pacjenta i jego przekonań oraz na trening zachowań sprzyjających osiągnięciu celu. Terapeuta psychodynamiczny koncentruje się na dociekaniu psychologicznych przyczyn istniejących zaburzeń, m.in. poprzez analizę wczesnego okresu życia człowieka, jego kompleksów, lęków, marzeń sennych. Terapeuta systemowy traktuje pacjenta jako członka konstelacji rodzinnej, a objaw jako wyraz trudności we wzajemnych relacjach. Zaprasza do współpracy całą rodzinę i do niej kieruje określone interwencje. Terapie krótkoterminowe (np. ericksonowska, gestalt, BSFT [Brief Solution Focussed Therapy]) poszukują efektywnych rozwiązań poprzez m.in. aktywną współpracę z pacjentem, koncentrację na pożądanej zmianie, wykorzystanie wewnętrznych zasobów pacjenta, wzmacnianie pozytywnych zachowań. Niezależnie od szkoły terapeutycznej, podstawowym narzędziem pracy jest rozmowa z pacjentem oraz obserwacja tzw. mowy jego ciała. Służy to zebraniu informacji celowo przekazywanych przez pacjenta, ale również treści, które, pozostając poza obszarem jego świadomości, mogą mieć związek z aktualnym problemem (np. zmiana mimiki twarzy czy napięcia ciała podczas mówienia o określonej sprawie). Dodatkowo w celach diagnostycznych stosowane bywają testy i kwestionariusze. Pozwalają one na ilościową ocenę konkretnej cechy czy umiejętności, np. poziomu lęku, stopnia motywacji czy gotowości do zmiany. W aspekcie terapeutycznym oprócz analizowania, interpretowania i sugerowania określonych zmian, psycholog może włączyć takie techniki pracy, jak: relaksacja (np. trening autogenny Schultza, trening progresywny Jacobsona), praca z ciałem i oddechem (np. bioenergetyka Lowena, metoda Feldenkreisa, nauka oddychania przeponowego), praca z wyobraźnią (np. wizualizacja), drama (wchodzenie w określone role, aby zrozumieć sytuację lub poszukiwać rozwiązania), psychorysunek (np. rysunek objawu, który ułatwia symboliczną pracę nad nim), stany transowe (np. hipnoza lub autohipnoza). Głównym podmiotem oddziaływań psychologicznych w leczeniu otyłości jest osoba z nadmierną masą ciała. Zależnie od etapu leczenia, praca psychologiczna może polegać na motywowaniu do zmiany, kształtowaniu pomocnych przekonań, wyobrażeń i nastawień wobec odchudzania oraz wypracowaniu konkretnych metod radzenia sobie w określonych sytuacjach. Odbiorcą oddziaływań może być również cała rodzina. Dzieje się tak wówczas, gdy jednocześnie kilku członków rodziny podejmuje leczenie, ale również wtedy, gdy robi to tylko jedna osoba. Rodzina stanowi naturalną grupę odniesienia człowieka i może równocześnie pełnić rolę skutecznej grupy wsparcia. Aby tak się stało, potrzebuje najczęściej konkretnych informacji i wskazówek, np. jak rozmawiać z osobą otyłą o jej masie ciała i odchudzaniu, jak reagować na jej niepowodzenia, w jaki sposób ją motywować. Odbiorcą oddziaływań psychologicznych mogą być również specjaliści uczestniczący w procesie leczenia otyłości (lekarz, dietetyk, fizjoterapeuta). Wspólne konsultacje na rzecz pacjenta pozwalają poszerzyć diagnozę medyczną o aspekty psychologiczne, ułatwiając zrozumienie indywidualnej sytuacji pacjenta oraz przyczyniając się do wypracowania efektywnej strategii leczenia. Wiedza dotycząca mechanizmów psychologicznych pośredniczących w ludzkim zachowaniu może być również pomocna specjalistom w budowaniu konstruktywnej relacji z pacjentem, rozumieniu jego specyficznych zachowań, a także własnych postaw wobec problemu otyłości i jej leczenia. Człowiek jest istotą biopsychospołeczną, dlatego nierównowaga w jednym obszarze funkcjonowania destabilizuje jednocześnie wszystkie pozostałe. Otyłość jest tego przykładem. Stres, intensywne emocje lub nieuświadamiane konflikty wewnętrzne mogą prowadzić do przejadania się, powodującego tycie. W konsekwencji, pojawiają się negatywne skutki zdrowotne i pogorszenie samopoczucia psychicznego, zwrotnie obniżające jakość życia i prowadzące do kompensacji, takich jak np. przejadanie się. Ten mechanizm błędnego koła jest doskonale znany większości osobom otyłym, które poszukują specjalistycznej pomocy w odchudzaniu. Zwykle mają za sobą wielokrotne próby zredukowania nadmiernej masy ciała poprzez zmianę diety i zwiększenie aktywności fizycznej. Jak wynika z doświadczeń klinicznych oraz doniesień naukowych, nawet jeśli osiągną swój cel, średnio po pięciu latach wracają do punktu wyjścia, a często znacznie go przekraczają. Dzieje się tak dlatego, że sama wiedza na temat zasad zdrowego stylu życia nie wystarcza do jego realizowania. Stanowi jedynie obiektywny, racjonalny punkt odniesienia. Podstawą ludzkiej działalności jest natomiast wymiar subiektywny — przekonania, wyobrażenia, lęki, kompleksy, nadzieje, doświadczenia. To one w największym stopniu determinują sposób przeżywania i reagowania człowieka na stawiane mu przez życie wyzwania. Biorąc pod uwagę złożoność ludzkiej natury, najbardziej efektywne jest holistyczne, kompleksowe leczenie otyłości. Zakłada ono współdziałanie specjalistów z różnych dziedzin (m.in. lekarzy, psychologów, dietetyków, rehabilitantów, duchownych) oraz uwzględnienie w terapii kontekstu społecznego pacjenta (rodzina, partner, znajomi, współpracownicy). Podejście takie umożliwia w pełni realizację założenia, iż podmiotem oddziaływań jest cały człowiek, celem zaś, przywrócenie i utrzymanie wewnętrznej równowagi. ( materiał z publikacji pani Monika Bąk-Sosnowskiej ).