Zarząd województwa śląskiego przyjął Program Zdrowego Kręgosłupa oraz Program Zdrowa Matka i Dziecko. Wkrótce ruszą nabory projektów, które wpisują się w założenia obu programów.
Celem „Programu Zdrowego Kręgosłupa” jest poprawa ogólnego stanu zdrowia dzieci i młodzieży w wieku 7-15 lat, poprzez zmniejszenie występowania wad postawy ciała i poważnych deformacji kręgosłupa. Do osiągnięcia tego celu niezbędna jest systematyczna diagnostyka wykrywania nieprawidłowości w obrębie postawy ciała. Program zakłada także wskazanie postępowania w przypadku rozpoznania wady i wdrożenie działań profilaktycznych w zakresie edukacji zachowań ergonomicznych dla całej rodziny.
Program zakłada, że badaniami przesiewowymi zostanie objęta cała populacja dzieci w wieku 7-15 lat mieszkająca w województwie śląskim, co według danych GUS stanowi ok. 370 tys. dzieci. Będzie to możliwe dzięki finansowaniu z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (RPO WSL), który zabezpiecza na ten cel prawie 35 mln zł.
Projekty, które będą finansowane z RPO WSL, poza badaniami przesiewowymi, obejmą również działania edukacyjne skierowane do dzieci i ich opiekunów. Kosztem kwalifikowanym będzie także odpowiednie przygotowanie pielęgniarek i higienistek szkolnych do właściwego prowadzenia badań przesiewowych. Dofinansowaniem zostaną objęte też różne formy doszkalania lekarzy specjalistów z poradni rehabilitacji lub wad postawy oraz fizjoterapeutów w celu przekazania im najnowszej wiedzy na temat diagnostyki, leczenia oraz korekcji deformacji kręgosłupa.
Celem Programu „Zdrowa Matka i Dziecko”, który również został przyjęty przez Zarząd, jest wyrównanie dostępu do opieki medycznej nad matką i dzieckiem. Program akcentuje dwa typy projektów - organizację szkół świadomego rodzicielstwa oraz organizację opieki prenatalnej. Na realizację tych założeń w RPO WSL zabezpieczono ponad 25 mln zł. Realizacja projektów ma służyć m.in. odwróceniu trendów depopulacji w regionie, który jak wynika z badań, w dużej mierze jest spowodowany niewystarczającą opieką nad kobietą w ciąży i po porodzie. Szczególnie dotyczy to grup zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz nierównym dostępem do świadczeń medycznych w tym do badań prenatalnych. Przekład to się na niedostateczną wykrywalność lub opóźnione leczenie wad wrodzonych oraz zaburzeń genetycznych płodu.
Ogłoszenie pierwszych naborów w tym obszarze Zarząd planuje jeszcze w lipcu br. Nabór potrwa do końca września 2017 roku. Projektodawcy mogą liczyć na dofinansowanie sięgające poziomu 93% wydatków kwalifikowalnych. Projekty mogą składać wszystkie podmioty (za wyjątkiem osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej), jednak w każdym przypadku co najmniej partnerem w projekcie musi być podmiot działający w obszarze usług zdrowotnych.
Komentarze
[ z 3]
Wszystkie trzy programy są bardzo ważne. Myślę, że zbyt mało mówi się o problemach z kręgosłupem dzieci i nastolatków. W szkołach zwraca się uwagę na prawidłową postawę jednak każdy rodzic powinien skierować swoje dziecko do ortopedy aby skontrolować czy rozwija się prawidłowo. Układ kostny rozwija się bardzo dynamicznie - zmiany zachodzą szybko zwłaszcza w okresie dojrzewania gdy dzieci rosną szybko. Kręgosłup ma tendencję do skrzywienia się i jeżeli dziecko rośnie szybko powinniśmy zwrócić na ten fakt uwagę. Czasami potrzebne są ćwiczenia korekcyjne a nawet gorset ortopedyczny. Na szczęście szybko wykryta skolioza może być łatwo skorygowana - wystarczą regularne wizyty u specjalisty i przestrzeganie zaleceń. Bardzo dobrą dyscypliną sportową dla rozwijającego się organizmu dziecka jest pływanie. Angażuje ono większość mięśni zwłaszcza pleców a jak wiadomo mięśnie te wspierają kręgosłup i im są silniejsze tym lepiej. Jeżeli rodzice zadbają o odpowiednią aktywność fizyczną dziecka w przyszłości mogą oszczędzić mu bardzo wielu problemów zdrowotnych.
Zmiany jakie mają wchodzić w życie razem z wprowadzeniem sieci szpitali pomału zaczynają mnie przekonywać do tego projektu. Jeśli przynajmniej część założeń sprawdzi się w praktyce, wtedy pacjenci będą mogli cieszyć się z opieki medycznej świadczonej kompleksowo na wysokim poziomie. To bardzo ważna zmiana ponieważ dotychczas nie mogli być pewni, że właśnie w taki sposób będą oni obsługiwani w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej, czy w placówce szpitalnej. Niestety, ale często lekarze podchodzili do leczenia ograniczając swoją rolę wyłącznie do własnej specjalizacji i nawet podstawowych problemów zdrowotnych pacjenta nie próbowali rozwiązywać, jeśli nie mieściły się one w zakresie ich działalności. A przecież chorego nie obchodzi czy cierpi z powodu bólu kręgosłupa, nadciśnienia, miażdżycy czy jakiejkolwiek innej choroby. Pacjent chce wyjść od lekarza zdrowy lub przynajmniej z receptom na to, w jaki sposób ma to osiągnąć. Być może wraz z wprowadzeniem projektu o sieci szpitali w końcu uda się takie zasady wprowadzić i konsekwentnie realizować. Mam nadzieję, że tak właśnie uda się zrobić i mocno trzymam za to kciuki.
Znaczącą rolę w rozwoju wad postawy odgrywają czynniki sprzyjające przyjmowaniu nieprawidłowej pozycji ciała: źle dobrane stanowisko do nauki, nieodpowiednie pozycje podczas wypoczynku, niewłaściwe obciążenie bagażu szkolnego. Wyniki raportu Health Behaviour in Schoolaged Children (HBSC) na temat zdrowia dzieci w Europie, koordynowanego w Polsce przez Instytut Matki i Dziecka, wyraźnie pokazują, że w ostatnich latach znacznie zwiększyła się liczba czynników sprzyjających powstawaniu wad postawy. Zalecany poziom codziennej aktywności fizycznej osiąga zaledwie co czwarty 11-latek i co szósty 15-latek. Obserwowany jest nadmiar aktywności sedenteryjnej, definiowanej jako typ zajęć związanych z małym wydatkiem energetycznym, najczęściej w pozycji siedzącej (spędzanie czasu przed telewizorem, komputerem). Ograniczenie aktywności fizycznej jest jednym z czynników przyczyniających się do wystąpienia wady postawy, a także utrwalających istniejącą już nieprawidłowość. McMaster i wsp. wskazują na bezpośredni związek deformacji kręgosłupa z brakiem aktywności fizycznej. Badania Latalskiego i wsp. koncentrują się z kolei na rodzaju aktywności fizycznej. Zaobserwowano, że wady postawy częściej występują u dziewczynek niż u chłopców, co może być powiązane z faktem, że chłopcy preferują gry zespołowe, a dziewczynki bardziej spokojne aktywności (np. spacer). Najlepszą profilaktyką jest oczywiście usunięcie czynników ryzyka. Jednak u niektórych dzieci pomimo działań profilaktycznych rozwijają się nieprawidłowości. Zgodnie z rekomendacjami ekspertów konieczna jest wówczas profilaktyka drugorzędowa, która zapobiega dalszemu utrwalaniu wady, powstawaniu przykurczy mięśniowych i ma na celu tzw. reedukację posturalną (ponowne nauczenie dziecka przyjmowania prawidłowej postawy ciała). W kształtowaniu prawidłowej postawy ciała ważne jest m.in. odpowiednie noszenie tornistra. Główny Inspektorat Sanitarny przedstawia zalecenia dotyczące jego właściwego doboru i sposobu noszenia: • nie może ważyć więcej niż 10–15% masy ciała; • powinien mieć usztywnioną ściankę przylegającą do pleców oraz równe, szerokie szelki; • cięższe rzeczy powinny być umieszczone na dnie, lżejsze wyżej; • tornister należy nosić na obu ramionach. Istnieje niewiele dowodów naukowych potwierdzających skuteczność ortez ortopedycznych w profilaktyce wad postawy. Autorzy przeglądu systematycznego aktualnych danych dotyczących stosowania specjalistycznego obuwia w płaskostopiu proponują, aby takie obuwie było zalecane jedynie w przypadku współistniejących dolegliwości bólowych. Potwierdzają to najnowsze badania, które Kanatlı i wsp. przeprowadzili wśród dzieci z płaskostopiem. Nie wykazano poprawy w analizowanych parametrach biomechanicznych stopy u dzieci noszących obuwie korekcyjne w porównaniu z tymi, u których takiej interwencji nie zastosowano. Z kolei inni badacze wskazują na korzyści, jakie mogą odnieść dzieci z umiarkowanym płaskostopiem dzięki noszeniu specjalistycznego obuwia, takie jak poprawa parametrów chodu oraz prawidłowe położenie środka ciężkości. Rodzicom małego dziecka, które zaczyna chodzić, należy zalecić, aby pozwolili mu na swobodne kształtowanie się stóp podczas chodzenia i biegania. Poza domem powinno nosić obuwie na sztywnej podeszwie i obejmujące piętę. Dobór odpowiedniej aktywności fizycznej powinien być adekwatny do rodzaju wady postawy. Zaina i wsp. w badaniu przeprowadzonym na grupie 329 dzieci w średnim wieku 12 lat zaobserwowali zwiększoną częstotliwość występowania asymetrii tułowia oraz nadmiernej kifozy u dzieci uprawiających pływanie w porównaniu z grupą kontrolną. Wady postawy są istotnym problemem zdrowotnym w populacji dziecięcej. Z uwagi na obserwowaną tendencję do ograniczania aktywności fizycznej na rzecz aktywności sedenteryjnej problem ten będzie znacząco narastał. Konieczne jest wdrożenie profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej w celu ograniczenia możliwych niekorzystnych skutków zdrowotnych. ( publikacja: p. Agata Wawrzyniak i wsp.)