Lekarze ortopedzi ze Szpitala Wojewódzkiego im. dr. Ludwika Rydygiera w Suwałkach oferują pacjentom nową metodę pozbycia się bólu, który ogranicza ich sprawność.
Mowa o wstrzykiwaniu osocza bogato płytkowego do miejsc, gdzie powstało zapalenie np. na skutek przeciążenia więzadeł czy przyczepów ścięgien. Osocze bogato płytkowe działa na obwodową regenerację tkanek likwidując tam blizny.
Jak informuje szpital na swojej stronie internetowej, metoda wstrzykiwania osocza bogato płytkowego jest szczególnie polecana pacjentom przy nadczynności i niedoczynności tarczycy, chorobach krążeniach , chorym na cukrzycę oraz pacjentom u których nie można stosować sterydów. Po przyjęciu, pacjentowi zostaje pobrana krew, z której uzyskuje się osocze bogato płytkowe. Następnie wstrzykuje się je w miejsce ze stanem zapalnym. Po kilku godzinach pacjent wraca do domu. Dolegliwości bólowe ustępują w czasie dwóch do siedmiu dni od chwili podania osocza.
Stosowane są trzy iniekcje w odstępach co najmniej trzech tygodni. Osocze działa w pełni po upływie 14 dni. Terapia podania osocza w przypadku odczynów zapalnych, likwiduje na dłużej przyczynę dolegliwości bólowych. Nie trzeba, a nawet nie można wówczas przyjmować leków przeciw zapalnych. Hamują one bowiem działanie osocza.
Źródło: szpital.suwalki.pl
Komentarze
[ z 3]
jeszcze nie słyszałam o takiej metodzie. Ciekawe kto ją opisał i jakie są dokładne wskazania do jej stosowania.
Ja tez nie :P. Ciekawe, że jest to metoda stosowana w Suwałkach! Ciekawe, gdzie jeszcze w Polsce sie ją praktykuje? I kto ją opracował? I jaki jest mechanizm działania tego osocza? To może być bardzo pomocne w schorzeniach ortopedycznych. Takie urazy jak zerwania/naderwania ścięgien są cieżkie do leczenia, pacjenci muszą na długo rezygnować ze swojej zwykłej aktywności i sportu. A to wydaje się być w miarę proste do wykonania i bezpieczne (choć drogie).
Osocze bogatopłytkowe ma wielorakie zastosowanie. Po raz pierwszy PRP zastosowali w 1987 roku Ferrari i wsp. podczas operacji kardiochirurgicznej. Użycie autologicznych koncentratów płytkowych i krwinek czerwonych znacznie zmniejszało zapotrzebowanie na transfuzje krwi podczas zabiegu i w konsekwencji również koszty procedur . W kolejnych latach badano między innymi wpływ PRP na szybkość gojenia się, a także występowanie infekcji mostka po operacjach pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG, coronary artery bypass surgery), co stanowi istotny problem kliniczny. Jak wykazali Serraino i wsp. u chorych poddanych CABG, u których zastosowano PRP, obserwowano znacznie mniej głębokich i powierzchownych zakażeń mostka niż w grupie kontrolnej. Dziedziną, w której PRP stosuje się na stosunkowo szeroką skalę jest chirurgia twarzowo- -szczękowo. Najwięcej prób klinicznych dotyczyło niewielkich grup pacjentów, którym po rekonstrukcji kości szczęki lub zatok przynosowych autologicznym przeszczepem kości podawano PRP w celu uzyskania szybszego wszczepu . W dotychczas przeprowadzonych randomizowanych badaniach klinicznych (także z udziałem niewielkiej liczby pacjentów) nie wykazano jednak przewagi użycia PRP w procesie gojenia po wszczepianiu implantów kości w porównaniu z grupą, która nie otrzymała PRP . Podobnie w badaniu przeprowadzonym przez Raghoebar i wsp. u pacjentów poddanych autologicznemu przeszczepieniu kości w celu plastyki ściany zatoki szczękowej nie obserwowano istotnych statystycznie różnic w procesie leczenia ani w czasie uzyskania wszczepu po zastosowaniu PRP. Istnieją jednak dane potwierdzające skuteczność PRP w leczeniu ubytków kostnych. Simonpieri i wsp. porównali densytometrycznie gęstość przeszczepu kostnego po 3 i 6 miesiącach od rekonstrukcji kości zatoki szczękowej. W grupie, która otrzymała dodatkowo PRP, stwierdzono większą w porównaniu z grupą kontrolną gęstość kości po pół roku od zabiegu. Korzystne wyniki stosowania PRP w stomatologii opisano również w odniesieniu do zabiegów ekstrakcji zębów. W badaniu przeprowadzonym przez Alissa i wsp. wykazano, że PRP zmniejsza obrzęk i dolegliwości bólowe w miejscu po ekstrakcji, powodując szybsze gojenie rany. Podobne wyniki uzyskano po zabiegach wszczepiania implantów kostnych oraz po operacyjnym leczeniu defektów przyzębia. Osocze bogatopłytkowe powodowało lepszą adhezję przeszczepionych tkanek i zapewniało bardziej skuteczną hemostazę niż w grupie leczonej standardowymi metodami . Korzystne efekty działania PRP stwierdzono także w chirurgii plastycznej w leczeniu przewlekłych ran (m.in. stopy cukrzycowej). W większości przypadków cykliczne podawanie PRP (co ok. 2 tygodnie) doprowadziło do szybszej epitelializacji i zamknięcia rany w porównaniu z klasycznym leczeniem chirurgicznym . W połączeniu z przeszczepieniem tkanki tłuszczowej PRP stosowano również w chirurgii rekonstrukcyjnej twarzy. Po trwającej rok obserwacji uzyskano lepszą korekcję konturu twarzy niż w grupie kontrolnej . Z kolei Fanning i wsp. opisali przeciwbólowy efekt działania PRP w prospektywnym badaniu służącym ocenie subiektywnego odczucia bólu i ilości stosowanych leków przeciwbólowych u 55 pacjentek poddanych dużym zabiegom ginekologicznym. Osocze bogatopłytkowe podawano w miejsce zabiegu po uzyskaniu hemostazy. Ból pooperacyjny w grupie otrzymującej PRP trwał krócej i miał mniejsze nasilenie. Zastosowano również mniej opioidowych leków przeciwbólowych . Pojedyncze próby stosowania PRP podejmowano także w operacjach bariatrycznych. W fazie prób na zwierzętach są badania nad wpływem PRP na regenerację nerwów obwodowych . Najwięcej prób zastosowania PRP w ortopedii dotyczyło przewlekłych zwyrodnieniowych uszkodzeń ścięgien i stawów. Zgodnie ze współczesnym modelem patogenetycznym zmiany zwyrodnieniowe ścięgien to stan zejściowy w ciągu reaktywnych zmian zachodzących w tkankach pod wpływem mikrourazów i nadmiernego przeciążenia — tak zwane tendinopathy continuum . Zmianom tym rzadko towarzyszą reakcje zapalne, które uważano za przyczynę choroby w ujęciu historycznym. W stanach fizjologii ścięgno ulega ciągłemu remodelingowi w wyniku działania mikrourazów. Przy nadmiernym i/lub ciągłym przeciążeniu dochodzi do uszkodzenia struktury włókien kolagenowych i nieprawidłowego ukrwienia okolicy przyczepu. Pośrednim stanem jest tak zwana reaktywna tendinopatia, której wyrazem histologicznym jest niezapalna proliferacja macierzy międzykomórkowej. Wyeliminowanie przeciążenia na tym etapie uszkodzenia ścięgna prowadzi do jego regeneracji. Natomiast w przypadku dalszej ekspozycji na mikrourazy dochodzi do niewydolności mechanizmów naprawczych, czego końcowym efektem jest nieodwracalna tendinopatia degeneracyjna .. Zachowawcze metody leczenia obejmują odciążenie, ćwiczenia ekscentryczne, terapię radialnymi falami uderzeniowymi (ESWT, extracorporeal shock wave therapy). Ze względu na opisaną wyżej patogenezę uszkodzenia ścięgien zachowawcze metody leczenia są jednak mało skuteczne. Do zabiegowych metod leczenia tendinopatii należą nakłuwanie ścięgna i — budzące duże nadzieje w związku z potencjałem odwrócenia zmian degeneracyjnych — podawanie PRP. Dotychczas przeprowadzono 4 randomizowane badania kliniczne z użyciem PRP w przewlekłym leczeniu tendinopatii. W pierwszym, przeprowadzonym przez de Vos i wsp., porównywano efekty wstrzyknięcia do ścięgna Achillesa PRP lub soli fizjologicznej u 54 pacjentów z zaawansowaną tendinopatią. Celem pierwszorzędowym badania była ocena czynnościowa i bólu w skali VISA-A (Victorian Institute of Sport Assesment — Achilles questionarie). Obie grupy uzyskały klinicznie znaczącą poprawę (> 12 pkt. w skali 1–100). Nie obserwowano jednak różnic znamiennych statystycznie między poszczególnymi grupami (21,7 w grupie leczenia za pomocą PRP v. 20,5 w grupie leczenia za pomocą 0,9-proc. NaCl) . Część komentatorów uważa jednak, że wyniki te należy oceniać ostrożnie, głównie ze względu na różnice dotyczące protokołów rehabilitacji w obu grupach. W kolejnym badaniu przeprowadzonym przez Peerbooms i wsp. w 2010 roku wzięło udział 100 pacjentów z tendinopatią nadkłykcia bocznego kości ramiennej (tzw. łokieć tenisisty). Miejscowe wstrzyknięcie LR-PRP otrzymało 51 pacjentów, natomiast 49 — iniekcje z glikokortykosteroidów. Ocenę przeprowadzono za pomocą skali DASH (Disabilities of the Shoulder, Arm, Hand Score). Uzyskane wyniki są istotne z punktu widzenia przebiegu klinicznego — po 4 i 8 tygodniach w grupie, która otrzymała kortykosteroidy, obserwowano mniejszy ból i lepszą funkcję stawu niż w grupie, w której podawano PRP. Po 12 tygodniach obie grupy osiągnęły ten sam poziom poprawy czynnościowej i klinicznej. W dalszej obserwacji tylko chorzy leczeni PRP osiągali ciągłą poprawę, podczas gdy w grupie leczonej kortykosteroidami obserwowano nasilenie dolegliwości. W punkcie końcowym badania, po roku obserwacji, różnica redukcji w skali DASH wynosiła 73% w porównaniu z 49% na korzyść PRP . W trzeciej pracy Krogh i wsp. uzyskali podobne wyniki, porównując zastosowanie PRP, soli fizjologicznej i glikokortykosteroidów u 40 chorych z „łokciem tenisisty”. Wreszcie Vetrano i wsp. wykazali przewagę PRP nad terapią metodą ESWT u chorych z tendinopatią okolicy rzepki. Należy podkreślić, że we wszystkich cytowanych badaniach kryteria włączenia obejmowały stosunkowo długi okres bólu (co najmniej kilka miesięcy) oraz nieskuteczność wcześniejszych metod terapii (średnio 2–3 linie). Można więc wnioskować, że PRP jest skuteczną opcją terapeutyczną i warto po nią sięgać w przypadku wyczerpania innych metod leczenia. Przedstawione wyniki wskazują również, że korzystny efekt działania PRP pojawia się z pewnym opóźnieniem, ale może być długotrwały. Choroba zwyrodnieniowa stawów (OA, osteoarthritis) ze względu na dużą częstość występowania oraz trudności terapeutyczne stanowi ogromny problem społeczny i medyczny. W jej przebiegu dochodzi do uszkodzenia wszystkich struktur anatomicznych stawu, tj. chrząstki stawowej, błony maziowej i struktur kostnych, co jest związane z powtarzającymi się urazami. W patogenezie OA istotna jest przewaga w obrębie chondrocytów, procesów katabolicznych nad anabolicznymi i uwalnianie do stawu mediatorów procesu zapalnego. U podstawy teoretycznej zastosowania PRP w OA u ludzi leży hipoteza, że zbiór czynników wzrostowych zawartych w PRP może korzystnie wpływać na mikrośrodowisko stawu, spowalniając, a nawet odwracając proces jego uszkodzenia. Dodatkowo od wielu lat PRP stosuje się z dobrym efektem u koni wyścigowych z OA. Dotychczas przeprowadzono 8 badań, w tym 2 randomizowane u chorych na OA. Wszystkie dotyczyły stawu kolanowego; wykazano w nich korzystny efekt działania PRP oraz brak działań niepożądanych. W największym przeprowadzonym przez Patela i wsp badaniu uczestniczyło 150 pacjentów objętych randomizacją do trzech grup, w których zastosowano: iniekcję soli fizjologicznej, pojedynczą iniekcję PRP (z większą liczbą PLT) oraz dwukrotną iniekcję PRP (z mniejszą liczbą PLT) do zajętego stawu. Wyniki oceniano na podstawie analogowej skali bólu oraz skali WOMAC (Western Ontario and McMaster Universities Arthritis Index Score). W ocenie po 3 i 6 miesiącach największą poprawę uzyskali pacjenci leczeni PRP. W dłuższej obserwacji różnica między badanymi grupami zmniejszyła się, zachowała się jednak istotna przewaga efektu leczenia u pacjentów, którym podano PRP. Do tej pory nie przeprowadzono badań dotyczących choroby zwyrodnieniowej obejmującej inne stawy, jednak korzystne wyniki prób w stawie kolanowym mogą być przesłanką do szerszego zastosowania PRP w tym wskazaniu. Rzetelna ocena skuteczności działania PRP wymaga jednak przeprowadzenia dalszych randomizowanych badań klinicznych oraz bardziej obiektywnych metod oceny struktur stawowych przed i po zastosowaniu PRP, na przykład rezonansu magnetycznego. W pojedynczych doniesieniach sugeruje się korzystne działanie PRP w leczeniu chorych z urazami mięśni. W retrospektywnym badaniu z udziałem 18 wyczynowych sportowców wykazano, że zastosowanie PRP skraca o tydzień proces gojenia w porównaniu ze standardową metodą leczenia. Dotychczas przeprowadzono tylko dwa randomizowane badania kliniczne nad zastosowaniem PRP w urazach więzadeł, przy czym oba dotyczyły więzadła krzyżowego przedniego (ACL, anterior cruciate ligament). W badaniach tych porównywano skuteczność rekonstrukcji ACL, wzmocnionej dostawowym podaniem PRP, z samą rekonstrukcją chirurgiczną. W żadnym z nich nie dowiedziono statystycznie znamiennych różnic związanych ze skutecznością i okresem leczenia. Zbyt mała liczba badań klinicznych i ich niejednoznaczne, czasem sprzeczne, wyniki nie pozwalają na sformułowanie ostatecznych wniosków dotyczących skuteczności PRP w ostrych urazach narządu ruchu. W retrospektywnym badaniu kliniczno-kontrolnym, w którym PRP aplikowano do stawu poddanego artroskopii, wykazano, że w grupie leczonej PRP po zabiegu zużyto mniej opioidowych leków przeciwbólowych. Ponadto zaobserwowano większy zakres ruchu w badanych stawach i w krótszym czasie po zabiegu, co mogło być związane z lepszą kontrolą bólu. Nie można jednak wykluczyć korzystnego wpływu PRP na procesy gojenia. Również Kon i wsp. obserwowali zmniejszone zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe, bezpośrednio po zabiegu i do 30 dni po nim, w grupie 53 chorych z urazem stożka rotatorów leczonych artroskopowo z użyciem PRP. Poza tym grupa ta uzyskała lepsze wyniki leczenia 3. miesiącu po zabiegu, chociaż różnica ta uległa zniwelowaniu po 6 miesiącach obserwacji. Duża liczba doniesień na temat PRP jako nowatorskiej i skutecznej metody leczenia urazów sportowych oraz jej coraz powszechniejsze stosowanie przez wyczynowych sportowców doprowadziło do uznania przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOL) tej metody leczenia jako dozwolonej opcji terapeutycznej w leczeniu przewlekłej tendinopatii. Natomiast ze względu na zbyt małą liczbę badań MKOL nie rekomenduje stosowania PRP w leczeniu ostrych urazów mięśni i więzadeł. Podstawą obecnej wiedzy na temat stosowania PRP w różnych dziedzinach medycyny w dużej części są wyniki badań przeprowadzonych w małych grupach pacjentów, opisy kazuistyczne i serie przypadków, a więc badania o niskiej wartości w hierarchii medycyny opartej na faktach (EBM, evidence-based medicine). Dotychczas opublikowano wyniki niewielu randomizowanych badań klinicznych, głównie dotyczących leczenia przewlekłych zwyrodnieniowych uszkodzeń ścięgien i stawów, ale nawet ich metaanaliza jest utrudniona ze względu na różnice dotyczące badanych struktur anatomicznych, różnice populacyjne (sportowcy zawodowi, amatorzy), różnice dotyczące sposobu produkcji PRP, technik iniekcji, następowej rehabilitacji, a w końcu odmiennych metod oceny skuteczności leczenia (różne skale ocen). Natomiast wspólnym mianownikiem przeprowadzonych badań w tendinopatiach zwyrodnieniowych oraz OA były nieskuteczność standardowego leczenia oraz ciężki przebieg kliniczny (bóle od co najmniej kilku miesięcy), co pozwala scharakteryzować grupę pacjentów mogącą odnieść korzyść z zastosowania PRP w tych chorobach. Od pierwszego podania PRP zainteresowanie nim znacznie przekroczyło początkowe szacunki. Doprowadziło to do postępu w technologii produkcji i poszerzenia zakresu schorzeń, w których wykonywane są próby kliniczne. Jako metoda terapii regeneracyjnej PRP stwarza nadzieje na poprawę wyników leczenia chorych na przewlekłe schorzenia degeneracyjne, w tym również z przewlekłymi trudno gojącymi się ranami. Dotychczas nie opisano niepożądanych skutków tej metody, poza związanymi z samą iniekcją. Wydaje się, że najważniejszym zadaniem środowiska naukowego na najbliższe lata w związku z PRP jest opracowanie międzynarodowych wytycznych dotyczących standaryzacji metod produkcji i sposobów jego podawania w poszczególnych schorzeniach. (Aleksandra Gołos, Jacek Treliński - ViaMedica )