Przywrócenie sprawowania nadzoru nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) ministrowi nauki oraz doprecyzowanie zasad powoływania przez NCBR spółek prawa handlowego przewiduje nowela ustaw o szkolnictwie wyższym oraz NCBR przyjęta w piątek przez Sejm.

Rządowa nowela dotyczy dwóch ustaw: ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Za jej przyjęciem głosowało 240 posłów, przeciw - 177 , 17 osób wstrzymało się od głosu.

Sejm odrzucił poprawkę mniejszości zgłoszoną przez PiS. Za jej odrzuceniem głosowało 257 posłów, 177 posłów było za jej przyjęciem. Dotyczyła ona wykreślenia z noweli przepisu zmieniającego tryb powoływania dyrektora NCBR oraz członka Komitetu Sterującego do spraw badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa.

Głównym celem uchwalonej nowelizacji jest przewrócenie nadzoru nad NCBR ministrowi nauki i szkolnictwa wyższego.

NCBR zostało utworzone w ramach reformy systemu nauki w Polsce jako agencja wykonawcza wdrażająca politykę naukową i innowacyjną państwa przez realizację strategicznych dla interesów państwa programów badań naukowych i prac rozwojowych określanych przez ministra nauki. Jednak na mocy ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, uprawnienia nadzorcze nad NCBR z dniem 1 sierpnia 2022 r. zostały przeniesione na ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, mimo utrzymania celu, do którego zostało powołane NCBR, czyli realizacji zadań z zakresu polityki naukowej państwa.

Wnioskodawca argumentował, że mimo wprowadzonej zmiany NCBR nadal funkcjonuje jako podmiot będący częścią systemu szkolnictwa wyższego i nauki, a prowadzenie najważniejszych zadań NCBR, takich jak: realizacja programów obejmujących finansowanie badań naukowych lub prac rozwojowych, realizacja działań przygotowujących do wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych czy realizacja programów obejmujących finansowanie badań aplikacyjnych - jest wciąż zlecane i finansowane w formie dotacji celowej przez ministra, choć faktyczny nadzór nad NCBR sprawuje minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego.

„Mając na uwadze wieloletnią praktykę wynikającą z funkcjonowania Centrum w ramach resortu szkolnictwa wyższego i nauki, optymalnym rozwiązaniem jest przywrócenie ministrowi nadzoru nad Centrum (NCBR – przyp. PAP)” – czytamy w uzasadnieniu noweli ustawy.

Zgodnie z nowelą dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz członek Komitetu Sterującego do spraw badań naukowych i prac rozwojowych w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa będą pełnili swoje funkcje do końca kadencji, jeżeli w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie zostaną odwołani przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego.

Ponadto doprecyzowano zasadę powoływania przez NCBR spółek prawa handlowego i uczestniczenia w takich spółkach przez NCBR w celu realizacji zadań ustawowych, przez uzależnienie tego typu czynności od uprzedniej zgody ministra.

W części dotyczącej noweli ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przywrócono finansowanie przez ministra inwestycji związanych z obsługą realizacji zadań przez NCBR oraz finansowanie bieżących kosztów działalności NCBR.

Według nowych przepisów prawo do wskazywania członka Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju zachowuje minister do spraw rozwoju regionalnego. Inne prawa i obowiązki przeniesione zostaną na ministra nauki i szkolnictwa wyższego.

Pracownicy urzędu obsługującego NCBR staną się na mocy ustawy pracownikami urzędu obsługującego ministra nauki i szkolnictwa wyższego.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 3 ust. 2 i 3, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia (dotyczą one pracowników zatrudnionych dotychczas w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego).

Ustawa trafi teraz do Senatu.

Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl | Urszula Kaczorowska