Zagadnienie związane ze szczegółowymi zasadami wystawiania recept oraz ich kontroli uregulowane zostało w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich, oraz w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Podstawa prawna

W świetle § 29 ust. 1 przytoczonego rozporządzenia kontrola wystawiania recept na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne obejmuje badanie i ocenę działań osoby wystawiającej receptę w zakresie zgodności danych zamieszczonych na recepcie z prowadzoną dokumentacją medyczną, prawidłowości wystawienia recepty oraz zgodności jej wystawienia z przepisami prawa. Powyższa regulacja odnosi się do wszystkich recept, niezależnie od tego, czy dokument tej klasy podlega refundacji, czy może obejmuje leki pełnopłatne, które nie figurują w ministerialnym wykazie leków refundowanych.

Co więcej, art. 64 ust. 1 pkt. ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2004 nr 210 poz. 2135) wskazuje, iż podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych (czyli w tym kontekście Narodowy Fundusz Zdrowia) może przeprowadzić kontrolę udzielania świadczeń świadczeniobiorcom, a w szczególności czynności kontrolne obejmujące zasady wystawiania recepty lekarskiej. Również i w tym przypadku, przepisy prawa nie precyzują jednoznacznie, jakie typy recept podlegają takiej ocenie. Słuszne jest więc przyjmować, iż obowiązujące regulacje mogą także obejmować recepty nierefundowane, nawet te wystawione przez osobę uprawnioną na zwykłej kartce papieru.

Jakie wymogi powinna spełniać recepta nierefundowana?

Mając na uwadze fakt, iż recepty pełnopłatne także mogą podlegać czynnościom kontrolnym, warto bliżej przyjrzeć się wymogom formalnym jakie powinien spełniać taki dokument. W świetle rozporządzenia, istnieje wiele zasadniczych różnic w sposobie wystawienia i realizacji obu typów recept. W przypadku preparatów nie podlegających refundacji, druk taki powinien zawierać co najmniej dane pacjenta (imię, nazwisko, adres), informacje o przepisanych lekach, datę wystawienia recepty oraz dane osoby uprawnionej, która taką receptę wystawia. Wymogi te nie obejmują jednak wszystkich dostępnych preparatów. Recepty na leki nierefundowane, ale zawierające w swoim składzie środki odurzające z grupy II-N lub substancje psychotropowe z grup III-P i IV-P dodatkowo powinny posiadać numer PESEL chorego (lub numer innego dokumentu ze zdjęciem).

Warto zaznaczyć, iż podobne sugestie kierowane są przez Naczelną Radę Lekarską. Prezydium NRL wskazało, że do wystawienia recepty wystarczające jest podanie imienia i nazwiska pacjenta, adresu zamieszkania, nazwy leku (najlepiej międzynarodowej), postaci farmaceutycznej, dawki, ilości leku, sposobu dawkowania, daty oraz podpisu osoby uprawnionej wraz z numerem Prawa Wykonywania Zawodu. Dodatkowo, samorząd lekarski wskazuje, iż recepta może być wystawiona na dowolnym druku lub nawet na zwykłej kartce papieru o dowolnym rozmiarze pozwalającym odczytać zamieszczone na niej dane. Można zatem korzystać z posiadanych druków recept (nie wypełniając rubryk: świadczeniodawca, oddział NFZ, uprawnienia dodatkowe).

Jak wygląda kontrola?

Zgodnie z przepisami obowiązującego prawa, podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń ze środków publicznych (czyli NFZ) w upoważnieniu do prowadzenia kontroli określa przedmiot i zakres kontroli oraz wskazuje osobę upoważnioną do przeprowadzenia kontroli. Powinien nią być pracownik, posiadający wykształcenie medyczne odpowiadające zakresowi prowadzonej kontroli. Lekarz lub świadczeniodawca ma obowiązek przedłożenia całej żądanej dokumentacji oraz udzielania wszelkich informacji i pomocy niezbędnych do prowadzenia czynności kontrolnych. Warto dodać, iż osobie reprezentującej podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń przysługuje również uprawnienie do sporządzenia lub zażądania od świadczeniodawcy sporządzenia niezbędnych odpisów lub wyciągów z dokumentów, jak również zestawień i obliczeń sporządzanych na podstawie tych dokumentów. Na tej podstawie NFZ przygotowuje m. in. wystąpienie pokontrolne zawierające ocenę działalności kontrolowanego świadczeniodawcy oraz zalecenia pokontrolne (te ostatnie tylko w razie stwierdzenia nieprawidłowości).  

Należy wspomnieć, iż osoba uprawniona może wnieść zastrzeżenia do zarówno do protokołu kontroli, jak i wystąpienia pokontrolnego. Rozporządzenie w sprawie recept lekarskich wskazuje iż świadczeniodawca może w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli zgłosić na piśmie zastrzeżenia do tego protokołu, które kontroler powinien rozpatrzeć w terminie 14 dni. W tym czasie dokonana zostaje analiza zastrzeżeń, umożliwiająca m. in. podjęcie dodatkowych czynności kontrolnych. Lekarz poddany kontroli może nie podpisać protokołu, jednak fakt ten nie będzie wpływał na bieg zdarzeń.

 

Autor: mgr farm. Michał Pstrągowski