W razie choroby nowotworowej dziecka rehabilitację ruchową trzeba czasem zacząć jeszcze w trakcie leczenia i kontynuować ją po jego zakończeniu. Dzięki temu mniejsze jest ryzyko, że w dorosłości będzie się zmagać z trwałymi problemami narządu ruchu. Specjaliści Instytutu Matki i Dziecka przypominają, że zawsze zakres i rodzaj rehabilitacji powinien być indywidualnie dobrany, a kadra musi brać pod uwagę szereg uwarunkowań małego i młodego pacjenta.
W specjalnej informacji prasowej IMiD przytoczone są wyniki badania przeprowadzonego przez Amerykański Kongres Medycyny Rehabilitacyjnej i Amerykańską Akademię Medycyny Fizycznej i Rehabilitacji: aż 20 spośród 30 przebadanych dorosłych, którzy w dzieciństwie przeszli chorobę nowotworową, miało stwierdzoną umiarkowaną lub poważnie ograniczoną sprawność fizyczną.
Specjaliści podkreślają, że rehabilitacja rozpoczęta już w początkowej fazie leczenia onkologicznego może pomóc w minimalizowaniu ryzyka wystąpienia trwałych ograniczeń ruchowych u pacjentów.
"W opiece onkologicznej nad dziećmi z guzami litymi narządu ruchu, ważne jest wdrożenie fizjoterapii już na początku leczenia, jeszcze przed zabiegiem chirurgicznym. Nierzadko zdarza się, że dziecko z guzem kości ma przykurcz chorej kończyny. Ważne zatem, aby dobrze >>rozćwiczyć<< kończynę jeszcze przed zabiegiem operacyjnym. Dzięki temu później ból nie będzie już tak uciążliwy, a pacjent będzie efektywniej wykonywał ćwiczenia, co z kolei umożliwi mu powrót do pełnej sprawności fizycznej" – wyjaśnia prof. Anna Raciborska, kierownik Kliniki Onkologii i Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży w Instytucie Matki i Dziecka.
To, czy i jak rehabilitować, zależy od indywidualnego stanu pacjenta - nie w każdej sytuacji wysiłek fizyczny jest możliwy. Na przykład nie można zmuszać do ćwiczeń dziecka znacznie osłabionego i chorobą, i leczeniem, w trakcie toczącego się stanu zapalnego, czy też w sytuacji, gdy wysiłek fizyczny wiąże się z ryzykiem pęknięcia guza czy kości. O zakresie rehabilitacji i jej natężeniu na każdym etapie powinien decydować lekarz wraz z zespołem rehabilitacyjnym.
Różne potrzeby w różnych grupach wiekowych
Specjaliści Instytutu Matki i Dziecka informują, że najmłodszym pacjentom często trudno zrozumieć pełne znaczenie rehabilitacji i roli aktywności fizycznej w procesie powrotu do zdrowia. Ćwiczenia mogą wiązać się z dyskomfortem. Dzieci w wieku szkolnym mają już większą świadomość swojej sytuacji zdrowotnej i często wykazują zrozumienie dla celu i sensu rehabilitacji. Są również bardziej cierpliwe i potrafią przez dłuższy czas skupić uwagę na jednej czynności. Niestety, na tym etapie rozwojowym pojawić się może bunt i rezygnacja, a wtedy młodzi pacjenci sprzeciwiają się dalszej pracy.
Ważnym aspektem, który trzeba wziąć pod uwagę to lęk przed odrzuceniem przez otoczenie z uwagi na chorobę czy związane z nią problemy z poruszaniem się. Rehabilitant musi zatem cechować się dużym poziomem empatii i uważności.
IMiD zwraca uwagę, że młodzież w wieku licealnym wykazuje często dojrzałą postawę, rozumie znaczenie rehabilitacji i często bierze za nią odpowiedzialność. Nastoletni pacjenci czują się już prawie dorośli i tak też chcą być traktowani. Często chcą być dokładnie informowani o całym procesie leczenia i brać w nim czynny udział, również na poziomie decyzyjności.
Zabawa terapeutyczna, arteterapia, nowoczesne gadżety, ćwiczenia w basenie
"Jedną z najpopularniejszych metod pracy wykorzystywanych przez rehabilitantów jest zabawa. Taka forma terapii, szczególnie dla maluchów w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, sprawia, że dzieci chętniej angażują się w ćwiczenia, ponadto jest naturalnym sposobem na uczenie się i rozwijanie umiejętności. Zabawa terapeutyczna może polegać na wykorzystaniu gier, układanek, klocków i innych materiałów, które angażują dziecko w działania związane z rehabilitacją. Nawet na najmniejszej przestrzeni, która w szpitalach często jest ograniczona, można stworzyć namiastkę placu zabaw i angażować dzieci w czynności, które w naturalny sposób wzmacniają mięśnie i prawidłową postawę ciała. To pozwala dzieciom odbierać proces leczenia jako coś pozytywnego i stwarza przyjazne środowisko do powrotu do zdrowia" – mówi mgr Anna Wyka-Wojeńska, koordynatorka rehabilitacji w Klinice Onkologii i Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży oraz kierownik Zakładu Usprawniania Leczniczego Instytutu Matki i Dziecka.
Coraz bardziej doceniana jest arteterapia, czyli terapia poprzez sztukę. W przypadku dzieci o obniżonej sprawności fizycznej świetnie sprawdzają się zajęcia plastyczne, które poprawiają motorykę małą (czyli precyzyjne ruchy dłoni i palców), napięcie mięśniowe rąk, umiejętności manualne i grafomotoryczne. Natomiast w przypadku pacjentów bardziej sprawnych mogą to być zajęcia sportowe lub taneczne po uzyskaniu zgody przez lekarza i rehabilitanta prowadzącego.
Coraz częściej do rehabilitacji wykorzystywane są również nowoczesne gadżety. Zarówno dla młodszych dzieci, jak i nastolatków możliwość korzystania z różnego rodzaju konsoli, gier komputerowych czy interaktywnych urządzeń może być nie tylko rozrywką. Odpowiednio wykorzystane pozwalają na atrakcyjne i motywujące podejście do ćwiczeń, zachęcając pacjentów do regularnych zajęć.
Inną bardzo skuteczną formą rehabilitacji są ćwiczenia w wodzie, które korzystnie wpływają na poprawę wydolności fizycznej dzieci i młodzieży cierpiących na nowotwory kości. Dzięki redukcji ciężaru ciała w wodzie pacjenci mogą wykonywać ćwiczenia bez zbędnego obciążenia kośćca. Rehabilitacja w wodzie pomaga uzyskać i utrwalić odpowiednie zakresy ruchów w stawach, siłę mięśniową oraz koordynację ruchową. Ponadto jest bardzo przyjazną formą dla pacjentów. Woda łagodzi ból i wpływa pozytywnie na samopoczucie dzieci. Ćwiczenia w basenie są postrzegane jako przyjemne i relaksujące, co może pomóc w redukcji stresu, kojarzą się dzieciom z zabawą i miłym sposobem na spędzanie czasu.
Rehabilitacja onkologiczna dzieci i młodzieży wymaga spersonalizowanego podejścia do każdego pacjenta – podkreślają specjaliści IMiD. Dodają, że kluczowe jest empatyczne podejście, wspieranie emocjonalne i motywowanie do podejmowania wysiłku fizycznego oraz włączanie najbliższego otoczenia do aktywnego uczestnictwa w procesie ich rehabilitacji. Zapewniają, że wtedy można wrócić do zdrowia i normalnie funkcjonować po zakończeniu leczenia onkologicznego.
Komentarze
[ z 0]