Zakaźne zapalenie rogówki jest jedną z głównych przyczyn ślepoty na świecie. Środek pochodzenia roślinnego o działaniu przeciwdrobnoustrojowym może być alternatywą dla antybiotyków, które stanowią w tej chwili podstawę konwencjonalnych metod leczenia - donosi Unijny Serwis Informacyjny Badań i Rozwoju (CORDIS).
Zakaźne zapalenie rogówki mogą wywoływać różne drobnoustroje, w tym bakterie, wirusy i grzyby. Osoby, które używają soczewek kontaktowych, poddały się zabiegowi chirurgicznemu w obrębie oka lub doznały urazu gałki ocznej, są bardziej narażone na infekcję.
Środek przeciwdrobnoustrojowy pochodzenia roślinnego
Konwencjonalne leczenie zakaźnego zapalenia rogówki polega na miejscowym stosowaniu antybiotyków. Na skuteczność takiego rozwiązania negatywnie wpływa jednak oporność na leki przeciwdrobnoustrojowe.
Sieciowanie kolagenu rogówkowego to nowa metoda leczenia zakaźnego zapalenia rogówki, alternatywna wobec użycia antybiotyków. Użycie ryboflawiny i światła ultrafioletowego pozwala zabijać patogeny, które wywołują zakażenie rogówki, przy minimalnych szkodach dla tkanki. Istnieją jednak obawy związane z oddziaływaniem promieniowania ultrafioletowego na gałkę oczną.
Zespół finansowanego przez UE projektu CORLINK zaproponował użycie genypiny, naturalnego środka sieciującego wywodzącego się z rośliny Gardenia jasminoides. Ma ona właściwości przeciwdrobnoustrojowe, cechuje się minimalną toksycznością i nie wymaga stosowania światła ultrafioletowego.
Prace w ramach projektu CORLINK przeprowadzono przy wsparciu z programu działań „Maria Skłodowska-Curie”. Objęły one badanie przeciwdrobnoustrojowych właściwości genypiny w odniesieniu do bakterii gram-dodatnich (Staphylococcus aureus) i gram-ujemnych (Pseudomonas aeruginosa) oraz grzybów (Candida sp. i Fusarium sp.).
„Ustaliliśmy, że genypina hamuje rozwój tych patogenów, i oceniliśmy jej skuteczność w zwalczaniu drobnoustrojów w modelu ex vivo rogówki zaatakowanej zapaleniem o podłożu zakaźnym”, opowiada Elena Koudouna, stypendystka działania „Maria Skłodowska-Curie”.
Jednorazowe leczenie z użyciem genypiny spowodowało znaczne ograniczenie wzrostu bakterii w modelach ex vivo zakażenia rogówki drobnoustrojami Staphylococcus aureus i Pseudomonas aeruginosa. Używając modelu in vivo, badaczom udało się dodatkowo ocenić wpływ genypiny na regulację odpowiedzi immunologicznej gospodarza na zakażenie, która stanowi istotny czynnik w zwalczaniu choroby.
Mechanizm leżący u podstaw przeciwdrobnoustrojowego działania genypiny nie jest jeszcze dokładnie zbadany, ale najprawdopodobniej polega on na wiązaniu różnych białek obecnych na powierzchni patogenu, co zakłóca istotne procesy zachodzące w komórce, związane na przykład z jej podziałem i wzrostem. Może również chodzić o jej oddziaływanie na enzymy wewnątrzkomórkowe, które powoduje zaburzenie metabolizmu. Ponadto genypina wydaje się opóźniać proces niszczenia tkanki, co zaobserwowano w modelach ex vivo rogówek ludzkich.
Genypina w postaci kropli do oczu
Głównym celem projektu CORLINK było opracowanie nowych, skutecznych metod leczenia zakaźnego zapalenia rogówki, szczególnie na potrzeby ciężkich, niekontrolowalnych przypadków, które nie reagują na konwencjonalne terapie lub nie kwalifikują się do użycia alternatywnych strategii leczenia. Badacze wykazali, że genypina wykazuje obiecujące właściwości, które można wykorzystać w walce z bakteryjnym zapaleniem rogówki. Dzięki temu może zostać użyta klinicznie jako nowatorska interwencja terapeutyczna pozwalająca kontrolować i leczyć zakaźne zapalenie rogówki.
„Uważamy, że użycie genypiny w postaci kropli do oczu ma wiele zalet w porównaniu do innych metod leczenia, ponieważ rozwiązanie to nie wymaga stosowania żadnego sprzętu, jest tańsze i może być bez problemu wdrożone w krajach rozwijających się, gdzie zapadalność na zakaźne zapalenie rogówki jest wysoka”, podkreśla Koudouna.
Badacze planują przeprowadzić badania farmakokinetyczne i farmakodynamiczne, by zoptymalizować dawkę genypiny i sposób miejscowego podawania tego związku. Ponieważ genypina ma działanie sieciujące i przeciwzapalne, przyszłe badania mogą także skupić się na użyciu tego związku jako leku (stosowanego samodzielnie lub w roli adiuwanta) służącego do kontrolowania i leczenia innych chorób oczu. Co więcej, genypiny można również użyć do zwalczania innych chorób związanych ze skórą, cukrzycą i odleżynami, które również cechują się stanem zapalnym, lizą kolagenu i niszczeniem tkanki.
© Unia Europejska, [2022] | źródło: CORDIS
Komentarze
[ z 3]
Poszukiwanie związków, które mogą stanowić alternatywę dla antybiotyków jest bardzo ważne. Coraz częściej mówi się o oporności na antybiotyki, która stanowi, poważny globalny problem. Alternatywa dla tego rodzaju związków w przypadku infekcji rogówki wydaje się być dobrym rozwiązaniem, które być może uchroni ogromną liczbę osób przed utratą wzroku. Jak czytamy nowy związek nie wymaga stosowania lampy ultrafioletowej co sprawią, że jego stosowanie jest dużo prostsze i możliwe w warunkach gdzie dostęp do tego sprzętu może być utrudniony.
Utrata wzroku w znacznym stopniu utrudnia codzienne funkcjonowanie, dlatego tak ważne jest szukanie rozwiązań, które sprawią, że ryzyko ślepoty będzie dużo mniejsze. Należy zwrócić uwagę, że jest to mało inwazyjna metoda, która zapewnia odpowiednią ochronę. Z pewnością dobrze, że naukowcy będą pracować nad tym aby dostosować odpowiednią dawkę leku, aby był on najbardziej skuteczny, przy jednocześnie najmniejszej dawce, które może być związana z działaniami niepożądanymi.
Lekooporność przyczyniła się do tego, że konieczne jest opracowywanie nowych leków i związków, które są w stanie poradzić sobie z infekcjami. Wydaje mi się, że tego rodzaju związki będą stanowić mniejsze obciążenie dla organizmu, dlatego warto jest im poświęcić dużo uwagi jeżeli chodzi o badania naukowe. Dobrze, że prowadzone będą dalsze badania na temat tego związku, co miejmy nadzieję sprawi, że zostanie on możliwie szybko wprowadzony do warunków klinicznych, szczególnie ze względu na to, że może on zostać wykorzystany w przypadku innych schorzeń.