NIK pozytywnie oceniła wykonanie planu finansowego dochodów i wydatków budżetowych w latach 2021–2022 tylko w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kraśniku. W pozostałych pięciu skontrolowanych stacjach stwierdzono istotne nieprawidłowości, które dotyczyły m.in. realizacji planu finansowego oraz błędów w sporządzaniu sprawozdań budżetowych. Ponadto w stacji w Łęcznej doszło do naruszenia dyscypliny finansów publicznych, w związku z czym NIK złożyła zawiadomienie do rzecznika dyscypliny finansów publicznych.

Na funkcjonowanie 20 powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych w woj. lubelskim wydatkowano ogółem w 2020 r. – 68,9 mln zł, w 2021 r. – 88,8 mln zł, a w 2022 r. – 107,5 mln zł. NIK skontrolowała sześć stacji: w Kraśniku, Łęcznej, Radzyniu Podlaskim, Rykach, Świdniku i Tomaszowie Lubelskim. Głównym celem kontroli było sprawdzenie, czy w latach 2021-2022 powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne prawidłowo zrealizowały plan finansowy dochodów i wydatków budżetowych oraz wykorzystały środki na zwalczanie pandemii COVID-19.

Realizacja dochodów budżetowych i podejmowanie działań windykacyjnych

Dochody wykonane w 2022 r. przez kontrolowane stacje wynosiły 517,3 tys. zł (były wyższe od dochodów osiągniętych w 2021 r. o 136,9 tys. zł tj. 36%) i stanowiły 12,8% ogólnej kwoty dochodów zrealizowanych przez powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne w województwie lubelskim.

Zaległości z tytułu dochodów budżetowych na 31 grudnia 2022 r. wyniosły 169 tys. zł
i były o 200,5 tys. zł (tj. o 54%) mniejsze w porównaniu do stanu na koniec 2021 r. Zmniejszenie wynikało jednak głównie z odpisu – w trakcie kontroli NIK – należności przedawnionych (Ryki i Świdnik). Kontrolowane stacje prawidłowo i terminowo przekazywały dochody na rachunek bankowy Ministerstwa Finansów.

Nieprawidłowości w realizacji planu finansowego dochodów polegały w szczególności na: dokonaniu nieuzasadnionego odpisu należności w kwocie 17,4 tys. zł (Radzyń Podlaski), błędnym naliczaniu odsetek od niezapłaconych w terminie kar pieniężnych (Tomaszów Lubelski) i opłat za czynności egzekucyjne (Świdnik). W PSSE w Radzyniu Podlaskim stwierdzono ponadto opóźnienia w wystawianiu tytułów wykonawczych do organów egzekucyjnych i nierzetelne sporządzanie decyzji wymierzających opłaty za przeprowadzenie kontroli sanitarnych.

Realizacja planu finansowego wydatków budżetu państwa i budżetu środków europejskich

Wydatki kontrolowanych stacji w 2022 r. wyniosły blisko 20,9 mln zł (stanowiły 19,4% wydatków PSSE w województwie lubelskim) i były o prawie 3,3 mln zł (18,5%) wyższe niż w 2021 r.

W dwóch stacjach (Łęczna i Tomaszów Lubelski) poniesiono wydatki w kwocie wyższej ogółem o 14,8 tys. zł od planu obowiązującego w dacie ich dokonania. W PSSE w Radzyniu Podlaskim zakupiono urządzenie (autoklaw) za kwotę 52 tys. zł, które nie było niezbędne dla funkcjonowania jednostki. Działania w celu uzyskania pozwolenia na jego użytkowanie podjęto po prawie pięciu miesiącach od zakupu, a pozwolenie to uzyskano ok. dziewięć miesięcy po zakupie. Pozostałe nieprawidłowości w realizacji planu finansowego wydatków polegały na: opóźnieniu w udzieleniu informacji publicznej co skutkowało obciążeniem PSSE kosztami postępowania (Ryki), ujęciu wydatków w błędnej klasyfikacji budżetowej i wypłacie pracownikowi diety z tytułu podróży służbowych w zawyżonej wysokości (Łęczna), a także udzieleniu siedmiu zamówień publicznych niezgodnie z regulaminem wewnętrznym (Ryki).

Zatrudnienie i wynagrodzenia

Pracowników zatrudniano w drodze otwartych i konkurencyjnych postępowań, a zlecanie zadań podmiotom zewnętrznym było uzasadnione. Wydatki na wynagrodzenia nie przekroczyły limitów określonych w planie finansowym. Przeciętne zatrudnienie na 30 września 2022 r. w objętych kontrolą stacjach wynosiło od 20 do 34 osób w przeliczeniu na pełne etaty i w porównaniu do stanu na 31 grudnia 2020 r. wzrosło średnio o dwa etaty. Przeciętne wynagrodzenie w kontrolowanych stacjach wyniosło 7376 zł i było ok. 20% wyższe niż w 2020 r.

Premie i dodatki przyznawano zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami, przy czym w PSSE w Łęcznej wypłacono premię przed wydaniem decyzji w sprawie jej przyznania (1,6 tys. zł). Z kolei w Rykach przyznano premię uznaniową w kwocie 2,5 tys. zł za wykonanie dodatkowych czynności polegających na prowadzeniu samochodu służbowego, pomimo iż przejazd był wykonywany w celu przeprowadzenia kontroli sanitarnej, co należało do obowiązków pracowników i za co otrzymywali dodatek.

Prawidłowość sporządzania sprawozdań budżetowych i w zakresie operacji finansowych

Wybrane do szczegółowej kontroli miesięczne sprawozdania budżetowe i kwartalne w zakresie operacji finansowych z lat 2021-2022 oraz roczne za 2021 r. zostały terminowo przekazane do dysponenta wyższego stopnia. W czterech stacjach stwierdzono nieprawidłowości w ich sporządzeniu, wynikające głównie z błędnej ewidencji księgowej. Niezgodnie z ewidencją, ale zgodnie ze stanem faktycznym, wykazano dane w sprawozdaniu z wykonania planu wydatków budżetu państwa:

• w PSSE w Łęcznej za listopad 2021 r., wskutek nieterminowego zaksięgowania decyzji zmieniającej plan (92 tys. zł);
• w PSSE w Świdniku w sprawozdaniu rocznym za 2021 r. i miesięcznym za listopad 2022 r. – w wyniku księgowania planu (ogółem 584,1 tys. zł), zaangażowania (538,1 tys. zł) i wydatków (484,3 tys. zł) w paragrafach z niewłaściwą czwartą cyfrą wskazującą źródło finansowania środków;
• w PSSE w Tomaszowie Lubelskim – w związku z nieujęciem w księgach rachunkowych 2021 r. planu finansowego wydatków na koncie pozabilansowym (3,67 mln zł).

W sprawozdaniach miesięcznych za wrzesień 2022 r. z wykonania planu dochodów budżetowych w PSSE w Rykach i Świdniku zawyżono należności pozostałe do zapłaty (232 tys. zł) i zaległości (226,3 tys. zł) o kwoty należności przedawnionych i nieściągalnych. Ponadto w sprawozdaniu o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych za IV kwartał 2021 r. w PSSE w Tomaszowie Lubelskim należności (w kwocie 11,5 tys. zł) wykazano w błędnej klasyfikacji podmiotowej, a w sprawozdaniu z wykonania planu wydatków budżetu państwa za 2021 r. w PSSE w Łęcznej – ujęto wydatki w nieprawidłowej klasyfikacji z powodu ich błędnej ewidencji (2,5 tys. zł).

Wykorzystanie środków finansowych na przeciwdziałanie pandemii COVID-19

Na przeciwdziałanie skutkom pandemii COVID-19 w latach 2021-2022 stacje otrzymały z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 – blisko 3,64 mln zł, które wykorzystały w 88% (tj. w kwocie blisko 3,2 mln zł). Badanie wydatków - w kwocie 239,7 tys. zł - przeznaczonych na wypłaty dodatków specjalnych, wykazało, że wypłat dokonywano zgodnie z wewnętrznymi procedurami.

Wnioski i zawiadomienia

Najwyższa Izba Kontroli sformułowała 18 wniosków pokontrolnych do Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych w celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości. Wnioski te zostały zrealizowane.

Po kontroli w PSSE w Łęcznej NIK skierowała do rzecznika dyscypliny finansów publicznych zawiadomienie o naruszeniu dyscypliny, polegającym na ponoszeniu wydatków z przekroczeniem planu finansowego.

Źródło: NIK