Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem należy do najczęstszych przyczyn utraty wzroku. Szacuje się, że do 2040 roku na chorobę tę będzie cierpiało około 25 milionów Europejczyków. Zwyrodnienie plamki żółtej jest leczone inwazyjnie, jednak teraz, dzięki badaniom przeprowadzonym w ramach pewnego unijnego projektu, pacjenci zyskają możliwość lepszej kontroli choroby.
Według szacunków w 2040 roku na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem ma chorować prawie 288 mln osób na całym świecie oraz blisko 25 mln w samej Europie. Zdecydowana większość osób, u których dojdzie do utraty wzroku, będzie cierpieć na wysiękową (mokrą) postać zwyrodnienia.
Czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego (ang. vascular endothelial growth factor, VEGF) jest głównym aspektem przyczyniającym się do rozwoju nieprawidłowych i nieszczelnych naczyń warstwy choriokapilarnej, co prowadzi do poważnego upośledzenia widzenia w polu centralnym. Dziesięć lat temu terapie z wykorzystaniem białek anty-VEGF zrewolucjonizowały leczenie wysiękowego zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem.
Leczenie polega na regularnym iniekcyjnym podawaniu leków anty-VEGF do ciała szklistego gałki ocznej, nierzadko do końca życia pacjenta. Pozwala to spowolnić rozwój nieprawidłowych naczyń krwionośnych. Częstotliwość dawkowania różni się jednak znacząco u poszczególnych pacjentów i okazuje się mniejsza w badaniach klinicznych niż podczas faktycznej terapii.
O częstotliwości iniekcji decyduje okulista na podstawie subiektywnej analizy obrazów siatkówki uzyskanych przy pomocy optycznej tomografii koherencyjnej (OTK). Problemem jest brak metody umożliwiającej ocenę ilościową częstotliwości iniekcji.
Ocena stężenia leku w oku (farmakokinetyka), a także jego wpływu na chorobę (farmakodynamika), była dotąd trudnym zadaniem. Wsparcie projektu EyeTREAT ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie” umożliwiło głównej badaczce Evie del Amo Páez opracowanie nowego sposobu oceny wymaganej częstotliwości podawania leku.
„Zaletą naszego podejścia jest to, że możemy wykorzystać do budowy modelu dane z nieinwazyjnego obrazowania”, mówi del Amo Páez. Uczona prowadziła swoje badania na Uniwersytecie w Manchesterze pod okiem profesora farmakometrii Leona Aaronsa.
.... ZOBACZ RÓWNIEŻ: |
W projekcie EyeTREAT opracowano metodę pozwalającą na wykorzystanie danych z OTK, która jest nieinwazyjną techniką obrazowania używaną do skanowania siatkówki. Skanowanie OTK to rutynowa praktyka stosowana w klinikach okulistycznych jako wsparcie przy diagnostyce zwyrodnienia plamki żółtej.
Z nieinwazyjnych badań OTK siatkówki można pozyskać dane ilościowe dotyczące grubości centralnej części siatkówki, by wykorzystać je do oceny farmakodynamiki, natomiast znając dawkę i częstotliwość iniekcji leku anty-VEGF, można oszacować farmakokinetykę.
Dzięki zastosowaniu techniki modelowania zwanej „nieliniowymi modelami mieszanymi” w projekcie EyeTREAT udało się zbadać skuteczność iniekcji w całej populacji pacjentów, pomimo niewielkiej ilości dostępnych danych indywidualnych. W ten sposób stworzono wstępne modele farmakodynamiki i farmakokinetyki dla populacji, pozwalające zrozumieć związek pomiędzy sposobem leczenia a jego efektami.
„Istniejące nieliczne modele bazują na próbkach cieczy wodnistej pobieranych w sposób inwazyjny z przedniej komory oka, natomiast zaletą naszego podejścia jest to, że możemy wykorzystać do budowy modelu dane z nieinwazyjnego obrazowania”, tłumaczy del Amo Páez.
Modele te mogłyby rzucić nieco światła na zmienność przypisywaną czynnikom dotyczącym pacjenta, takim jak płeć i wiek, oraz pomóc w wyborze takiego systemu dawkowania, który zapewni skuteczne leczenie.
Rezultaty prac przeprowadzonych w projekcie EyeTREAT mogą zostać w przyszłości wykorzystane do opracowania modeli dla innych leków anty-VEGF, jak również dla innych chorób siatkówki związanych z neowaskularyzacją w tylnej części oka, takich jak okluzja żył siatkówki i retinopatie cukrzycowe.
Analiza danych trwa, a del Amo Páez wyjaśnia: „Zaobserwowaliśmy, że istnieje korelacja między początkową grubością środkowej części siatkówki a skutecznością leczenia. Do określenia odpowiedniej indywidualnej częstotliwości dawkowania w warunkach klinicznych potrzebne są dalsze badania, wykorzystujące obszerniejsze dane dotyczące pacjentów i częstsze pomiary bazujące na OTK”.
Po opracowaniu odpowiednich technik okuliści będą mogli szacować częstotliwość iniekcji na podstawie indywidualnych badań siatkówki wykonywanych przy pomocy OTK.
Komentarze
[ z 0]