60 mln amerykanów, czyli 1/5 populacji, do 2030 roku będzie miało upośledzenie lub utratę wzroku. W Polsce natomiast na ok. 5 mln osób niepełnosprawnych aż 1,5 mln stanowią osoby niepełnosprawne z powodu chorób narządu wzroku.
- Światowa Organizacja Zdrowia informuje, że aż 90 proc. przypadków upośledzenia i utraty wzroku wynika z przewlekłych chorób narządu wzroku. Krótko mówiąc pacjent przez wiele lat rozwija zmiany chorobowe, które wcześnie wykryte i leczone nie doprowadziłyby do powikłań i docelowo utraty wzroku – mówi newsrm.tv dr Jakub Gierczyński, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH w Warszawie.
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia upośledzenie wzroku dotyczy 285,4 mln ludzi w skali globalnej, z czego 13,8% to niewidomi.
Do najczęstszych przyczyn chorób oczu na świecie należą: wady refrakcji przekładające się na ostrość widzenia (42%), zaćma (33%) oraz jaskra (2%). Dominującą przyczyną ślepoty jest zaćma (51%), w dalszej kolejności jaskra (8%) i zwyrodnienie plamki żółtej (AMD). W krajach rozwiniętych ok. 50% przyczyn upośledzeń widzenia stanowi AMD (odsetek liczony bez wad refrakcji).
Komentarze
[ z 9]
Najgorsze w tym wszystkim jest to, że spora grupa pacjentów i tak ignoruje ten problem i nie przejmuje się postępującym z wiekiem ograniczaniem pola widzenia czy ostrości wzroku, tłumacząc sobie, że tak własnie musi być i że nie jest istotne jakie konsekwencje mogą z tego wynikać. Ludzi chyba wolą nieraz odsuwać od siebie problem udając, że go nie ma i że nie istnieje i dopiero kiedy już dojdzie do trwałych w skutkach następstw choroby, a pacjent całkowicie utraci wzrok to decyduje się zgłaszać po pomoc do lekarza. Tylko, że kiedy już choroba zbierze żniwo, to lekarze okuliści często pozostają bezsilni. Jest to przykre zjawisko, że tak duża grupa społeczeństwa traci wzrok w wyniku chorób. Zwłaszcza, że przynajmniej części z nich można by skutecznie zapobiegać lub leczyć i tym samym chronić przed następstwami w postaci utraty zdolności widzenia lub przynajmniej odsuwać ten moment w czasie jak najdalej. Niestety, chociaż na przykład coraz częstszą wśród osób starszych chorobę jaką jest jaskra można skutecznie leczyć czy to poprzez operacje czy poprzez podawanie kropli oftalmologicznych, to jednak pacjenci zdają się ignorować objawy i zgłaszają się zbyt późno po leczenie. Trzeba zwiększać świadomość w społeczeństwie i zachęcać do badań przesiewowych w kierunku najpopularniejszych chorób ocznych pojawiających się u ludzi w starszym wieku, kiedy można jeszcze wdrażać terapie z dużym prawdopodobieństwem powodzenia.
Faktycznie, dane te nie są zbyt optymistyczne. Coraz więcej da się zauważyć ludzi, którzy noszą okulary albo soczewki. Wśród tych osób obecne są również dzieci. Problemy ze wzrokiem potrafią w bardzo dużym stopniu utrudnić codzienne funkcjonowanie. Jednak bardzo często to my sami jesteśmy w pewnym stopniu odpowiedzialni za nasz narząd wzroku. Coraz więcej czasu spędzamy przed komputerem, czy to w pracy czy podczas czasu wolnego. Oczywiście osoby pracujące nie mogą tego w żaden sposób uniknąć. Jednak warto stosować się do pewnych zasad, które mogą zahamować rozwój schorzenia, albo w ogóle zapobiec jego wystąpieniu. W warunkach fizjologicznych nasze oko mruga około 12 razy na minutę, podczas pracy przy komputerze częstotliwość ta zmniejsza się. W wyniku tego nawilżenie spojówki i rogówki jest niewystarczające. Podczas tego rodzaju pracy oczy skupione są cały czas na jednym punkcie, które znajduje się w bliskiej odległości co powoduje, że osłabiają się zarówno zdolności akomodacyjne, także mięśnie oka. Dlatego bardzo ważne jest aby pracownicy, którzy spędzają przed monitorami kilka godzin dziennie przestrzegali ważnych zasad. Należy tak ustawiać monitor, aby światło naturalne wpadające przez okno nie odbijało się od niego ponieważ dodatkowo męczy to wzrok. Optymalna odległość twarzy od ekranu wynosi 40–75 cm. Obecnie coraz częściej korzystamy z różnego rodzaju aplikacji/programów czy to na komputerze czy smartfonach, których celem jest dbanie o nasze zdrowie. Jeżeli chodzi o profilaktykę chorób oczu oraz pracowników wykonujących zawód, który naraża na uszkodzenie wzroku, takie również takie powstały. Ich zadaniem jest takie rozplanowanie pracy, który zapewni jak najlepsze warunki dla oczu, przypomni o przerwie proponując proste, a jednocześnie skuteczne ćwiczenia, które zapewnią relaks oczom. Warto jest również zapewnić oczom odpowiednie nawilżenie, które mogą zapewnić bardzo liczne na rynku krople. Jeśli chodzi o suchość to warto jest też regularnie wietrzyć pomieszczenia, w których się pracuje, co zapobiegnie występowaniu suchego powietrze. Optymalna wilgotność wynosi 45-55 procent. Istotną rolę, jak przy większości schorzeń ma prawidłowa dieta. Jeżeli chodzi o oczy to warto aby w jadłospisie często znaleźć można było witaminę A, C i E oraz cynk, selen i magnez. W okresie jesienno-zimowym dobrym pomysłem może być zaopatrzenie się w nawilżacz powietrza. Warto jest co pewien czas zrobić sobie przerwę, spojrzeć w dal, poruszać gałkami ocznymi w różnych kierunkach. Niepokojące jest to, że bardzo duża część młodzieży spędza przed tabletami, smartfonami czy komputerami zdecydowanie za dużo czasu. Kilka godzin dziennie przed tymi urządzeniami, może w znacznym stopniu przyczyniać się do rozwoju wad wzroku, tym bardziej jeżeli nie są zachowane zasady bezpieczeństwa i ekran znajduje się w zbyt bliskiej odległości od oczu. Jak wspomniano w artykule bardzo ważnym elementem dbania o nasz wzrok jest profilaktyka. Sporym problemem jest to, że Polacy nie stawiają się regularnie na badania. Wiele chorób rozwija się początkowo bez żadnych objawów, a nieprawidłowości można dopiero stwierdzić podczas dokładnego badania przeprowadzonego za pomocą specjalistycznych urządzeń. Warto mieć na uwadze to, że różnego rodzaju schorzenia pojawiają się wraz z wiekiem. Jeżeli wydaje nam się, że nasze oczy się szybko męczą, a patrząc z bliska chociażby na gazetę, obraz się rozmazuje to jest to sygnał, że trzeba się niezwłocznie skontaktować ze specjalistą. Co istotne, należy pamiętać, że poprzez problemy ze wzrokiem mogą manifestować się również różne choroby ogólnoustrojowe. Do nich zaliczyć można: schorzenia układu krążenia, miażdżyca naczyń i cukrzyca, które doprowadzają do nieodwracalnych zmian w narządzie wzroku. Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza tym większa szansa na zahamowanie zmian w oku oraz choroby ogólnoustrojowej. Poważnym problemem, który występuje głównie u osób starszych jest wspomniane w artykule zwyrodnienie plamki żółtej. Etiologia tej choroby do końca nie jest jeszcze znana, ale prawdopodobnie dużą rolę może odgrywać palenie papierosów. Powodować ją mogą również zaburzenia metaboliczne lub duża ilość wolnych rodników w organizmie. Na skutek tego dochodzi uszkodzenia naczyń krwionośnych oka oraz niszczenia receptorów siatkówki. Tak jak przy innych chorobach na wczesnych etapach AMD można zahamować jej rozwój, jednak nie u wszystkich pacjentów możliwa jest korekta już uszkodzonego wzroku. Jak widzimy, oczy nie różnią się niczym od innych narządów. Bardzo ważne jest aby znaleźć odpowiedni sposób na to, aby nasi obywatele częściej poddawali się kontrolnym badaniom, które pozwolą na wczesne zdiagnozowanie choroby. Ważne jest również to aby z własnych chęci zadbać o nie, zredukować czas przebywania prze monitorami czy ekranami urządzeń jeżeli jest to możliwe.
Da się dostrzec, że choroby narządu wzroku są coraz powszechniejszym problemem. Istnieje wiele schorzeń, które sprawiają, że jakość widzenia staje się gorsza. Jaskra to jedna z najczęstszych przyczyn utraty wzroku na świecie. W tej chorobie dochodzi do trwałego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Liczne objawy mogą być niezauważane przez chorych nawet przez wiele lat. Często mogą one pojawić się w momencie, w którym doszło do uszkodzenia 80-90 procent nerwu. Z tego też względu w naszym kraju około 70 procent przypadków jest rozpoznawanych zbyt późno. Co ciekawe takie zjawisko może być spowodowane odpowiednim dostosowaniem się mózgu do aktualnych warunków. Jest on w stanie korygować widziany obraz, tak że powstająca wada jest w pewien sposób kamuflowana. Ponadto gdy w jednym oku dochodzi do stopniowego uszkodzenia nerwu wzrokowego to drugie oko również kompensuje osłabienie widzenia. Podobnie jak w przypadku innych chorób, warunkiem dobrego widzenia w przypadku jaskry jest odpowiednio wcześnie postawione rozpoznanie i rozpoczęta terapia. Niezmiernie ważna jest także profilaktyka opierająca się na systematycznym wykonywaniu badań. W przypadku jaskry dobrze, aby osoby po 40 roku życia co najmniej raz na dwa lata przebadały się u okulisty. Istnieją też osoby należące do grupy ryzyka. Wśród nich znajdują się osoby po 55 roku życia, chorujący na cukrzycę, miażdżycę, narażonych na przewlekły stres, otyłych, mających problemy z prawidłowym ciśnieniem tętniczym, zaburzeniami krążenia, a także tych mających inne wady wzroku np. silną nadwzroczność. Te osoby powinny przeprowadzać badanie co roku. Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) to przewlekła postępująca choroba w wyniku, której dochodzi do uszkodzenia siatkówki oka, zwłaszcza w jej centralnej części. W najbardziej zaawansowanych stadiach może dochodzić do całkowitej utraty wzroku. Jakiś czas temu przeprowadzono badanie, które może po części wyjaśniać etiologię tego schorzenia. Okazuje się, że u osób z AMD stwierdzono wyższy poziom białka FHR4. Prawdopodobnie aktywuje ono część układu immunologicznego, który odpowiada za rozwój tego schorzenia. Wyniki tego badania mogą okazać się przydatne we wczesnym zdiagnozowaniu choroby. Nie należy także lekceważyć żadnych objawów związanych ze wzrokiem, a wizyty u okulisty powinny być przez nas wykonywane regularnie. Wśród pierwszych wymienia się zaburzenia widzenia w gorszym oświetleniu. Następnie może dochodzić do zniekształcenia obrazu. Pacjenci często zgłaszają, że w centralnym polu widzenia znajduje się szara lub ciemna plama o zmiennym stopniu przejrzystości. Jak na razie nie udało się opracować skutecznej terapii, jednak jak wspomniałam najważniejsze jest odpowiednio wczesne zdiagnozowanie nieprawidłowości. To pozwoli na wdrożenie leczenia, które umożliwi spowolnienie progresji choroby. Dzięki temu chory przez dłuższy czas będzie mógł samodzielnie wykonywać wiele czynności i pozwoli mu na znaczną niezależności w wykonywaniu nawet podstawowych, codziennych zadań. Lekarz okulista przeprowadza badania OCT, czyli tomografię wszystkich warstw plamki żółtej co pozwoli określić czy zaburzenia widzenia są spowodowane uszkodzeniem tej plamki czy nerwu wzrokowego. Sucha postać choroby jest nieuleczalna i konieczne jest stosowanie odpowiedniej ochrony w postaci okularów przeciwsłonecznych oraz unikania ekspozycji na silne promieniowanie słoneczne. Sucha postać może przekształcić się w mokrą, w której stosuje się leki hamujące rozrost naczyń krwionośnych. Od razu po zdiagnozowaniu choroby wykonuje się zastrzyk co trzy miesiące, a potem schemat leczenia jest ustalany przez lekarza prowadzącego. Zostało udowodnione naukowo, że dieta stosowana przez całe życie ma istotny wpływ między innymi na jakość naszego widzenia. Prawdopodobieństwo zachorowania na AMD zwiększa się aż dwukrotnie podczas spożywania nienasyconych i wielokrotnie nasyconych kwasów tłuszczowych, które występują one w wielu rodzajach ciastek, herbatnikach, frytkach oraz chipsach. Aby zminimalizować ryzyko rozwoju tej choroby oczu warto jest dostarczać do organizmu produkty bogate w antyoksydanty, luteinę oraz witaminy. Luteina zawarta jest między innymi w groszku, szpinaku, zielonej sałacie oraz jarmużu. Jeżeli chodzi o mikroelementy to warto jest dostarczać cynk i selen. Warto jest sięgać po produkty zawierające karotenoidy, które działają jak pewnego rodzaju filtr umożliwiający ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym. W medycynie cały czas przeprowadza się innowacyjne badania, których celem jest niesienie pomocy pacjentom na całym świecie. Ostatnio mówi się o tym, że przeprowadza się pracę nad stworzeniem implantu siatkówki. Jak się okazuje tego typu proteza może zostać zintegrowana z mózgiem i odbierana w połączeniu z naturalnym widzeniem. Polska okulistyka wymaga znacznych modyfikacji jeżeli chodzi o organizację udzielania świadczeń w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Wciąż długo trzeba czekać na wizytę u okulisty. Telemedycyna w przypadku tej dziedziny medycyny jest coraz popularniejsza. Przykładowo jest w planach przeprowadzanie badań przesiewowych, zwłaszcza w mniejszych ośrodkach w celu wychwycenia pacjentów, którzy pilnie potrzebują terapii. Kolejną chorobą oczu, którą często się diagnozuje w naszym kraju jest zaćma. Warto zaznaczyć, że szpitalna okulistyka to w 70 procentach właśnie leczenie zaćmy. W lipcu 2018 roku wprowadzono nowe standardy kwalifikacji do zabiegów zaćmy, co przyczyniło się do tego, że wzrosła ilość świadczeń udzielanych w tym zakresie. Od kwietnia ubiegłego roku premiowane są także świadczenia udzielane w trybie jednodniowym. Wciąż jednak problemem jest czas oczekiwania na zabieg, jednak w ostatnim czasie uległ on skróceniu co z punktu widzenia pacjentów z pewnością jest bardzo dobrą informacją. Większości pacjentom bardzo zależy na to aby został on przeprowadzony możliwie jak najszybciej z uwagi na to, że choroba znacznie obniża. Chętnie wybieranym rozwiązaniem jest przeprowadzanie zabiegów za granicą, na przykład w Czechach. Miastem, w którym można uzyskać pomoc jest chociażby Cieszyn. Całość zabiegu wraz z soczewką podstawową jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Można także zdecydować się na soczewki, które pozwalają na korekcję także innych wad wzroku. Jednak w tym wypadku cena zależy od typu soczewki i trzeba za nią dopłacić. Przez pewien czas w okresie pandemii zostały odwołane liczne planowane zabiegi usunięcia zaćmy. Wraz z upływem czasu zaczęto je ponownie przywracać i pacjenci z powrotem mogą być leczeni. Zabiegi są coraz bardziej precyzyjne i pozwalają na jak najmniejszą inwazyjność. Ostatnio mówi się o fakoemulsyfikacji, która pozwala na to, że po zabiegu nie ma konieczności zakładania szwów. Ponadto urządzenia, które są stosowane w tego rodzaju zabiegu pozwalają na utrzymanie względnie niskiego ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Jest to istotne z uwagi na ochronę nerwu wzrokowego, a więc zwłaszcza u pacjentów, którzy dodatkowo chorują na jaskrę. Stosuje się także laser femtosekundowy. Umożliwia on nacięcie rogówki, oddzielenie zmętniałej części soczewki od pozostałej tkanki i rozbicie jej. Zabieg z wykorzystaniem tego rodzaju lasera charakteryzuje się bardzo wysoką skutecznością i co bardzo ważne jest bezpieczny dla tkanek oka. Pacjentom, którzy do końca się są przekonani co do tego rodzaju zabiegu bo mogą po prostu się jego bać lub mieć niezbyt miłe doświadczenia należy wytłumaczyć, że jest to zabieg bezpieczny ponieważ wykonuje się znieczulenie miejscowe, najczęściej w postaci kropli. Trwa on bardzo krótko bo około 15-20 minut i nie wymaga hospitalizacji. Ponadto na drugi dzień może pojawić się tylko ewentualny dyskomfort, z którym jest raczej łatwo sobie poradzić. Rzeczą, która z pewnością zachęci wielu pacjentów jest fakt, że już na drugi dzień jakość widzenia może znacząco ulec poprawie. Nie dotyczy to jednak wszystkich osób i u niektórych proces gojenia może przebiegać nieco wolniej.
Astygmatyzm, krótkowzroczność, zez, złe widzenie z bliska – te wady wzroku coraz częściej spotykane są u dzieci i młodzieży. Wiele dzieci ma więcej niż jedną wadę – zwykle bowiem wady się łączą i dzieci mają krótkowzroczność i astygmatyzm bądź nadwzroczność i zeza. Takie wady wzroku, jak krótkowzroczność i astygmatyzm w szkole podstawowej jeszcze kilka lat temu były rzadkością – obecnie niemal w każdej klasie jest przynajmniej jedno dziecko noszące szkła korekcyjne. Granica wieku, od którego pojawiają się problemy z oczami, niepokojąco się więc obniża. Przy czym wady wzroku nie zawsze są wykrywane, gdyż ich objawy są różnorodne i niekoniecznie kojarzą się z wadą wzroku – bóle głowy, łzawienie, zamazywanie się liter, pieczenie oczu czy podwójne widzenie, na jakie skarżą się dzieci, niezbyt często dają rodzicom bądź nauczycielom do myślenia, nie zawsze więc dziecko z takimi objawami trafia do specjalisty. Tymczasem – co podkreślają okuliści – tylko wczesna i prawidłowa korekcja wady wzroku pozwala uzyskać całkowitą poprawę widzenia i zapobiec rozwojowi wady. Wadę wzroku (np. astygmatyzm lub krótkowzroczność) można podejrzewać, gdy dziecko mruży oczy, by dostrzec obraz znajdujący się dalej, siada blisko telewizora (bądź przysuwa książkę do oczu) lub odwrotnie – odsuwa się jak najdalej (to może świadczyć o nadwzroczności). Sygnałem ostrzegawczym są też bóle głowy, łzawienie, pieczenie oczu, zamazywanie się obrazu.
Oko jest zarówno narządem, który ma tylko dla siebie specyficzne schorzenia, jak i miejscem, w którym mogą mieć demonstrację choroby ogólnoustrojowe. Choroby oczu i wady wzroku to, niestety, coraz częstsze przypadłości. Godziny spędzone przed monitorem komputera mają swoją cenę – notoryczne zmęczenie oczu, niewyraźne widzenie czy uczucie piasku pod powiekami to pierwsze objawy problemów ze wzrokiem, których nie należy bagatelizować. Wyraźne widzenie przedmiotów znajdujących się w niewielkiej odległości, a jednocześnie rozmazane widzenie tych oddalonych, to typowe objawy krótkowzroczności. Jest to częsta wada wzroku. Istotą problemu jest niewłaściwe miejsce skupienia wpadających do oka promieni świetlnych, które zamiast na siatkówce, ogniskują się tuż przed nią. Rozproszenie obrazu krótkowidz stara się zmniejszyć, mrużąc oko. Dzięki temu przedmioty zyskują ostrość. Przeciwieństwem krótkowzroczności jest inna choroba oka - dalekowzroczność (nadwzroczność). W tym przypadku obraz skupia się nie przed, a za siatkówką oka, w efekcie czego obiekty znajdujące się blisko tracą wyraźne kontury przy stosunkowo dobrym widzeniu do dali. Kolejną wadą wzroku mogącą towarzyszyć powyższym jest astygmatyzm – wada, z powodu której wpadające do oka promienie po załamaniu skupiają się w dwóch punktach - a nie jednym jak powinny, co doprowadza do powstania zamazanego obrazu zarówno tego obserwowanego z daleka, jak i z bliska. Dodatkowo poziome i pionowe linie rejestrowane są z różną ostrością. Objawy nieskorygowanych lub nieprawidłowo skorygowanych wad wzroku są bardzo uciążliwe – poza zamglonym widzeniem pojawiają się czołowe bóle głowy, potrzeba częstego mrugania, a także mrużenia i tarcia oczu. Nieostrość konturów doprowadza do zaburzeń poczucia przestrzeni. Leczenie wad wzroku tego typu polega najczęściej na doborze korekcji okularowej bądź soczewek kontaktowych lub bardziej inwazyjnie, na zastosowaniu zabiegu laserowego, którego celem jest zmiana kształtu krzywizny rogówki, co pozwala w znacznym stopniu poprawić jakość widzenia. Oko jest bardzo czułym narządem. Schorzenia, które go dotykają najczęściej są wynikiem zakażenia, schorzeń ogólnoustrojowych, urazu lub nowotworu. Zaćma jest wynkiem naturalnego procesu starzenia się soczewki i powstaje wraz z wiekiem, ale mogą ją przyspieszyć cukrzyca, urazy czy sterydoterapia. W przebiegu zaćmy, czyli katarakty, dochodzi po powstania na przezroczystej soczewce oka plamek bądź obszarów zmętniałych, przez co wiązki światła nie mogą swobodnie przenikać do siatkówki. Wraz z postępem schorzenia zmętniałe pola stają się coraz większe, co prowadzi do znacznego pogorszenia ostrości wzroku, a z czasem może stać się przyczyną jego całkowitej utraty. W przypadku zaćmy jest to odwracalna utrata wzroku, gdyż zabieg usunięcia zaćmy ze wszczepem sztucznej soczewki przywraca zdolność widzenia oka. Natomiast jaskra jest chorobą, której nie można wyleczyć, a tylko zahamować - jeśli powstały już w jej wyniku uszkodzenia włókienek nerwowych nerwu wzrokowego. Możliwe jest jedynie zapobieganie powstawaniu nowych uszkodzeń przez odpowiednio dobrane leczenie. W jaskrze dochodzi często do wzrostów ciśnienia wewnątrzgałkowego. Zdarza się, że przyjęte za normę ciśnienie wewnątrzgałkowe jest dla danego pacjenta za wysokie, jak w przypadku jednej z odmian jaskry – jaskry normalnego ciśnienia. Powszechna choroba oczu, występująca głównie u osób powyżej 60. roku życia, to zwyrodnienie plamki żółtej (Age related Macular Dystrophy, AMD), czyli uszkodzenie centralnej części siatkówki. Typowe objawy AMD zgłaszane przez pacjentów to widzenie linii prostych jako falistych bądź zniekształconych, ciemna plama w centralnym polu widzenia przy stosunkowo dobrym widzeniu obwodowym, co powoduje problemy z czytaniem. Retinopatia cukrzycowa u pacjentów cierpiących powyżej 15 lat z powodu cukrzycy typu 1 występuje aż u 98 proc. chorych! Natomiast już w chwili rozpoznania cukrzycy typu 2 retinopatię stwierdza się u 5 proc. chorych. Zmiany więc rozwijają się wprost proporcjonalnie do czasu trwania cukrzycy oraz jej typu. W przypadku braku leczenia, ale również wystarczająco długiego okresu przebiegu retinopatii proliferacyjnej, wskutek dołączenia się zmian bliznowatych, dochodzi do odwarstwienia siatkówki i w rezultacie do ślepoty. Podstawową metodą zapobiegawczą tej choroby oczu jest wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie cukrzycy, natomiast podstawową metoda terapeutyczną obecnej już retinopatii jest fotokoagulacja laserowa siatkówki. Wśród narządów dotkniętych alergią jest również narząd wzroku. Na skutek alergii dochodzi do reakcji zapalnej toczącej się przede wszystkim w spojówce oka, co może być przejawem alergii wielonarządowej, towarzysząc atopowemu zapaleniu skóry, astmie oskrzelowej i alergii pokarmowej. Pomimo, iż alergiczne choroby oczu kojarzą się jedynie z upośledzeniem komfortu życia, mogą nieraz prowadzić do poważniejszych powikłań. Objawy oczne bardzo często towarzyszą chorobom autoimmunologicznym, nierzadko są ich pierwszym objawem. W tych chorobach oczu dochodzi do zapalenia części przedniej (tęczówki i ciała rzęskowego) lub tylnej błony naczyniowej. Również w sarkoidozie dochodzi do tego typu zmian. W terapii najczęściej są stosowane miejscowo lub ogólnoustrojowo glikokortykosteroidy. Ochrona oczu przed długotrwałą ekspozycją na niesprzyjające czynniki zewnętrzne oraz zadbanie o optymalny poziom nawilżenia gałki ocznej pozwoli na dłużej zachować narząd wzroku w dobrej kondycji. Ważne jest zatem przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (minimum 5-8 szklanek wody dziennie), utrzymanie właściwej wilgotności powietrza (co ma szczególne znaczenie w przypadku osób spędzających dużo czasu w pomieszczeniach ogrzewanych lub klimatyzowanych), czy używanie okularów przeciwsłonecznych. Ważne jest też stosowanie preparatów sztucznych łez do nawilżenia powierzchni oka oraz preparatów do higieny brzegów powiek np. dostępnych w aptece bez recepty płynów, żeli, chusteczek jednorazowych przeznaczonych do higieny brzegów powiek.
Niepisaną regułą jest to, że powinniśmy badać wzrok co najmniej co dwa lata. Nie oznacza to jednak, że nie możesz robić tego częściej – jeżeli zauważysz jakiekolwiek problemy, np. stwierdzisz, że pogorszył Ci się wzrok lub będziesz odczuwać powracające uczucie pieczenia lub suchości, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Nie bagatelizuj tego. Regularne badania wzroku pozwolą wykryć wszystkie ewentualne zmiany i pozwolą leczyć oczy we wczesnym stadium rozwoju choroby. Pamiętaj, że tryb życia, który prowadzi większość z nas, związany z wielogodzinnym spędzaniem czasu przed komputerem nie służy oczom, co oznacza, że wzrok może Ci się popsuć nawet jeżeli jesteś w 100% zdrowy. Stare powiedzenie mówi, że „jesteś tym, co jesz” i nie ma w tym zbyt wiele przesady. Zbilansowana, pełna witamin i minerałów dieta jest Ci potrzebna do prawidłowego funkcjonowania, w tym także do prawidłowego funkcjonowania Twoich oczu. Co powinno zawierać menu stworzone z myślą o wzroku? Lekarze okuliści zalecają dietę bogatą w witaminy A, E i C, a także kwasy omega-3 oraz luteinę. Składniki te pomagają nie tylko w utrzymaniu dobrej kondycji oczu, ale zapobiegają powstawaniu zaćmy, a nawet zwyrodnieniu plamki żółtej. Gdzie znaleźć te witaminy? Jedzenie marchewki na zdrowe oczy to nie wymysł naszych mam i babć. Warzywo to zawiera duże ilości witaminy C, która jest sprzymierzeńcem Twoich oczu. Szpinak to kolejne warzywo, które warto włączyć do swojej diety. Jest bogaty zarówno w witaminę E, witaminę C, jak i luteinę. Oprócz szpinaku wypróbuj także inne zielone warzywa, m.in. jarmuż, groszek i brokuły. Najlepszym źródłem kwasów omega-3 są ryby. Postaraj się spożywać je minimum raz w tygodniu. Gdzie szukać cynku? Znajdziesz go m.in. w mięsie wołowym i wieprzowym, ale także w orzeszkach ziemnych oraz w roślinach strączkowych. Pracujesz przy komputerze? Tak samo, jak znaczna część naszego społeczeństwa. Pamiętaj, że ciągłe patrzenie się w ekran nie jest zdrowe dla Twoich oczu. Aby zapobiec chorobom wzroku, zadbaj o regularne i odpowiednio długie przerwy. Jak to zrobić? Istnieje pewna zasada, którą Amerykanie nazywają zasadą 20-20-20. Oznacza to, że powinno się robić przerwę co 20 minut i przez 20 sekund patrzyć na obiekt oddalony od nas o minimum 20 stóp (czyli ok. 6 metrów). Stosując tę prostą zasadę w pracy i w domu dasz oczom chwilę wytchnienia i zapobiegniesz powstawaniu tzw. przykurczów akomodacyjnych. Sen jest ważny dla regeneracji całego naszego organizmu, w tym także dla regeneracji oczu. Zbyt mało snu sprzyja zmęczeniu oczu, które powoduje podrażnienia i wysychanie. Wstając rano, widzisz w lustrze swoje czerwone oczy? Wieczorem postaraj się położyć do łóżka wcześniej, a jeżeli pieką Cię oczy, zastosuj odpowiednie krople do oczu o właściwościach łagodzących, dostępne niemal we wszystkich aptekach. Ostre słońce jest niebezpieczne zarówno dla naszej skóry, jak i dla oczu. Zbyt długa ekspozycja oczu na promieniowanie UVA oraz UVB może być bardzo groźna w skutkach, przyczynia się bowiem do uszkodzenia plamki żółtej, a nawet do powstawania nowotworów gałek ocznych i powiek. Promienie słoneczne wysuszają powierzchnię oka, przez co podczas słonecznych dni może towarzyszyć Ci uczucie suchości, piasku pod powiekami lub pieczenia. Aby tego uniknąć, noś odpowiednie okulary przeciwsłoneczne. Co to oznacza? Dobre okulary powinny w 100% blokować promieniowanie UV-A oraz UV-B, dlatego warto kupić je u sprawdzonego optyka, a nie na straganie czy w sklepie odzieżowym. Aktywność fizyczna to jedna z tych czynności, które mają wpływ na funkcjonowanie całego naszego organizmu. Nie inaczej jest ze wzrokiem. Regularne ćwiczenia poprawiają krążenie krwi i jej dopływ do wszystkich organów, w tym również do narządu wzroku. Znajdź dyscyplinę sportu, która sprawia Ci przyjemność i na stałe wpisz ją w swój terminarz, żeby poprawić ukrwienie oka.
Dobrą informacją jest to, że w naszym kraju cały czas otwierane są miejsca, w których pacjenci mogą liczyć na opiekę okulistów. Jednym z nich jest Oddział Okulistyki w Zawierciu. Powstały tam przestronne sale dla pacjentów, dwie niezależne sale operacyjne pozwalające na wykonywanie zaawansowanych zabiegów i wyposażone w aparatury najnowszej generacji. Szpital, w którym doszło do wspomnianego przeze mnie remontu pojawił się pierwszy w Polsce szwajcarski aparat do usuwania zaćmy, który podnosi bezpieczeństwo podczas przeprowadzenia zabiegów. Pozytywnym aspektem jest to, że na oddziale zostali zatrudnieni wykwalifikowani specjaliści, dzięki czemu pacjenci będa mogli liczyć na bardzo dobrą opiekę podczas pobytu w szpitalu, a także wizyt kontrolnych. Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest przeprowadzanie coraz większej ilości operacji w technologii 3D. System ten opiera się na przeniesieniu trójwymiarowego obrazu, przestrzennego obrazu z okularów mikroskopu operatora na ekran. Taka technologia pozwala na przeprowadzenie różnych operacji np zaćmy, jaskry, witrektomii, a także przeszczepiania rogówki. Pozwala ponadto na lepszą głębię ostrości podczas operacji, a także bardziej ergonomiczną pozycję przed ekranem monitora.Według prognoz przeprowadzonych przez WHO do 2025 roku aż 2,5 miliarda osób na świecie będzie krótkowzroczna, a do 2050 roku liczba ta wzrośnie do 5,7 miliarda. Przyczyną tego zjawiska jest fakt, że coraz więcej osób, większą ilość czasu spędza przed ekranami różnych urządzeń elektrycznych. Mówi się o tym, że emitowane przez nie światło niebieskie również może przyczyniać się do rozwoju tej wady wzroku. Coraz częstsze zastosowanie w jej leczeniu ma laseroterapia. Podczas niej dochodzi do precyzyjnego wymodelowania rogówki, co pozwala przywrócić zdolność oka do prawidłowego ogniskowania promieni światła na siatkówce. Aktualnie stosowane metody polegają na tym, że dochodzi do rozwarstwienia rogówki przy użyciu trepanu lub lasera femtosekundowego. Właściwe modelowanie wykonuje się w wewnętrznej warstwie rogówki. W takim wypadku nie jest konieczne usunięcie nabłonka, ani powierzchniowych warstw rogówki. Nie ma konieczności zakładania także soczewki opatrunkowej. Dzięki temu pacjent czuje się lepiej, a powrót do prawidłowego widzenia trwa znacznie krócej. W dziedzinie okulistyki cały czas słyszymy o nowych odkryciach. Nie da się nie wspomnieć o tym, że pandemia w pewnym stopniu utrudniła dostęp do specjalistów, jakim są okuliści. Aby się do nich dostać w pierwszej kolejności należy uzyskać skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Doskonale wiemy, że praca placówki Podstawowej Opieki Zdrowotnej przez pewien czas funkcjonowały nieco inaczej ponieważ w wyniku pandemii charakter przyjęć pacjentów musiał ulec zmianie. Eksperci podkreślają, że przeprowadzanie operacji okulistycznych w czasie pandemii są bezpieczne. Jest to o tyle istotne ponieważ w porównaniu z początkiem 2020 roku ilość przeprowadzanych operacji zaćmy spadła aż o jedną trzecią. Ponadto zmniejszyła się liczba pacjentów, którzy oczekują na zabiegi. Jeżeli chodzi o zabiegi witrektomii, które są spowodowane w stanach nagłych na skutek urazu, krwotoku czy odklejaniu siatkówki to ich ilość spadła o 75 procent. Wszystkie izby przyjęć, oddziały okulistyczne, a także bloki operacyjne wdrożyły światowe i europejskie standardy epidemiologiczne. Na blokach operacyjnych zwiększono odstępy pomiędzy przeprowadzanymi zabiegami. Dobrym rozwiązaniem jest to, że pacjenci, którzy są przyjmowani w stanie nagłym mają wykonane testy antygenowe, których wyniki uzyskuje się po około 15-20 minutach. Ponadto w znacznym stopniu zredukowano czas, jaki pacjent przebywa na oddziale. Główny konsultant w dziedzinie okulistyki, a także Główny Inspektorat Sanitarny rekomendują, aby w czasie pandemii wywołanej pandemią koronawirusem nosić soczewki kontaktowe. Według ekspertów dodatkowa ochrona oczu może spowolnić rozprzestrzenianie się wirusa. Związane jest to z tym, że może on przeniknąć do organizmu przez gałkę oczną. Dodatkowo noszenie okularów sprawia, że nie ma konieczności dotykania oczu podczas zakładania lub zdejmowania soczewek. Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że każda choroba, która nie jest leczona w odpowiednim czasie przyczynia się do tego, że ulega ona progresji. Podobnie jest w przypadku schorzeń oczu. Jeżeli zaćma nie zostanie w odpowiednim czasie zoperowana do może dochodzić poważnych powikłań np. zapalenia błony naczyniowej. Ponadto usunięcie tak zwanej “dojrzałej zaćmy” jest dużo bardziej skomplikowanym zabiegiem i może się wiązać z większą liczbą powikłań. Należy wspomnieć, że na skutek licznych chorób pacjenci mogą mieć pogorszoną ostrość wzroku. To może przyczynić się do potknięć czy upadku ze schodów, które mogą skończyć się złamaniem kończyny. W przypadku starszych osób może stanowić to poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Wielu seniorów, którzy doznają złamań resztę życia na skutek powikłań muszą w wielu przypadkach spędzić w łóżku. Pandemia w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju telemedycyny, która nawet przed nią stawała się coraz popularniejsza w naszym kraju. Jak się okazuje stworzenie podstaw w jej funkcjonowaniu sprawiło, że w tych nietypowych czasach wdrożenie jej przez specjalistów z różnych dziedzin stało się dużo prostsze. W niedalekiej przyszłości okuliści chcą wykorzystać telemedycynę do wykonywania badań przesiewowych, zwłaszcza w małych ośrodkach w celu “wyłapania” pacjentów, którzy wymagają najpilniejszej terapii. Ponadto może być ona wykorzystana w kontrolowaniu poszczególnych chorób oczu na przykład tych, które mają miejsce w przypadku przebiegu cukrzycy. Nie da się nie wspomnieć, że w przypadku chorób oczu bardzo ważne jest aby przeprowadzać kampanie profilaktyczne, których założeniem będzie zachęcenie osób do przeprowadzania badań przesiewowych pod kątem chorób oczu. Dzięki wcześniejszej diagnozie możliwe będzie przeprowadzone skuteczniejszej terapii. W ostatnich latach w wielu dziedzinach medycyny zaszły ogromne zmiany, które poprawiły standardy oraz jakość leczenia. Podobna sytuacja ma także miejsce w przypadku okulistyki. Warto jest wspomnieć, że w ubiegłym roku zniesiono limity jeżeli chodzi o zabiegi zaćmy w ramach kontraktów z NFZ. Wiele w ostatnim czasie mówi się o zastosowaniu lasera femtosekundowego, który sprawdza się w szczególności u pacjentów z osłabionym śródbłonkiem rogówki, co pozwala na redukcję urazu śródoperacyjnego. Dodatkowo coraz częściej pojawia się możliwość zastosowania soczewek wieloogniskowych redukujących astygmatyzm, soczewek o wydłużonej ogniskowej, które sprawiają, że pacjenci nie będa już zmuszeni nosić okularów. Wiele mówi się także o zmianach w przypadku leczenia zwyrodnienia plamki żółtej (AMD). Chodzi o leki z grupy anty-VEGF podawanych w formie zastrzyku do gałki ocznej. Dotychczas przeprowadzone badania pokazują, że jest on skuteczniejszy i może wymagać rzadszego stosowania niż aktualnie wykorzystywane leki, które w niektórych schematach musiały być podawane nawet raz w miesiącu. Warto wspomnieć, że w przypadku wielu starszych osób był to znaczny problem zwłaszcza gdy placówki medyczne, w których podawano leki znajdowały się w sporej odległości od miejsca zamieszkania pacjenta. W ostatnim czasie naukowcom udało się przywrócić wzrok myszom cierpiącym na dziedziczną chorobę siatkówki z wykorzystaniem terapii genowej CRISPR. Pozwala ona na modyfikowanie genomu w określonych miejscach. Po przeprowadzonym leczeniu myszy były w stanie rozróżniać wizualne zmiany pod względem rozmiaru, kierunku i kontrastu. Wyniki tych badań mogą stanowić podstawy do kolejnych badań, które mogą przyczynić się do tego, że metody będą mogły zostać wykorzystane w przypadku ludzi. Jeżeli chodzi o terapię jaskry to od pewnego czasu mówi się o stosowaniu insuliny. Hormon ten z łatwością pokonuje barierę krew-mózg i wpływa na liczne procesy, które przebiegają w ośrodkowym układzie nerwowym. W badaniach na myszach doprowadzono u nich do przecięcia nerwu wzrokowego. Następnie podawano im insulinę, która przyczyniła się do regeneracji uszkodzonych dendrytów. Takie odkrycie może utorować drogę do kolejnych badań, w tym wypadku na ludziach. Inny ośrodek badawczy przeprowadzał badania, dzięki którym udało się wyhodować ludzkie siatkówki.
Schorzenia narządu wzroku w ostatnich czasach stały się chorobą cywilizacyjną. Ciągła praca przy komputerze, oglądanie telewizora czy zbyt długie przebywanie w sztucznym oświetleniu powodują, że nasz wzrok pogarsza się w zastraszającym tempie. Problem chorób oczu, który wcześniej dotyczył głównie osób starszych, coraz częściej występuje już w młodym wieku. Z ostatnich doniesień wynika, że problemy ze wzrokiem ma 20% dzieci w wieku od 0-14 lat, a około 60% osób doświadcza pogorszenia widzenia po 16 roku życia. Ponadto wielu z nas lekceważy swoje problemy ze wzrokiem, ma opory przed stosowaniem środków korygujących, nie chodzi regularnie na wizyty kontrolne u okulisty. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, która pozwala znacznie zmniejszyć ilość zaburzeń wzroku w późniejszym okresie życia. Lekarze nie mają dobrych wieści. Prognozują, że jeden na trzydziestu mieszkańców Europy w ciągu swego życia straci wzrok. W większości przypadków – na własne życzenie. Warto temu zapobiec, odpowiednio dbając o zdrowie oczu. Choroby oczu nie bolą. Trzeba o tym pamiętać i stawiać na profilaktykę. Aby jak najwcześniej i najskuteczniej działać profilaktycznie, kobieta już będąc w ciąży powinna zadbać o swoje zdrowie, aby uchronić dziecko przed zagrażającymi mu chorobami oczu. Przebycie w czasie ciąży różyczki lub toksoplazmozy może spowodować poważne schorzenia oczu, a nawet ślepotę. Zdarza się także, że to choroba genetyczna powoduje uszkodzenie wzroku u dziecka, jednak na to nie mamy już niestety wpływu. Najważniejsze podczas ciąży, aby się nie przemęczać, zdrowo się odżywiać (w szczególności jeść marchewkę w surowej postaci lub w sokach) oraz wykonywać badania i zalecenia lekarza prowadzącego ciążę. Pewne schorzenia wzroku u matki są wskazaniem do częstszych badań, lub do porodu cięciem cesarskim. Lekarz decyduje o podjęciu takich środków, więc nie wolno zatajać przed nim swojej wady wzroku. U dzieci w wieku rozwojowym bardzo ważna jest dieta. Wpływa ona na właściwy rozwój całego organizmu, w tym narządu wzroku. Należy spożywać pokarmy, które są bogate w witaminę A (marchewka), a dieta powinna być urozmaicona. Warto także zwrócić uwagę na prawidłową higienę narządu wzroku. Rodzice powinni uczyć swoje dzieci, żeby nie trzeć oczu rękami, powinno się myć buzię czystą wodą i wycierać ją własnym ręcznikiem. Jedną z ważnych wskazówek jest konieczność dokładnego mycia rąk po przyjściu do domu. Rodzice powinni również kontrolować, w jakich warunkach dziecko odrabia lekcje, rysuje czy czyta. Ważne jest prawidłowe oświetlenie stanowiska pracy, kierunek, z którego ono pada, ustawienie biurka i stołu w stosunku do okna. Najlepsze warunki są wówczas, gdy dziecko uczy się przy świetle naturalnym. Specjaliści podkreślają, że uczenie się w jasnym pomieszczeniu poprawia wyniki o 26%. Najlepiej zatem ustawić biurko przy oknie. Oświetlenie biurka powinno być równomierne, rozproszone i nie zakłócone cieniami. Nie należy umieszczać źródła światła z tyłu osoby przy biurku. Praworęczne dzieci powinny mieć lampę po lewej stronie, a leworęczne po prawej. Odległość lampy od biurka powinna mieć nie mniej niż 35cm. Niezmiernie ważny jest także czas przebywania dziecka przed monitorem komputera, ekranem telewizora czy ekranem gry komputerowej. Niestety z badań wynika, że niemalże co czwarta osoba, u której wykryto wadę wzroku, nie zamierza jej korygować, a nawet nie planuje w najbliższym czasie wizyty u lekarza. Brak dbałości o oczy może być przyczyną wielu komplikacji, których czasem nie można już skorygować przy użyciu soczewek i operacji. W celu zachowania ostrości widzenia warto zadbać przede wszystkim o zdrową dietę. Najwięcej korzyści przynosi jadłospis wspomagający pracę układu krążenia, który pomaga nie tylko sercu, ale i oczom. Pamiętajmy o pokarmach zawierających duże pokłady cynku, który zapobiega szkodom powodowanym przez światło. Szczególnie korzystnie na struktury oka wpływają karotenoidy, do których zalicza się głównie luteinę. W diecie na zdrowe oczy nie powinno zabraknąć cytrusów, fasoli, grochu, marchwi, zielonych warzyw liściastych, ostryg, orzechów, drobiu oraz czerwonego mięsa. Bardzo pożyteczne jest wykonywanie ćwiczeń przez kilka minut dziennie. Ważniejsza od czasu poświęcanego w ciągu dnia jest ich systematyczność i regularność. Do najprostszych ćwiczeń należy wykonywanie powolnych ruchów gałkami ocznymi we wszystkich kierunkach z unieruchomioną głową, wtedy poruszają się tylko nasze oczy. Inne ćwiczenie to wypatrywanie przez okno najdalej położonych punktów, które są jeszcze widoczne i wytężanie wzroku aby je maksymalnie wyostrzyć. Następnie przenosimy wzrok na blisko położony punkt, aby po chwili ponownie spojrzeć w dal. Lekki masaż gałki ocznej przy zamkniętych powiekach ruchem okrężnym udrażnia wymianę przepływu płynu wewnątrzgałkowego przez to oczy odpoczywają, rozluźniają się bowiem mięśnie oczne a nasze źrenice w ciemności się rozszerzają – daje to poczucie znacznej ulgi i pozwala po krótkiej przerwie na podjęcie dalszej pracy wzrokiem. Pamiętać należy oczywiście o masowaniu gałek ocznych czystymi rękami. W upalne dni obowiązkiem jest noszenie okularów przeciwsłonecznych. Najważniejszym kryterium przy doborze odpowiedniego ich modelu nie jest wygląd, a przepuszczalność światła – dobre okulary zatrzymają ok. 99-100% promieniowania UVA i UVB. Jest to niezwykle istotne, biorąc pod uwagę fakt, że promienie słoneczne mogą mieć niekorzystny wpływ nie tylko na skórę, ale także na oczy. Zbyt długotrwałe wystawianie oczu na działanie słońca może być przyczyną rozwinięcia zaćmy, zwyrodnienia rogówki czy, w najgorszym przypadku, raka powieki. Odradzamy zakup najtańszych okularów słonecznych. Również nie polecamy zaopatrywania się w okulary na straganach i stoiskach handlowych. Dobry salon optyczny posiada w swoim asortymencie wysokiej jakości okulary o konkretnych specyfikacjach. Optycy nie tylko doradzą jakie okulary spełnią najlepiej swoją rolę, ale także dobiorą je bazując na cechach fizycznych kształtu głowy. Okulary słoneczne mogą także zawierać w sobie korekcję. Dobrą radą dla kobiet jest sprawdzenie terminu przydatności stosowanych kosmetyków do oczu. Nie powinno się przetrzymywać zbyt długo preparatów już otwartych, a przeterminowane produkty należy natychmiast wyrzucać, gdyż mogą zawierać mnóstwo bakterii niebezpiecznych dla oczu. Szczególnie narażone na schorzenia oczu są osoby przebywające w otoczeniu szkodliwych substancji i wykonujące zagrażające oczom czynności lub zawody. Okulary ochronne powinny być nieodłącznym elementem wyposażenia ludzi wykonujących pracę kwalifikowaną do grupy wysokiego ryzyka bezpieczeństwa widzenia, ale także osób aktywnie uprawiających sporty, w których urazy oczu zdarzają się najczęściej, czyli np. grających w koszykówkę. Ogromną wagę do zdrowia oczu powinny przywiązywać osoby na co dzień pracujące przy komputerze. Długotrwałe wpatrywanie się w monitor może prowadzić do zmęczenia oczu oraz wysuszenia ich powierzchni. Oznaką znużenia narządu wzroku jest częstsze niż normalnie mruganie. Aby nadmiernie nie wysuszyć oczu, warto odchodzić od monitora co ok. 20 minut na 20 sekund. Ważne jest też dodatkowe nawilżanie rogówek. Oczy zrelaksujemy patrząc w dal – poprzez ciągłe oglądanie zlokalizowanego blisko monitora zwiększamy ryzyko rozwinięcia krótkowzroczności. Podczas przerwy dla oczu nie zapominajmy także o wpatrywaniu się w kojącą zieleń. Profilaktyka schorzeń oczu obejmuje regularne badania okulistyczne. Zasada ta nie dotyczy jedynie osób noszących okulary czy soczewki kontaktowe, chociaż te z krótkowzrocznością i dalekowzrocznością powinny wykonywać badania częściej. Osobom między 21 a 40 rokiem życia zaleca się badanie wzroku co 2 lata, podczas gdy ludzie starsi i obarczeni wadą wzroku powinni odwiedzać okulistę co roku. Szczególnie ważne jest monitorowanie ostrości widzenia u maluchów. Rodzic może sam zauważyć zeza, lub ograniczone pole widzenia dziecka. W takim przypadku należy udać się z dzieckiem do okulisty. Jeśli natomiast rodzica nie niepokoi widzenie malucha, i tak warto po drugim roku życia zrobić podstawowe badania u okulisty.
Jeszcze przed pandemią Światowa Organizacja Zdrowia informowała, że ponad 2 miliarda osób ma zaburzenia wzroku. Raport ten opublikowano w 2019 roku, a od tego czasu nasz kontakt z ekranami zdecydowanie się wydłużył. W związku z pogarszaniem się wzroku wśród dzieci i dorosłych w ostatnich latach niezwykle ważne jest, by ograniczyć przebywanie przed ekranami, które wpływa negatywnie nie tylko na oczy, ale także na ogólną kondycję organizmu. To między innymi rozregulowanie rytmu dobowego, co powoduje zaburzenia snu, odżywiania i zwiększoną podatność na stres. Jedna z firm okulistycznych przeprowadziła niedawno badania, które wykazały, że prawie 15 procent Polaków nigdy nie odwiedziło ani okulisty, ani optometrysty. Dobry optometrysta, szczególnie ten przyjmujący w gabinecie wyposażonym w najnowsze zdobycze technologiczne, określi nasze zaburzenia wzroku i dobierze najlepsze rozwiązanie, które pozwoli je skorygować. Pojawiają się różne rozwiązania wykorzystujące np. aplikacje na telefon czy okulary VR. W przypadku, kiedy w czasie badania dostrzeże coś niepokojącego, z pewnością skieruje na dokładniejszą diagnostykę do okulisty. Wady wzroku są jednymi z najczęściej występujących problemów zdrowotnych u dzieci, tuż za zaburzeniami aparatu ruchu. Głównym elementem dbania o wzrok w szkołach są testy przesiewowe, wykonywane w gabinecie higienistki. Mniej więcej co dwa lata przeprowadza się badanie ostrości wzroku z wykorzystaniem tablic Snellena. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia problemów ze wzrokiem u najmłodszych, warto skupić się na profilaktyce. W miejscu do nauki dziecka należy zapewnić dostęp naturalnego światła. Jeśli dzieci muszą korzystać z komputera, najlepiej ustawić go w taki sposób, aby nie pojawiały się na nim refleksy odbitego światła, które dodatkowo męczą wzrok. Warto jest również spędzać dużo czasu z dziećmi na świeżym powietrzu. Światło słoneczne pobudza wytwarzanie w oku substancji zwanej dopaminą. Jej zbyt niski poziom powoduje, że oko rośnie zbyt szybko. W konsekwencji nie jest ono w stanie we właściwy sposób skupić obrazów na siatkówce. Skutkiem tego procesu jest progresja krótkowzroczności. Sport i zabawa na świeżym powietrzu przez co najmniej półtorej godziny każdego dnia mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia wad wzroku.Wraz z upływem lat zwiększa się odsetek osób, u których diagnozowane są zarówno choroby oczu, jak i wady wzroku. Związane jest to zarówno z fizjologicznym procesem starzenia się komórek, jak i ze zmianami wynikającymi z procesów chorobowych. Jedną z najczęściej diagnozowanych wad wzroku u osób w wieku podeszłym jest krótkowzroczność i dalekowzroczność. Wspomniane wady wzroku dotyczą nie tylko osób w wieku emerytalnym, ale poważne utrudnienia widzenia mogą być już odczuwane przez osoby po 40 roku życia. Ciekawym zjawiskiem jest prezbiopia. Jest to stan, w którym nasze umiejętności wzrokowe do widzenia z bliska stają się coraz słabsze. Widzenie ulega pogorszeniu, zwłaszcza gdy w pomieszczeniu jest słabe oświetlenie i nasze oczy są zmęczone. Według ekspertów nie jest to ani wada wzroku, ani choroba. Wyjaśnieniem tego stanu rzeczy są naturalne przebiegające procesy starzenia gałki ocznej, w której wraz z wiekiem zmniejsza się zdolność do napinania odpowiednich mięśni co powoduje obniżenie zdolności do akomodacji oka. Naukowcy z USA i Korei opracowali soczewki ze specjalnymi nanoigłami. Wynalazek ma być wykorzystany do wprowadzania leków do oka. Jak zwracają uwagę badacze, aktualnie leki są aplikowane bezpośrednio na gałkę oczną lub są do niej wstrzykiwane. Żadna z metod nie jest optymalna bowiem stosowane leki nie wnikają wystarczająco głęboko do oka, a wstrzykiwane leki są bolesne i często prowadzą do zapalenia. Aby wprowadzić nanoigły do oka, przyczepiano je do soczewki kontaktowej, która ulegała rozpuszczeniu wkrótce po nałożeniu na oko. Sztuczna inteligencja to narzędzie wspierające m.in. współczesną okulistykę. Może być wykorzystywana nie tylko do wczesnego wykrywania chorób oczu, lecz także innych zaburzeń, np. neurologicznych czy kardiologicznych. Aktualnie technologia znacznie się rozwinęła i na podstawie np. oceny obrazu dna oka można określić dane demograficzne, takie jak płeć, wiek czy rasa. Mogą być one potem wykorzystywane w celu prognozy czy też określenia czynników ryzyka dla chorób oczu, jak również zaburzeń obwodowego układu nerwowego czy zaburzeń ogólnoustrojowych. Obecnie wiadomo, że siatkówka oka jest silnie związana z centralnym układem nerwowym. Kilka zaburzeń układu nerwowego takich jak stwardnienie rozsiane mogą być związane ze zmianami w siatkówce. Możliwe jest wykrycie pewnych symptomów chorób nie tylko za pomocą obrazów dna oka, lecz także zewnętrznych oka z wykorzystaniem deep learning. Możliwe jest również przewidzenie wad refrakcji dzięki zastosowaniu sztucznej inteligencji. Wady wzroku mogą dotykać nawet 300 milionów ludzi na całym świecie, a 14 procent z nich jest już niewidoma. Okazuje się , że 80 procent przypadków ślepoty można uniknąć dzięki profilaktyce i leczeniu na wczesnych etapach rozwoju choroby.O swój wzrok warto dbać na co dzień, ograniczając ilość czasu spędzanego przed ekranem, a także inwestując w szkła blokujące światło niebieskie. Podstawą dbania o wzrok jest profilaktyka, czyli systematyczne badanie wzroku. Do głównych przyczyn pogarszającej się jakości widzenia Polaków zalicza się właśnie częste i wielogodzinne korzystanie z urządzeń elektronicznych. Intensywna praca w bliży wzrokowej jest związana z dużym wysiłkiem akomodacyjnym, co w konsekwencji prowadzi do niewystarczająco silnej reakcji akomodacyjnej przy postrzeganiu bliskich obiektów. Z tego powodu na siatkówce powstaje rozogniskowanie nadwzroczne podczas pracy wzrokowej z bliskiej odległości. Z tego powodu została wysnuta teoria, że obwodowe rozmycie obrazu na siatkówce wytwarzane przez osłabioną odpowiedź akomodacyjną, może być sygnałem, stymulującym nadmierne wydłużanie się gałki ocznej i powoduje zwiększanie się krótkowzroczności u dzieci i młodzieży. Co więcej, możliwe jest też współdziałanie między receptorami muskarynowymi, które występują w mięśniu rzęskowym oka i tymi, które biorą udział w procesach zapamiętywania. Stymulacja wspomnianych receptorów może powodować nadmierny skurcz mięśnia rzęskowego i inicjować krótkowzroczność. Warto także pamiętać, że w prawidłowych warunkach nasze oko mruga około 15 razy na minutę, co zapewnia odpowiednie nawilżenie spojówki i rogówki. W trakcie pracy przy komputerze liczba ta spada do 10, a podczas używania telefonu czy tabletu nawet do 6-8 mrugnięć w ciągu minuty. Ma to realny wpływ na podrażnienie narządu wzroku. Dla oczu bardzo ważna jest też aktywność fizyczna. 64% Polaków pow. 35 roku życia podejmuje aktywność fizyczną przynajmniej kilka razy w tygodniu. Równie ważna pozostaje dieta bogata w kwasy omega-3, witaminy i minerały. Astygmatyzm jest często diagnozowaną wadą wzroku. Jeśli jest niewielka, wiele osób może nie zdawać sobie sprawy, że ją ma. Jednak nieleczony astygmatyzm nie tylko może pogorszyć komfort życia, ale także trwale pogarszać wzrok. Może być wrodzony, jak również nabyty. Według statystyk może mieć go co trzecia osoba na świecie. Ryzyko występowania tej wady jest również dziedziczone. Astygmatyzm może być także wynikiem choroby oczu, urazu lub powikłaniem operacji. W Polsce mamy około 3 miliona chorych na cukrzycę, z czego około 30 procent ma zwyrodnienie plamki, a 300 tysięcy wymaga leczenia. Dla pacjentów z chorobami siatkówki pojawiają się nowe, innowacyjne leki, takie jak farycymab. Jest to pierwsze dwuswoiste przeciwciało do oczu stosowane w celu przeciwdziałania dwóm głównym przyczynom utraty wzroku, czyli zwyrodnieniu plamki żółtej i cukrzycowemu obrzękowi plamki. Statyny to leki obniżające poziom cholesterolu. Naukowcy odkryli, że u osób, które przyjmują statyny i dodatkowo leki przeciwcukrzycowe znacząco maleje ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej. Dokładna analiza pokazała, że osoby, które przyjmowały statyny wraz z lekiem przeciwcukrzycowym miały znacząco niższe ryzyko rozwoju AMD - malało ono o 15-22 procent. Takich wyników nie potwierdzono w odniesieniu do żadnych innych badanych leków. Kombinacja ta nie łagodziła jednak objawów choroby oczu u osób, u których była ona w zaawansowanym stadium.