Jak mamy decydować o tym, jak będzie wyglądać proces leczenia, gdy stracimy świadomość (oświadczenia pro futuro)? Jak mają wyglądać zasady wtórnego wykorzystania materiału biologicznego dla celów naukowych oraz zasad dokonywania przeszczepów od zmarłych (ex mortuo)? Jakie są zagrożenia związane z prowadzeniem badań naukowych na członkach grup w sposób szczególny narażonych na wykorzystanie (tzw. vulnerability groups) oraz uczestnikow badań? Na ile dopuszczalne są prognozujące testy genetyczne i czy można ujawniać ich wyniki innym niż pacjent? To przykłady problemów poruszanych w książce "Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne związane z nowymi technologiami".

Monografia stanowi pokłosie konferencji naukowej zorganizowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poświęconej znaczeniu Europejskiej Konwencji Bioetycznej dla ochrony praw i wolności człowieka. Okazją była 20. rocznica podpisania Konwencji.

"W 2017 roku świętowaliśmy 20-lecie Europejskiej Konwencji Bioetycznej – podstawowego, wiążącego aktu europejskiego, wyrażającego minimalny standard ochrony podstawowych praw i wolności w związku z rozwojem nauk medycznych. Konwencja ta, podpisana, ale wciąż niestety nieratyfikowana przez Polskę, stanowi cenny instrument prawa międzynarodowego, który ma być odpowiedzią na dylematy wynikające ze znaczącego postępu w dziedzinie nauk medycznych i biotechnologii" – pisze we wstępie do publikacji RPO Adam Bodnar.

Postęp ten niesie nie tylko nowe możliwości w zakresie zapobiegania, diagnozowania i leczenia chorób, lecz stanowić może zagrożenie dla fundamentalnych praw człowieka. Tymczasem nie zawsze istniejące, zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym, regulacje prawne stanowią wystarczające zabezpieczenie dla praw i wolności człowieka. Rocznica podpisania Konwencji jest więc świetną okazją do refleksji nad potrzebą jej ratyfikacji, ale także nad lukami i niedoskonałościami polskiego prawodawstwa w zakresie regulacji kwestii bioetycznych o doniosłym znaczeniu społecznym.

Niektóre kwestie, będące przedmiotem opracowania, wciąż budzą kontrowersje. W intencji RPO monografia wydana przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z gronem wybitnych specjalistów powinna się stać zaczynem ponownego podjęcia publicznej debaty bioetycznej, przybliżającej nas do porozumienia.

Monografię można pobrać ze strony internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich [Plik PDF]

Źródło: Biuro RPO