Naukowcy zidentyfikowali gen określany jako "pięta achillesowa" komórek nowotworu jelita grubego. Jego utrata lub zahamowanie aktywności jego produktu powoduje bowiem śmierć takiej komórki. Odkrycie może poprawiać skuteczność leczenia pacjentów onkologicznych.
Dla dalszego rozwijania terapii spersonalizowanych ważne jest identyfikowanie nowych celów molekularnych do selektywnego niszczenia komórek nowotworowych - informują eksperci Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie (MIBMiK) w przesłanym komunikacie.
W najnowszej pracy opublikowanej w prestiżowym czasopiśmie „EMBO Molecular Medicine” Ewelina Szymańska i Marta Miączyńska wraz ze współpracownikami z Laboratorium Biologii Komórki MIBMiK donoszą o identyfikacji genu VPS4A jako celu molekularnego dla spersonalizowanej terapii przeciwnowotworowej. Badania prowadzone były we współpracy z naukowcami i klinicystami z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego w Warszawie.
Rearanżacje genomu obejmujące geny kluczowe dla życia lub śmierci komórki stanowią siłę napędową transformacji komórki prawidłowej - w nowotworową. Paradoksalnie te same zmiany genetyczne mogą także doprowadzić do powstania tak zwanej „pięty achillesowej”. Dzieje się tak na przykład w sytuacji, gdy wraz z usuniętym fragmentem chromosomu tracony jest gen X, który w prawidłowej komórce współpracuje z innym genem Y w przebiegu ważnych dla życia komórki procesów. Wtedy pozostały gen Y staje się „piętą achillesową” komórki nowotworowej, ponieważ jego utrata lub zahamowanie aktywności jego produktu powoduje śmierć komórki - czytamy w komunikacie MIBMiK.
Zjawisko to definiowane jako syntetyczna letalność (ang. synthetic lethality) stanowi obiecujące podejście dla rozwijania nowych celowanych terapii w onkologii. Co ważne, dla powodzenia przyszłych tego typu terapii, kluczowym jest identyfikowanie genów, które ulegają mutacjom w komórkach nowotworowych oraz ich genetycznych partnerów, z którymi wywołują syntetyczną letalność.
W swojej najnowszej pracy naukowcy z zespołu prof. Marty Miączyńskiej skupili się na dwóch ludzkich genach VPS4A i VPS4B o dużym stopniu podobieństwa (tzw. paralogach). Białka VPS4 mają kluczowe znaczenie dla utrzymania homeostazy (równowagi) w komórce, a jednocześnie jako enzymy reprezentują dogodny cel terapeutyczny.
We współpracy z Narodowym Instytutem Onkologii autorzy wspomnianej publikacji przeanalizowali publicznie dostępne dane z bazy The Cancer Genome Atlas, w wyniku czego wykazali, że w wielu nowotworach, a szczególnie w raku jelita grubego, gen VPS4B ulega częstej utracie wraz z fragmentem chromosomu 18. Spostrzeżenia te potwierdzili klinicyści, porównując poziom białka VPS4B w próbkach nowotworów oraz w tkankach zdrowego jelita pobranych od pacjentów.
Wykorzystując ludzkie linie nowotworowe hodowane w warunkach in vitro i in vivo, naukowcy wykazali, że geny VPS4A i VPS4B wykazują syntetyczną letalność, tj. obniżenie poziomu obu kodowanych przez nie białek jednocześnie (VPS4A+B) powodowało śmierć komórek, podczas gdy obniżenie poziomu każdego z nich pojedynczo było tolerowane przez komórkę.
Wyniki te wskazują, że komórki nowotworowe z obniżonym poziomem białka VPS4B są wyjątkowo wrażliwe na zaburzenia aktywności białka VPS4A („pięta achillesowa”). Dodatkowo autorzy pracy odkryli, że komórki umierające z powodu braku obu białek VPS4 indukują silną odpowiedź zapalną, która w warunkach organizmu może wywoływać reakcję przeciwnowotworową, co potencjalnie może mieć dodatkowy, korzystny wpływ na wynik terapii.
Odkrycia zespołu stanowią fundament dla przyszłych badań mających na celu opracowanie potencjalnych leków w celowanej terapii nowotworów, w tym nowotworów jelita grubego. Badania sfinansowano w ramach grantu Sonata NCN.
Komentarze
[ z 5]
Rak jelita grubego, jak wiele innych nowotworów, niestety potrafi rozwinąć się niepostrzeżenie. To odkrycie z pewnością może być przełomowe w leczeniu. Powinniśmy wykonywać badania profilaktyczne, ale przewód pokarmowy rzadko jest powodem, dla którego zgłaszamy się do lekarza. Zgagę i dolegliwości żołądkowe leczymy doraźnie lekami z apteki zakupionymi bez recepty. Czasami długie lata nie pojawiamy się u specjalisty. Niestety to jedna z głównych przyczyn występowania złośliwych nowotworów jelita grubego. Możemy chociaż (i aż) zwracać większą uwagę na profilaktykę. Trwają badania, aby dowiedzieć się, czy zmiany w diecie mogą zmniejszyć ryzyko raka jelita grubego. Eksperci medyczni często zalecają dietę ubogą w tłuszcze zwierzęce i bogatą w owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste, aby zmniejszyć ryzyko innych chorób przewlekłych, takich jak choroba wieńcowa i cukrzyca. Taka dieta jednak może zmniejszać również ryzyko raka jelita grubego. Dbajmy o zdrowie naszych jelit przez zmianę trybu życia na lepszy.
Jestem również za tym, aby w większym stopniu skoncentrować się na profilaktyce. Eksperci wciąż powtarzają, że dzięki takiemu postępowaniu ryzyko rozwoju licznych chorób znacznie się zmniejszy. Tak jak Pani wspomniała. Jedna odpowiednio zbilansowana dieta, której się trzymamy jest w stanie uchronić nas przed licznymi chorobami cywilizacyjnymi. To my sami w dużej mierze jesteśmy odpowiedzialni za swoje zdrowie. W dzisiejszych czasach dostępnych jest wiele produktów wysokoprzetworzonych, które z pewnością w wielu przypadkach są bardzo smaczne, stosunkowo tanie oraz co ważne ich przygotowanie nie wymaga poświęcenia dużo czasu. Dla wielu osób jest to istotny aspekt z uwagi na to, że wiele czasu spędzają w pracy czy też szkole i nie mają czasu przygotowywać sobie posiłków. Niestety jest to bardzo złe postępowanie ponieważ takie produkty zawierają wiele składników, które między innymi przyczyniają się do wzrostu ryzyka zachorowania na raka jelita grubego.
To świetne informacje! To dobrze, że naukowcy cały czas dążą do tego aby poprawić jakość leczenia w przypadku licznych chorób, w tym także nowotworów. Warto zaznaczyć, że rak jelita grubego to wciąż powszechny problem w naszych czasach. W ogromnej części przypadków, do jego rozwoju dochodzi na skutek nieprawidłowego stylu życia. Wciąż powtarza się o tym, że prawidłowa dieta oraz regularna aktywność fizyczna pozwala na zredukowanie ryzyka występowania tego nowotworu. Niestety wciąż wiele osób nie stosuje się do zaleceń lekarzy oraz tego co jest przekazywane w licznych kampaniach, których celem jest promowanie zdrowego stylu życia. Oczywiście wszystko jest możliwe do zmiany jednak konieczne jest zwiększenie świadomości społeczeństwa. Tworzenie tego typu metod pozwala pacjentom ze zdiagnozowanymi nowotworami na wyleczenie oraz dłuższe życie.
Rak jelita grubego jest często diagnozowany nowotwór w naszym kraju. Warto zaznaczyć, że do jego rozwoju dochodzi bardzo często przez wiele lat. Jeżeli każdy przeprowadzałby regularne badania według zaleceń przekazywanych przez lekarzy lub tych, które pojawiają się w licznych kampaniach to z pewnością problem jeżeli chodzi o ten nowotwór byłby znacznie mniejszy. Liczę na to, że w niedalekiej przyszłości sytuacja jeżeli chodzi o regularność badań wśród naszych obywateli ulegnie poprawie. Wiele osób boi się samego badania, ponieważ może wydawać się ono nieprzyjemne i bolesne. Oczywiście nie jest ono zbyt komfortowe jednak wydaje mi się, że warto jest wytrzymać te kilka-kilkanaście minut i być spokojnym o to, że jesteśmy zdrowi, a nie rezygnować z badań stwarzająć idealne warunki do rozwoju nowotworowi.
Rak jelita grubego uważany jest za jeden z bardziej podstępnych nowotworów, ponieważ rozwija się bardzo często zupełnie bezobjawowo. Zanim rak jelita ostro zaatakuje może upłynąć nawet dziesięć lat. Dlatego tak ważne jest, by wykonywać badania kontrolne, pozwalają one bowiem wykryć nowotwór we wczesnym stadium, gdy są bardzo duże szanse na jego wyleczenie. Nowotwór jelita grubego to bardzo podstępne schorzenie, które przez długi czas może nie dawać żadnych charakterystycznych objawów. Nowotwór rozwija się zazwyczaj na skutek mimowolnego rozrostu komórek w okolicy określonej części jelita grubego, np. w obrębie kątnicy lub odbytnicy i zstępnicy. Jednak najczęściej występującym jest tzw. gruczolakorak jelita grubego. Choroba w postaci raka jelita grubego znaczenie częściej atakuje mężczyzn niż kobiety, a największa liczba zachorowań przypada po ukończeniu 60. roku życia. W Polsce rak jelita jest drugą co do częstości przyczyną zgonów z powodu nowotworów. Zachorowalność na tę chorobę stale się zwiększa, a ma to związek ze zmianą nawyków żywieniowych.