Kwestie wyrównania sytuacji prawnej kobiet i mężczyzn oddających krew, szczególnie w zakresie nabywania uprawnień do ulg, przywilejów i odznaczeń, zostaną poddane dalszej analizie i uwzględnione w toku podejmowanych prac legislacyjnych - zaznaczyła minister zdrowia Izabela Leszczyna.

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek poprosił minister zdrowia Izabelę Leszczyna o rozważenie wyrównania sytuacji kobiet i mężczyzn w zakresie nabywania tytułu Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi i związanych z nim przywilejów.

Z uwagi na fundamentalne znaczenie zasady równości płci w polskim, europejskim i międzynarodowym porządku prawnym, RPO zwrócił uwagę na problem nierównego ukształtowania sytuacji prawnej kobiet i mężczyzn oddających krew. Jak wynika z rozporządzenia Ministra Zdrowia z 11 września 2017 r. w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi, mężczyźni w ciągu roku mogą oddać 2700 ml krwi, a kobiety - 1800 ml.

Rzecznik wskazuje, że jakkolwiek trudno dyskutować ze wskazanymi w przepisach limitami, to od objętości pobranej krwi przepisy uzależniają przyznanie określonych ulg, uprawnień i odznaczeń, w tym odznaki „Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu". Tym samym, kobieta - zakładając że będzie oddawała krew w maksymalnej objętości i maksymalnej rocznej częstotliwości - zawsze w stosunku do mężczyzny działającego w taki sam sposób, nabędzie prawo do tych ulg i przywilejów później.

Poniżej publikujemy w całości odpowiedź Izabeli Leszczyny, minister zdrowia:

Odnosząc się do kwestii projektu ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie uprzejmie wyjaśniam, że prowadzone prace legislacyjne były procedowane do etapu uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych - projekt wpisany pod numerem UC117 w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Jednakże, w związku z zakończeniem kadencji i powołaniem nowej Rady Ministrów oraz obowiązującą zasadą dyskontynuacji, prace legislacyjne dotyczące ww. projektu nie są kontynuowane.

Podjęcie prac legislacyjnych w zakresie merytorycznym, który był ujęty w ww. projekcie, wymagać będzie przeprowadzenia ponownej analizy regulowanego obszaru, w tym kwestii dotyczących przyznania określonych ulg, uprawnień i odznaczeń, w tym odznaki „Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu”. Analizie zostanie poddana również kwestia kryteriów dotyczących ilości oddanej krwi dla kobiet i mężczyzn, w zakresie proporcji co do różnicy częstotliwości jej oddawania, wynikającej z rozporządzenia w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi , w celu zrównania okresu donacji jako kryterium nabycia określonych uprawień czy przywilejów.

Ponadto, na co warto zwrócić uwagę, obecne przepisy nie zawierają kompleksowej regulacji dotyczącej systemu e-krew. W celu ujednolicenia i uregulowania całościowo systemu e- krew w Ministerstwie Zdrowia w trakcie opracowania jest projekt nowelizacji ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw, który zakłada zaklasyfikowanie systemu e-krew jako jednego z dziedzinowych systemów teleinformatycznych. Pozwoli to na potwierdzanie i weryfikację objętości oddanej krwi lub równoważnych ilości jej składników, również w kontekście ewentualnych zmian dotyczących okresu donacji jako kryterium nabycia określonych uprawień czy przywilejów.

Należy również zwrócić szczególną uwagę na informacje przekazane w piśmie z 28 lipca 2023 r., znak: DLT.054.2.2023.AM, w którym wskazano, iż oddawanie krwi lub jej składników nie należy do katalogu praw człowieka - możliwość oddania krwi nie jest uprawnieniem, jedynym prawem, jakie możemy zidentyfikować w przedmiotowym obszarze jest natomiast prawo do ochrony zdrowia i życia, co znajduje odzwierciedlenie w aktualnie obowiązujących przepisach.

Rozwiązania przyjęte w obszarze krwiodawstwa nie mają na celu dyskryminacji należy bowiem podkreślić, iż określona częstotliwość oddawania krwi i jej składników przez kobiety jest uzasadniona obiektywnymi uwarunkowaniami fizjologicznymi kobiety i realizuje nadrzędny cel, jakim jest konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zarówno dawcy krwi i jej składników, jak również ich biorcy.

Ponadto uprzejmie wyjaśniam, iż w chwili obecnej na poziomie europejskim procedowane jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie norm jakości i bezpieczeństwa substancji pochodzenia ludzkiego przeznaczonych do stosowania u ludzi (SoHo) , które swoim zakresem obejmuje także krew i jej składniki. Aktualnie trwa przegląd i edycja przepisów rozporządzenia przez prawników-lingwistów oraz tłumaczenie na języki urzędowe Unii Europejskiej. Po uchwaleniu i wejściu w życie rozporządzenia konieczne będą zarówno pogłębiona analiza przysługujących krwiodawcom uprawnień, w kontekście rozwiązań prawnych przyjętych w ww. akcie prawnym, jak również dostosowanie polskiego porządku prawnego do wymagań wynikających z ww. rozporządzenia, które obowiązywać będzie wprost, stąd niezbędne będzie wyeliminowanie ewentualnych sprzeczności.

Mając na uwadze powyższe, ewentualne zmiany w zakresie uprawnień przysługujących Honorowym Dawcom Krwi powinny być rozpatrywane po uchwaleniu ww. rozporządzenia, co ma nastąpić jeszcze w tej kadencji Parlamentu Europejskiego.

Kwestie wyrównania sytuacji prawnej kobiet i mężczyzn oddających krew, szczególnie w zakresie nabywania uprawnień do ulg, przywilejów i odznaczeń, zostaną poddane dalszej analizie i uwzględnione w toku podejmowanych prac legislacyjnych.

Źródło: Biuro RPO