W ramach pilotażowego projektu, studenci katowickiej Akademii Wychowania Fizycznego (AWF) pomogą odszukać - wśród uczniów podstawówek dzieci wymagające m.in. leczenia wad postawy lub pomocy w walce z otyłością. Wczesna diagnoza pomoże w skutecznym leczeniu - przekonują pomysłodawcy akcji.
Zainaugurowany w Dniu Dziecka projekt to inicjatywa Akademickiego Centrum Medycznego (ACM), powołanego przez Akademię Wychowania Fizycznego w Katowicach. W środę placówka rozpoczęła działalność medyczną i profilaktyczną.
"Poprzez działanie nowopowstałego Akademickiego Centrum Medycznego, chcemy na wczesnym etapie diagnozować i walczyć ze schorzeniami, które nieleczone mają wpływ nie tylko na sprawność, ale i rozwój społeczny młodych ludzi" - wyjaśnił rektor katowickiej AWF prof. Grzegorz Juras.
Inicjatorzy przedsięwzięcia przywołują raport Najwyższej Izby Kontroli, z którego wynika, że aż 60 proc. uczniów szkół podstawowych zmaga się z zniekształceniami kręgosłupa oraz z wadami stóp lub kolan. Katowicki projekt ma uchronić najmłodszych przed zdrowotnymi i społecznymi skutkami wad podstawy i otyłości. Obejmie uczniów publicznych szkół podstawowych, szczególnie tych z młodszych klas.
Jak poinformował w środę prezes Akademickiego Centrum Medycznego katowickiej AWF Zbigniew Żołnierczyk, akcja będzie prowadzona przy udziale studentów AWF, którzy pójdą do szkół z testami przesiewowymi. "Testy podzielą dzieci na zdrowe, które później będą uczestniczyć w projekcie sportowym, oraz dzieci z wadami, które będą kierowane do utworzonych przez ACM poradni wad postawy" - wyjaśnił.
Prowadzone przez studentów badania pozwolą też na wyłonienie dzieci z otyłością oraz cukrzycą; kolejnym etapem będzie ich leczenie w specjalistycznych poradniach.
Przed rozpoczęciem testów studenci fizjoterapii przejdą szkolenia pozwalające im na ocenę w siatkach centylowych, czy poddane badaniu przesiewowemu dziecko mieści się w normach wagi i wzrostu. Siatki centylowe pokazują̨, jak dziecko rozwija się̨ na tle rówieśników, a także obrazują wartości statystyczne rozwoju dziecka dla płci i wieku. Jeśli wzrost lub waga dla dziecka danej płci w danym wieku wykracza poza normę - jest to sygnał alarmowy, że potrzebna jest konsultacja ze specjalistą.
"Dzieci z umiarkowanym ryzykiem wystąpienia wady postawy będą kierowane do ponownego badania po roku oraz otrzymają zalecenia fizjoprofilaktyczne. Natomiast dzieci z wysokim ryzykiem tego typu wady będą kierowane do szczegółowej diagnostyki oraz do lekarza, fizjoterapeuty i dietetyka" - powiedział Zbigniew Żołnierczyk.
Częścią programu, obok badań przesiewowych, konsultacji medycznych i rehabilitacji, będzie też edukacja promująca prawidłową postawę oraz zachęcająca do aktywności ruchowej. "Ważnym elementem będzie również tzw. fizjoprofilaktyka wśród nauczycieli, którzy w ramach przerw międzylekcyjnych będą prowadzili z dziećmi ćwiczenia oraz dbali o ergonomię pracy dziecka w szkole" - dodał prezes ACM.
Pomysłodawcy przedsięwzięcia zamierzają uruchomić aplikację zachęcającą i mobilizującą najmłodszych do aktywności ruchowej. W pierwszym etapie program będzie prowadzony własnymi siłami przez Akademickie Centrum Medyczne i Akademię Wychowania Fizycznego w Katowicach. W kolejnych etapach do współpracy będą zaproszone samorządy i Narodowy Fundusz Zdrowia.(PAP)
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl
Komentarze
[ z 5]
Moim zdaniem rozpoczęcie takiego pilotażu wydaje mi się być bardzo ważne patrząc na stan zdrowia dzisiejszej młodzieży. Coraz częściej da się dostrzec, że młodzi ludzie mają problemy z nadmierną ilością kilogramów oraz wadami postawy. Oba te problemy w dużej mierze związane są z nieprawidłowym stylem życia, który stał się poważnym problemem. Znaczna część młodego społeczeństwa dostarcza do swojego organizmu ogromne ilości pustych kalorii, które nie są następnie spalane, ponieważ praktycznie nie uprawiają oni sportu. Im wcześniej zostanie podjęta interwencja tym lepiej dla danej osoby, dlatego ważne jest aby zachęcać dzieci do zdrowego stylu życia.
Super, że powstają takie akcje. Są one podwójnie potrzebne - po pierwsze oczywiście, wczesna diagnoistyka wad postawy, czy otyłości jest niezbędna w dalszym jej leczeniu, szczególnie u dzieci. Po drugie - angażuje studentów, pozwala im na zdobywanie doświadczenia oraz poszerza horyzonty. Otyłość u dziecka niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Otyłe dzieci są narażone w przyszłości na liczne choroby, m.in. bezdechy senne, niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy PCOS. Dlatego tak ważne jest, aby zapobiegać nadmiarowym kilogramom u najmłodszych. Otyłość jest coraz częstszą dolegliwością obserwowaną u dzieci i młodzieży. Wynika z nadmiaru kalorii dostarczanych z pożywieniem w stosunku do aktualnego zapotrzebowania organizmu. Przyczynami zdecydowanej większości przypadków otyłości u dzieci są nieprawidłowy styl życia oraz zła dieta. Podstawą leczenia otyłości jest modyfikacja codziennego menu oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Szacuje się, że tylko 5% przypadków otyłości u dzieci jest wywołana zaburzeniami hormonalnymi, zespołami genetycznymi przebiegającymi z nadmierną masą ciała lub stosowaniem leków. W pozostałych 95% przypadków nadmiar masy ciała jest spowodowany czynnikami środowiskowymi, czyli nieprawidłową dietą obfitą w tłuszcze i cukier oraz złym stylem życia (brakiem aktywności fizycznej). Powstawanie otyłości u dziecka zazwyczaj jest procesem długotrwałym i powstaje na skutek dostarczania nadmiaru energii w pożywieniu w stosunku zapotrzebowania organizmu. Do najczęstszych przyczyn otyłości u dzieci należą nieprawidłowe żywienie – dieta wysokokaloryczna, bogata w węglowodany proste, tłuszcze, cukier, produkty typu fast food, kolorowe napoje zawierające dużą ilość cukrów, nadmiar spożywanego pokarmu, nieprawidłowy rozkład posiłków w ciągu dnia (małe śniadanie lub jego brak, obfita kolacja) zbyt mała ilość warzyw, produktów pełnoziarnistych w diecie, zbyt mała aktywność fizyczna, siedzący tryb życiazbyt mała aktywność fizyczna, siedzący tryb życia, predyspozycje genetyczne – szacuje się, że u około 30% populacji występują czynniki genetyczne predysponujące do nadmiernego gromadzenia tkanki tłuszczowej, zespoły genetyczne przebiegające z otyłością (zespół Pradera-Willego, Cohena, łamliwego chromosomu X), zbyt mała lub duża masa urodzeniowa dziecka oraz cukrzyca matki w ciąży, leki powodujące otyłość – np. długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów w dużych dawkach. Istotne dla prawidłowego postawienia diagnozy oraz określenia przyczyny otyłości u dziecka jest zebranie informacji na temat wywiadu ciążowego i okołoporodowego (masa urodzeniowa dziecka, sposób karmienia, choroby w ciąży), obecności chorób endokrynologicznych np. niedoczynności tarczycy, stosowania leków, objawów takich jak zaparcia, zahamowanie tempa wzrostu i dojrzewania oraz chorób występujących w rodzinie (dyslipidemie, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze). Ważne jest także przeprowadzenie wywiadu na temat diety dziecka i rodziców, aktywności fizycznej oraz narażenia na stres.
Bardzo ciekawy komentarz. Niestety, otyłość ( de facto zaliczana już do chorób cywilizacyjnych) zbiera swoje żniwu już od kilkunastu, jak nie kilkudziesięciu lat dotykając coraz to młodsze dzieci. Leczenie dietetyczne otyłości u dzieci jest podstawą terapii w przypadku nadmiaru masy ciała. Niezbędne jest ograniczenie liczby spożywanych kalorii poprzez zmniejszenie ilości spożywanych węglowodanów i cukrów prostych oraz tłuszczu. Należy zrezygnować z produktów typu fast food, zwiększyć ilość świeżych warzyw w diecie, kolorowe napoje zastąpić wodą, zjadać prawidłowe śniadanie oraz ograniczyć ilość jedzenia na kolację. Najlepsze rezultaty osiąga się przy współpracy z dietetykiem, który wprowadzi dobrze zbilansowaną dietę u dziecka. W leczeniu otyłości u dziecka ważną rolę odgrywa prawidłowa, regularna aktywność fizyczna, która zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych poprzez obniżenie ciśnienia tętniczego, poprawę insulinowrażliwości oraz obniżenie triglicerydów i cholesterolu LDL. Sport przyspiesza przemianę materii oraz polepsza wydolność fizyczną. U dzieci nie zaleca się ćwiczeń siłowych do momentu ukończenia wzrastania. W Polsce nie ma aktualnie zarejestrowanych leków do leczenia otyłości u dzieci. W przypadku otyłych dorosłych należy pamiętać, że farmakoterapia jest jedynie dodatkiem do leczenia nadmiaru masy ciała, gdyż podstawą terapii jest leczenie dietetyczne i modyfikacja stylu życia. Leczenie chirurgiczne otyłości u dzieci jest stosowane bardzo rzadko, w przypadkach otyłości olbrzymiej przebiegającej z powikłaniami metabolitycznymi u dzieci, u których wykazano dojrzałość kostną i rozwojową. Podstawą profilaktyki otyłości u dziecka jest odpowiednia dla wieku dieta, bogata w warzywa, prawidłowa podaż płynów, najlepiej wody oraz właściwa, regularna aktywność fizyczna. W przypadku niemowląt istotne jest karmienie piersią przez co najmniej 6 miesięcy życia, gdyż mleko kobiece zawiera substancje mające wpływ na regulację apetytu (lektynę, grelinę, adiponektynę). Dziecko karmione piersią szybciej uczy się rozpoznawać sygnały o głodzie lub sytości. Ważne jest wprowadzanie prawidłowych nawyków żywieniowych u dzieci od początku rozszerzania diety. Produkty podawane dziecku powinny być pełnowartościowe, należy unikać potraw wysokokalorycznych, słodzonych i wysoko przetworzonych. Zaleca się spożywanie owoców i warzyw przez dziecko 5 razy dziennie. Istotna jest odpowiednia dla wieku podaż nabiału oraz produktów bogatych w błonnik. Do ukończenia 2. roku życia nie jest wskazane ograniczanie spożycia tłuszczów, gdyż są one niezbędne do rozwoju układu nerwowego. W profilaktyce otyłości ważny jest właściwy dla wieku dziecka wysiłek fizyczny oraz ograniczanie czasu spędzanego biernie np. przed telewizorem. Zaleca się minimum 1 godzinę aktywnej zabawy dziennie. Pamiętajmy, zdrowie naszych dzieci zależy od nas - dorosłych !
Dokładnie jest tak jak pisze użytkowniczka sesenka, jeżeli chodzi o ryzyko rozwoju groźnych schorzeń, które są konsekwencją otyłości. Niestety świadomość naszego społeczeństwa na temat zdrowego stylu życia wciąż nie jest na wystarczającym poziomie, jednak da się zauważyć, że coś uległo poprawie w tej sprawie. Problemem jest to, że jest to mały procent obywateli, a dzieci z nadwagą i otyłością jest widywanych na ulicach coraz częściej. Wydaje mi się, że problemem jest chociażby to, że dzieci nie biorą udziały w zajęciach wychowania fizycznego, nie mówiąc już o ćwiczeniach wykonywanych chociażby w domach czy na zajęciach pozalekcyjnych.
Największe ryzyko powstania nieprawidłowej postawy ciała występuje w okresie szybkiego tempa wzrastania, czyli między 5. a 7. rokiem życia, oraz okresie dojrzewania. Należy jednak zauważyć, że niektóre odchylenia od prawidłowej postawy ciała są dla pewnego wieku fizjologiczne. Do około 6. roku życia obecna jest hiperlordoza lędźwiowa, a ukształtowanie krzywizn kręgosłupa następuje w wieku 7 lat. Większą zmiennością wyróżnia się ontogeneza rozwoju kończyn dolnych. Do 3. roku życia cechą charakterystyczną jest szpotawość kolan. W wieku 4–6 lat występuje koślawość kolan. Do najczęstszych wad postawy w populacji dzieci w Polsce należą skolioza, młodzieńcza kifoza piersiowa (choroba Scheuermanna) oraz zniekształcenia statyczne kończyn dolnych. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi obejmuje działania, których celem jest jak najwcześniejsze wykrycie nieprawidłowości w rozwoju dziecka. Instytut Matki i Dziecka opracował standardy, którymi powinni się kierować pracownicy ochrony zdrowia sprawujący opiekę nad dziećmi. W niniejszej publikacji zawarte zostały informacje dotyczące jedynie badań profilaktycznych służących wykryciu wady postawy. Testy przesiewowe u dzieci mają za zadanie wykrycie trzech grup zaburzeń układu motorycznego: • bocznego skrzywienia kręgosłupa; • nadmiernej kifozy piersiowej; • zniekształceń statycznych kończyn dolnych oraz asymetrii długości kończyn dolnych. Wczesne wykrycie wady zapobiega jej dalszemu pogłębianiu oraz rozwojowi kolejnych nieprawidłowości. Asymetria długości kończyn dolnych przyczynia się do pochylenia miednicy w płaszczyźnie czołowej. W kolejnym etapie dochodzi do zaburzeń chodu, pojawiają się dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa, rozwijają się dyskopatia, gonartroza i koksartroza. Różnica długości kończyn dolnych do 2 cm jest częstym zjawiskiem i występuje u 3–15% populacji. Raczkowski i wsp. donoszą, że nawet tak niewielka asymetria może być przyczyną nieprawidłowego ustawienia miednicy i wymaga wdrożenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego. Kwon i wsp. zwracają uwagę na fakt, że asymetria długości kończyn bardziej sprzyja wadliwemu ustawieniu miednicy niż kręgosłupa, dlatego rzadko prowadzi do rozwoju kifozy lub lordozy. Znaczącą rolę w rozwoju wad postawy odgrywają czynniki sprzyjające przyjmowaniu nieprawidłowej pozycji ciała: źle dobrane stanowisko do nauki, nieodpowiednie pozycje podczas wypoczynku, niewłaściwe obciążenie bagażu szkolnego. Wyniki raportu Health Behaviour in Schoolaged Children (HBSC) na temat zdrowia dzieci w Europie, koordynowanego w Polsce przez Instytut Matki i Dziecka, wyraźnie pokazują, że w ostatnich latach znacznie zwiększyła się liczba czynników sprzyjających powstawaniu wad postawy. Zalecany poziom codziennej aktywności fizycznej osiąga zaledwie co czwarty 11-latek i co szósty 15-latek. Obserwowany jest nadmiar aktywności sedenteryjnej, definiowanej jako typ zajęć związanych z małym wydatkiem energetycznym, najczęściej w pozycji siedzącej (spędzanie czasu przed telewizorem, komputerem). Badania Maciałczyk-Paprockiej i wsp. przeprowadzone na grupie 2732 dzieci potwierdziły związek otyłości z częstszym występowaniem wad postawy – u 74% dzieci z otyłością stwierdzono nieprawidłowości w budowie ciała. Najczęstszą diagnozowaną anomalią były kolana koślawe oraz płaskostopie. Z kolei u dzieci z prawidłową masą ciała częściej obserwowano nadmierną kifozę i lejkowatą klatkę piersiową. Otyłość u dzieci prowadzi do ograniczenia aktywności fizycznej oraz problemów związanych z układem kostno-mięśniowo-więzadłowym, takich jak młodzieńcze złuszczanie głowy kości udowej lub choroba Blounta. Ograniczenie aktywności fizycznej jest jednym z czynników przyczyniających się do wystąpienia wady postawy, a także utrwalających istniejącą już nieprawidłowość. McMaster i wsp. wskazują na bezpośredni związek deformacji kręgosłupa z brakiem aktywności fizycznej. Badania Latalskiego i wsp. koncentrują się z kolei na rodzaju aktywności fizycznej. Zaobserwowano, że wady postawy częściej występują u dziewczynek niż u chłopców, co może być powiązane z faktem, że chłopcy preferują gry zespołowe, a dziewczynki bardziej spokojne aktywności (np. spacer). Kratenová i wsp. sugerują, że wiek szkolny to najbardziej optymalny okres do przeprowadzenia działań prewencyjnych zapobiegających postępowi wady postawy. Najlepszą profilaktyką jest oczywiście usunięcie czynników ryzyka. Jednak u niektórych dzieci pomimo działań profilaktycznych rozwijają się nieprawidłowości. Zgodnie z rekomendacjami ekspertów konieczna jest wówczas profilaktyka drugorzędowa, która zapobiega dalszemu utrwalaniu wady, powstawaniu przykurczy mięśniowych i ma na celu tzw. reedukację posturalną (ponowne nauczenie dziecka przyjmowania prawidłowej postawy ciała). W kształtowaniu prawidłowej postawy ciała ważne jest m.in. odpowiednie noszenie tornistra. Główny Inspektorat Sanitarny przedstawia zalecenia dotyczące jego właściwego doboru i sposobu noszenia: • nie może ważyć więcej niż 10–15% masy ciała; • powinien mieć usztywnioną ściankę przylegającą do pleców oraz równe, szerokie szelki; • cięższe rzeczy powinny być umieszczone na dnie, lżejsze wyżej; • tornister należy nosić na obu ramionach. Istnieje niewiele dowodów naukowych potwierdzających skuteczność ortez ortopedycznych w profilaktyce wad postawy. Autorzy przeglądu systematycznego aktualnych danych dotyczących stosowania specjalistycznego obuwia w płaskostopiu proponują, aby takie obuwie było zalecane jedynie w przypadku współistniejących dolegliwości bólowych. Potwierdzają to najnowsze badania, które Kanatlı i wsp. przeprowadzili wśród dzieci z płaskostopiem. Nie wykazano poprawy w analizowanych parametrach biomechanicznych stopy u dzieci noszących obuwie korekcyjne w porównaniu z tymi, u których takiej interwencji nie zastosowano. Z kolei inni badacze wskazują na korzyści, jakie mogą odnieść dzieci z umiarkowanym płaskostopiem dzięki noszeniu specjalistycznego obuwia, takie jak poprawa parametrów chodu oraz prawidłowe położenie środka ciężkości. Rodzicom małego dziecka, które zaczyna chodzić, należy zalecić, aby pozwolili mu na swobodne kształtowanie się stóp podczas chodzenia i biegania. Poza domem powinno nosić obuwie na sztywnej podeszwie i obejmujące piętę. Dobór odpowiedniej aktywności fizycznej powinien być adekwatny do rodzaju wady postawy. Zaina i wsp. w badaniu przeprowadzonym na grupie 329 dzieci w średnim wieku 12 lat zaobserwowali zwiększoną częstotliwość występowania asymetrii tułowia oraz nadmiernej kifozy u dzieci uprawiających pływanie w porównaniu z grupą kontrolną. Wady postawy są istotnym problemem zdrowotnym w populacji dziecięcej. Z uwagi na obserwowaną tendencję do ograniczania aktywności fizycznej na rzecz aktywności sedenteryjnej problem ten będzie znacząco narastał. Konieczne jest wdrożenie profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej w celu ograniczenia możliwych niekorzystnych skutków zdrowotnych. ( publikacja p. Agata Wawrzyniak i wsp.)