Zakres i jakość programów badań przesiewowych wzroku i słuchu u dzieci w Europie są bardzo zróżnicowane. Łatwo dostępne i opłacalne narzędzie internetowe może pomóc w poprawie tej sytuacji.
Prowadzenie badań przesiewowych wzroku i słuchu u dzieci pozwala na skuteczne wykrywanie przewlekłych schorzeń i przeciwdziałanie im. Dzięki wykrywaniu i leczeniu zespołu leniwego oka (amblyopii) we wczesnym dzieciństwie oraz ubytków słuchu u noworodków można zapobiec powstaniu długotrwałych zaburzeń widzenia oraz opóźnień w rozwoju mowy i języka.
„Programy badań przesiewowych różnią się znacznie pod względem wieku badanych, stosowanych metod, lokalizacji badań przesiewowych i tego, jaki specjalista przeprowadza badanie”, mówi Huib Simonsz, koordynator projektu EUSCREEN z Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie (Holandia). „Badania przesiewowe wzroku i słuchu są ogólnodostępne jedynie w krajach o wysokim dochodzie”.
Określenie stanu bieżącego
W ramach projektu EUSCREEN dokonano przeglądu badań przesiewowych w całej Europie, aby określić niedociągnięcia i opracować narzędzia umożliwiające doskonalenie. Naukowcy zebrali dane na temat częstości występowania amblyopii i niedosłuchu, wieku badanych, rodzajów badań przesiewowych, ich zasięgu oraz frekwencji pacjentów z 46 krajów. W przeprowadzonej ankiecie uwzględniono również m.in. jacy pracownicy opieki zdrowotnej przeprowadzali badania przesiewowe, wskaźniki skierowań, brak wizyt kontrolnych, zalecone leczenie i koszty badań przesiewowych.
„Z zebranych danych wynika, że badania przesiewowe wzroku wykonuje aż 13 różnych specjalistów”, mówi Simonsz. „Do pomiaru ostrości wzroku u pacjentów w wieku 3–7 lat wykorzystuje się 35 różnych plansz ze zdjęciami i liczbami”.
Powszechne badania przesiewowe słuchu u noworodków przeprowadzane są natomiast w 26 krajach o wysokim dochodzie oraz w trzech krajach o niskim i średnim dochodzie. Okazuje się, że częstotliwość badań przesiewowych i wybór metod badań są silnie powiązane z wydatkami na zdrowie i wskaźnikiem rozwoju społecznego.
Naukowcy opracowali internetowy model opłacalności ułatwiający wprowadzenie lub modyfikację programu badań przesiewowych. Podmioty świadczące opiekę zdrowotną i decydenci polityczni mogą wprowadzać do niego różne parametry (np. rodzaj badania, wiek, częstotliwość, lokalizację, osobę wykonującą badanie), aby obliczyć koszty i ocenić skuteczność programu badań przesiewowych.
Wprowadzenie nowych programów
Ostatecznym celem projektu EUSCREEN było porównanie opłacalności programów badań przesiewowych w krajach Europy. Model opłacalności jest do tego dobrym narzędziem, ale opiera się na dokładnych i dostępnych danych wejściowych.
W ramach projektu wykazano jednak znaczące braki w monitorowaniu, gromadzeniu danych, kontroli jakości i przeprowadzaniu ocen, nawet w najbardziej zaawansowanych programach badań przesiewowych. „W większości krajów europejskich nie identyfikuje się lub nie rejestruje 10 zmiennych niezbędnych do obliczenia opłacalności programów badań przesiewowych. Rejestrowanie ich jest bardzo istotne, ponieważ brak możliwości porównania programów badań przesiewowych sprawia, że pozostają one nieujednolicone i nieefektywne”, dodaje Simonsz.
W ramach projektu wprowadzono również badania przesiewowe w zakresie wzroku w Rumunii oraz w zakresie słuchu w Albanii. „W ten sposób zidentyfikowaliśmy wymagania, udogodnienia i bariery dotyczące badań przesiewowych”, wyjaśnia Simonsz.
W okręgu Kluż w Rumunii mierzono ostrość wzroku u dzieci w wieku 4–5 lat. „Badania przesiewowe w przedszkolach miejskich, które przeprowadzały miejscowe pielęgniarki, odbywały się sprawnie”, mówi Simonsz. „Na obszarach wiejskich z kolei przedszkola są małe, a prowadzenie badań było utrudnione”. Dlatego zatrudniono mobilną pielęgniarkę, która z powodzeniem wykonała wiele badań u dzieci na wsiach.
W Albanii noworodki były po raz pierwszy badane w klinice położniczej zaraz po urodzeniu, co było dobrym rozwiązaniem. Jednak na kolejne badania przesiewowe rodzice musieli wracać do przychodni. Ze względu na znaczną odległość nie wszystkie badania przesiewowe się odbyły. Potwierdza to potrzebę poprawy administracji, nadzoru i monitorowania, by umożliwić regularne badania stanu zdrowia niemowląt.
W ramach projektu opracowano także instrukcje dotyczące wdrażania oraz modyfikowania programów badań przesiewowych. „Są one zbiorem wskazówek”, mówi Simonsz. „Instrukcje są podzielone na rozdziały poświęcone planowaniu badań przesiewowych, zarządzaniu, uwarunkowaniom lokalnym, praktycznej realizacji badań, komunikacji publicznej i monitorowaniu”.
Komentarze
[ z 0]