Jak dbać o zdrowie własne i najbliższych oraz co robić by zapobiegać chorobom zakaźnym? – m.in. na te pytania będą szukać odpowiedzi uczniowie podczas „Tygodnia profilaktyki chorób zakaźnych”. Akcja, która ma na celu przekazywanie wiedzy i umiejętności potrzebnych do dbania o zdrowie własne i najbliższych rozpoczęła się 12 września.
Ministerstwo Edukacji i Nauki wspólnie z Głównym Inspektoratem Sanitarnym oraz organizacjami pozarządowymi przygotowało przydatne materiały m.in. wykaz produktów biobójczych, zalecenia w zakresie systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, a także filmy edukacyjne dotyczące profilaktyki chorób zakaźnych dla uczniów klas IV-VIII oraz dla uczniów szkół ponadpodstawowych.
Podczas tygodnia profilaktyki uczniowie, samorządy uczniowskie, nauczyciele mogą wykazać się swoją pomysłowością i w dowolny sposób przyczynić się do szerzenia wiedzy na temat chorób zakaźnych, w tym szczepień czy higieny osobistej. Mogą to być m.in.: konkursy wiedzy, konkursy plastyczne, spotkania z przedstawicielami służby zdrowia, kiermasze, lekcje poświęcone tematowi szczepień i higieny osobistej.
Komentarze
[ z 5]
Dobrze, że takie akcje odbywają się w polskich szkołach, ponieważ od najmłodszych lat istotne jest aby wprowadzać dobre nawyki, które w przyszłości mogą uchronić przed różnymi infekcjami. W miejscach, w których jednocześnie przebywa dużo osób istnieje ryzyko transmisji różnych chorób zakaźnych dlatego ważne jest aby minimalizować ryzyko ich przenoszenia. Bardzo często zdarza się, że w poszczególnych klasach jednocześnie choruje wiele dzieci. Być może gdyby świadomość na temat chorób zakaźnych była większa to takich sytuacji można by było uniknąć.
Wydaje mi się, że najprostsze formy działania charakteryzują się dużą skutecznością jeżeli chodzi o walkę z chorobami zakaźnymi. Z pewnością nasza świadomość na temat dbania o higienę osobistą znacznie się zwiększyła podczas pandemii wywołanej koronawirusem. Warto jest zachęcać młode osoby do angażowania się w sprawy społeczne dzięki czemu korzysta na tym bardzo wiele osób. W dzisiejszych czasach istnieje tak ogromna liczba form przekazu różnych informacji, które mogą trafić praktycznie do każdej grupy społecznej. Warto jest więc zadbać o zdrowie swoje i swoich bliskich, zwłaszcza że zbliża się sezon infekcyjny.
Profilaktyka chorób zakaźnych jest niezwykle ważna z uwagi na bardzo szybkie ich szerzenie się. Obejmuje wiele działań mających ograniczyć rozprzestrzenianie się czynnika zakaźnego, w tym m.in. szczepienia ochronne, higienę osobistą czy dezynfekcję sprzętu medycznego. Choroby zakaźne powszechnie nazywane są infekcyjnymi. Pod pojęciem tym kryje się grupa schorzeń rozwijających się w wyniku zakażenia organizmu drobnoustrojem chorobotwórczym i znacznego obniżenia odporności. Wśród przyczyn chorób zakaźnych wymienia się takie czynniki etiologiczne, jak wirusy, bakterie (w tym riketsje), priony (białkowe cząsteczki zakaźne) i grzyby. Do wspomnianych chorób nie należą już te wywoływane przez robaki, pierwotniaki czy małe stawonogi. Zalicza się je do chorób pasożytniczych. Do zakażenia może dojść różnymi drogami. Drobnoustroje mogą przenosić się w sposób pośredni – drogą kropelkową podczas kaszlu lub kichania, pokarmową, poprzez dotykanie skażonych przestrzeni lub bezpośrednio, czyli z osoby na osobę. Bardzo szybko się szerzą, dlatego tak ważna jest znajomość zasad profilaktyki chorób zakaźnych. Do zakażenia może dojść różnymi drogami. Drobnoustroje mogą przenosić się w sposób pośredni – drogą kropelkową podczas kaszlu lub kichania, pokarmową, poprzez dotykanie skażonych przestrzeni lub bezpośrednio, czyli z osoby na osobę. Podstawowym elementem profilaktyki chorób zakaźnych są działania higieniczne i sanitarne. Bardzo duże znaczenie przypisuje się higienie osobistej (m.in. częste mycie i dezynfekowanie rąk, dbałość o ogólny dobry stan zdrowia i czystość ciała), żywieniu i żywności (np. badania okresowe pracowników placówek zbiorowego żywienia, mycie produktów żywnościowych), wodzie (choćby uzdatnianie i chlorowanie wody kranowej, likwidowanie dzikich wysypisk śmieci, aby zapobiec przedostawaniu się zanieczyszczeń do wód gruntowych) oraz zakwaterowaniu i jakości snu (częste wietrzenie pomieszczeń, zmiana pościeli itp.). Ważnym działaniem zapobiegawczym chorobom zakaźnym są szczepienia ochronne. Kalendarz obejmuje wiele szczepień przeciwko groźnym schorzeniom. Na własną rękę możesz się też zaszczepić dodatkowo na wybrane choroby zakaźne. Aby ograniczyć ryzyko narażenia na nie, konieczne są między innymi leczenie i izolacja chorych – unikanie kontaktu z osobą zarażoną bądź nosicielem, przeprowadzanie zabiegów dezynfekcyjnych należących do chorego przedmiotów, zabiegi dezynfekcyjne urządzeń, narzędzi, pomieszczeń w placówkach ochrony zdrowia, ale i masowego przebywania ludzi, jak przedszkola i szkoły, utylizacja jednorazowego sprzętu medycznego, używanie środków ochrony osobistej, stosowanie antybiotyków tylko w przypadku choroby bakteryjnej, dezynfekowanie zranień. Duże ryzyko choroby zakaźnej wiąże się z przebywaniem w tropikalnych krajach. Wysoka temperatura, duża wilgotność powietrza i wątpliwa sytuacja sanitarna sprzyjają namnażaniu się drobnoustrojów. Oprócz zaplanowania razem ze specjalistą medycyny podróży koniecznej profilaktyki, zapewnij sobie wsparcie na wypadek pojawienia się choroby w czasie wyjazdu. Wczasy powinny wiązać się tylko z przyjemnymi emocjami, dlatego zmniejsz swój niepokój i inne przykre doznania, decydując się na nasze ubezpieczenie turystyczne. Nie tylko pokryje ono koszty leczenia czy transportu medycznego. Zapewni Ci też pomoc, gdy doświadczysz problemów ze zdrowiem, ale i w przypadku pojawienia się wielu innych kłopotów, np. z samochodem, sprzętem, bagażem, odwołania lub skrócenia podróży czy nieumyślnego wyrządzenia szkody. Nasze ubezpieczenie turystyczne pozwoli Ci cieszyć się chwilami beztroski i w pełni czerpać przyjemność z urlopu.
Bardzo ciekawy komentarz. Ryzyko zachorowania na choroby zakaźne i pasożytnicze, które występują znacznie częściej w regionach świata o ciepłym klimacie podzwrotnikowym i tropikalnym oraz na terenach, które charakteryzują się złymi warunkami sanitarnymi, nadal w dużej mierze zależy od zachowania osoby podróżującej. Do podstawowych sposobów zapobiegania niektórym chorobom zakaźnym należą szczepienia ochronne, będące najważniejszym elementem przygotowania się przed wyjazdem, oraz przestrzeganie szeroko rozumianej higieny w czasie trwania podróży. Należy w miarę możliwości zapewnić sobie pomieszczenia do spania i środki transportu o najlepszej możliwej jakości. Owady i pajęczaki są wektorami wielu groźnych chorób zakaźnych i pasożytniczych, w tym malarii, dengi i żółtej gorączki. Jeżeli unikniemy ukąszenia przez stawonogi, unikniemy tym samym zachorowania na choroby zakaźne, które one przenoszą. Ochrona polega na omijaniu terenów występowania przenosicieli oraz pozostawaniu w pomieszczeniach zamkniętych w okresach i ich największej aktywności, czyli unikanie przebywania na otwartym terenie od zmierzchu do świtu. W przypadkach, kiedy jest to niemożliwe, potrzebne jest podejście kompleksowe – jednoczesne stosowanie kilku sposobów zapobiegania ugryzieniom przez stawonogi. Ochrona przed stawonogami polega na noszeniu właściwego ubrania z długimi nogawkami spodni i rękawami koszuli, używaniu nakryć głowy, które chronią również kark (np. kapeluszy), stosowaniu repelentów, spaniu w łóżkach z moskitierami, stosowaniu klimatyzacji w zamkniętych pomieszczeniach oraz siatek na oknach i na kratkach wentylacyjnych. Ochrona przed pogryzieniem polega na unikaniu styczności z lokalnymi zwierzętami, zarówno domowymi (psy, koty), jak i dzikimi (np. lisy, małpy, szopy) – należy unikać dotykania i karmienia zwierząt, spaniu przy zamkniętych oknach lub w zamkniętych namiotach, by utrudnić dostanie się zwierząt (małpy, nietoperze), jak najszybszym przemyciu wodą z mydłem ewentualnych zranień po pogryzieniu lub zadrapaniu przez zwierzę i niezwłocznym zgłoszeniu się po pomoc do placówki ochrony zdrowia (profilaktyka poekspozycyjna wścieklizny i tężca). Woda z kranu w krajach o niedostatecznych warunkach sanitarnych zwykle nie nadaje się bezpośrednio do spożycia, gdyż nie wszystkie drobnoustroje są niszczone przez chlorowanie (np. cysty pierwotniaków Giardia lamblia czy Cryptosporidium parvum). Przed spożyciem woda kranowa powinna być filtrowana i odkażana, a najlepiej przegotowana. Dzienna podaż wody musi być wystarczająca. Lód stosowany do schładzania napojów należy przygotowywać wyłącznie z wody bezpośrednio zdatnej do spożycia, najlepiej przegotowanej. W strefie klimatu gorącego zapotrzebowanie kaloryczne organizmu jest mniejsze niż w klimacie umiarkowanym, natomiast pożywienie powinno zawierać wszystkie niezbędne składniki odżywcze, co zapewnia urozmaicony jadłospis, bogaty w owoce i warzywa. Ważny jest prawidłowy rozkład przyjmowanych porcji pożywienia w ciągu dnia. Podczas największych upałów posiłki powinny być lekkostrawne i niskokaloryczne. W klimacie tropikalnym należy unikać alkoholu i dużych ilości kawy, które mają działanie odwadniające. Powinno się unikać bardzo zimnych produktów (lody, mrożone napoje), a także posiłków zbyt gorących. Najlepiej spożywać mleko lub jogurty fabrycznie pakowane. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na higienę przygotowywania posiłków. W klimacie gorącym bardzo łatwo może dojść do zatruć pokarmowych. Wszystkie posiłki należy zjadać w dniu ich przyrządzenia. Ważnym elementem zapobiegania zatruciom pokarmowym jest ochrona produktów spożywczych przed ich zanieczyszczeniem przez owady (np. muchy) i wydaliny ludzi i zwierząt. Najważniejsze zachowania higieniczne polegają na każdorazowym myciu rąk wodą z mydłem przed jedzeniem; jeśli woda i mydło nie są dostępne, można zastosować żele i chusteczki ze środkiem dezynfekcyjnym, piciu tylko butelkowanych napojów lub przegotowanej wody, ewentualnie wody odkażonej specjalnymi środkami, powstrzymaniu się od picia napojów z lodem niewiadomego pochodzenia, powstrzymaniu się od spożywania żywności pochodzącej od ulicznych sprzedawców, zrezygnowaniu ze spożywania produktów mlecznych, jeśli nie mamy pewności czy były pasteryzowane.Unikanie urazów i wypadków komunikacyjnych, które są główną przyczyną obrażeń ciała osób podróżujących i wiążą się z ryzykiem korzystania z miejscowej służby zdrowia oraz, pośrednio, zakażeń szpitalnych, polega na bezwarunkowym unikaniu picia alkoholu przed planowanym prowadzeniem pojazdu, zapinaniu pasów bezpieczeństwa, używaniu fotelików samochodowych dla dzieci, używaniu kasków podczas jazdy rowerem/motocyklem, unikaniu korzystania z przepełnionych autobusów lub mikrobusów, poruszaniu się tylko przy świetle dziennym i unikanie jazdy po zmierzchu. Warunki środowiska w klimacie gorącym są trudniejsze do życia dla osób przystosowanych do klimatu umiarkowanego. Ryzyko zachorowania może zmniejszyć właściwa adaptacja do lokalnych warunków klimatycznych, która jest szczególnie ważna podczas wyjazdów do krajów o gorącym wilgotnym klimacie oraz w wysokie góry dla podróżnych w starszym wieku. Okresem aklimatyzacji nazywa się początkowy okres pobytu w nowych warunkach klimatycznych, podczas którego organizm osoby podróżującej adaptuje się do odmiennych warunków otoczenia. Największe zmiany dotyczą układu krążenia, oddychania i skóry. Do odmiennego sposobu żywienia przystosowuje się również układ pokarmowy. Długość okresu adaptacyjnego zależy przede wszystkim od stanu zdrowia, wieku i wydolności fizycznej osoby podróżującej. U niektórych podróżujących aklimatyzacja może przebiegać dłużej, dotyczy to zwłaszcza osób starszych i otyłych. W związku z dużą utratą wody i elektrolitów przez wydalanie i parowanie potu, mogą wystąpić zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, które mogą prowadzić do wyczerpania cieplnego i kurczów mięśniowych. W czasie aklimatyzacji należy pić dużą ilość wody, najlepiej napojów izotonicznych, w ilości co najmniej 3–4 litrów na dobę. Przy wysokiej temperaturze i wilgotności powietrza wykonywanie czynności związanych z dużym wysiłkiem i wytwarzaniem ciepła przez mięśnie (np. praca fizyczna i uprawianie sportu) należy rozpoczynać wcześnie rano i przerywać w południe, gdy słońce jest najsilniejsze i temperatura najwyższa, a następnie kontynuować późnym popołudniem. Bardzo ważny jest regularny sen, co najmniej 7 godzin na dobę, odpoczynek w najgorętszej porze dnia oraz unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego w pierwszych dniach pobytu.
Priorytetami w profilaktyce chorób zakaźnych są zachowania higieniczne i szczepienia ochronne. Podstawą w walce z czynnikami chorobotwórczymi jest higiena rąk. Poza tymi formami zapobiegania należy pamiętać o profilaktyce zachowawczej. Odpowiedni ubiór, aktywność fizyczna oraz prawidłowa dieta wspomaga nasz układ odpornościowy w walce z patogenami. Dbanie o układ odpornościowy w połączeniu z częstym myciem rąk może przyczynić się do zminimalizowania zapadalności na poszczególne jednostki chorobowe. Wykonywanie szczepień ochronnych nie tylko pozwala na uniknięcie choroby ale również chroni przed wystąpieniem jej groźnych powikłań. Szczepionka jest preparatem biologicznym zawierającym antygen lub kilka antygenów, w postaci różnych form tj. żywe, zabite drobnoustroje, oczyszczone fragmenty komórek drobnoustrojów, produkty metabolizmu bakterii czy antygeny rekombinowane. W skład preparatu ponadto wchodzą substancje pomocnicze, środki konserwujące, adiuwanty. Szczepionka wywołuje sztuczną odporność czynną. Oznacza to, że odporność nabyta w wyniku szczepienia jest podobna do naturalnej, którą organizm nabywa po przebyciu zakażenia / chorobie. W wyniku wprowadzenia do organizmu antygenu zawartego w szczepionce, komórki układu immunologicznego gospodarza produkują swoiste przeciwciała. W wyniku tego w surowicy osoby zaszczepionej pojawiają się przeciwciała w klasie IgM, IgG, IgA skierowane przeciw określonemu patogenowi. Ponadto szczepienie wywołuje powstanie komórek pamięci immunologicznej, dzięki którym efekt szczepienia jest długotrwały. Pozwala to na wtórną- szybszą odpowiedź układu immunologicznego w czasie ponownego kontaktu z antygenem. Dzięki szczepieniom można uniknąć poważnych powikłań związanych z przebyciem choroby, uniknąć hospitalizacji, kosztownego leczenia oraz epidemii. Szczególną grupą szczepień są szczepienia zalecane dla podróżujących. W związku z intensywnością podróży służbowych i turystycznych w inne strefy klimatyczne, ważna jest edukacja z zakresu profilaktyki chorób zakaźnych. Osoby podróżujące, które nie poddały się odpowiednim działaniom profilaktycznym, mogą być źródłem zakażeń niewystępujących na terenie naszego kraju. Choroby zawleczone mogą być groźne dla dzieci ze względu na kondycję ich układu odpornościowego. Dlatego ważna jest znajomość występowania chorób endemicznych regionu do którego się podróżuje oraz świadomość ryzyka zarażenia. Do szczepień zalecanych przed wyjazdem do regionów zagrożonych występowaniem danej jednostki chorobowej zalicza się szczepienia przeciw: cholerze, durowi brzusznemu, wściekliźnie, żółtej gorączce, poliomyelitis. Szczepienia te można wykonać w wybranych punktach szczepień. Choroby tropikalne mogą być coraz częściej zawlekane do Polski, w związku z narastającą migracją i wzrostem liczby podróży. W profilaktyce wysoce istotna jest dbałość nie tylko o swoje zdrowie ale także o innych. Ważną role odgrywa w tym, wyrobienie odpowiednich zachować w czasie choroby. Pamiętanie o zakrywaniu ust w czasie kaszlu, kichania, używanie jednorazowych chusteczek oraz częste mycie rąk w czasie choroby może zapobiec zarażeniu innych osób. Przestrzeganie tych zasad oraz wyrobienie odpowiednich zachowań w czasie choroby jest niezmiernie ważne w unikaniu zakażeń w grupie. Unikanie zatłoczonych miejsc w przypadku choroby, zdecydowanie ogranicza jej zasięg. W przypadku pozostania w domu w czasie choroby, zmniejsza się ryzyko narażania innych na kontakt z czynnikiem etiologicznym. Świadomość takich zachowań uczy dziecko współżycia w grupie rówieśniczej.