Jak rozpoznać udar mózgu, dlaczego nie wolno łączyć jednych leków z innymi - tego m.in. dowiedzą się uczestnicy rozpoczętych w Białymstoku zajęć na Uniwersytecie Zdrowego Seniora. To edukacyjne przedsięwzięcie Uniwersytetu Medycznego (UMB).
Nowy rok akademicki rozpoczęło ok. 50 osób w wieku 60 plus. To piąta edycja takich zajęć. Wykłady będą się odbywać dwa razy w miesiącu na wydziale nauk o zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Zajęcia są bezpłatne. Prowadzą je m.in. specjaliści w konkretnych dziedzinach.
Główny cel przedsięwzięcia to propagowanie zdrowego trybu życia i podnoszenie poziomu wiedzy medycznej wśród seniorów - powiedział PAP koordynator projektu, dr Mateusz Cybulski z Zakładu Zintegrowanej Opieki Medycznej UMB.
W obecnej edycji uniwersytetu dla seniorów będzie m.in. mowa o zagadnieniach ważnych w geriatrii, takich jak wielolekowość, wielochorobowość czy nadużywanie leków bez recepty, bez wskazania lekarza - poinformował.
Dodał, że z jego badań przeprowadzonych na zajęciach z udziałem seniorów wynika, że zdecydowana większość z nich bierze leki bez recepty bez wskazań lekarza. "A wiadomo, że mogą np. powstać różne niepożądane interakcje" - mówi Cybulski. Dlatego specjaliści będą przed tym przestrzegać; jak dodał, zajęcia o tym, jak prawidłowo stosować leki, czyli np., że trzeba je popijać wodą, a nie innymi napojami, cieszą się bardzo dużą popularnością.
"Wydaje nam się, że brakuje tej wiedzy. Widzimy to nawet po rekrutacji" - mówi Cybulski. Dodaje, że absolwenci uniwersytetu przekazują informacje kolegom i koleżankom, którzy przychodzą na zajęcia w kolejnych edycjach uniwersytetu dla seniorów.
Uczelni zależy na tym, by wyedukowani na zajęciach seniorzy przekazywali wiedzę dalej, dlatego będą również zajęcia nt. wolontariatu prozdrowotnego wśród osób starszych, by to seniorzy przekazywali wiedzę swoim kolegom, np. podczas spotkań w domach pomocy społecznej, czy na zajęciach na Uniwersytecie III Wieku.
"Mamy na myśli kontakt: osoba starsza - osoba starsza (...) Ponieważ wydaje nam się, że taka osoba będzie lepiej docierała do rówieśników ze swojego środowiska niż np. młody lekarz" - powiedział Cybulski.
Seniorzy zapoznają się także np. ze szczegółowymi informacjami na temat udaru mózgu: od czynników ryzyka przez profilaktykę, po objawy. "To jest istotny problem wśród osób starszych i stwierdziliśmy, że musimy tę lukę wypełnić" - mówi Cybulski. Zajęcia poprowadzi doc. Alina Kułakowska z UMB, pod opieką której studenci UMB zrealizowali kampanię społeczną "Pokaż dziadkom" poświęconą tematyce udaru mózgu.
Według Cybulskiego dzięki zajęciom seniorzy baczniej patrzą na samych siebie, a wiedza wyniesiona z zajęć przekłada się na ich świadomość zdrowotną. Podkreśla jednak, że zajęcia są "wykładem, a nie wizytą u lekarza", a edukacja nie zastąpi opieki medycznej, choć pomaga seniorom łatwiej wyłapać potencjalne objawy choroby i szybciej zareagować.
Uniwersytet Zdrowego Seniora wspólnie z UMB organizują Stowarzyszenie "Pro Salute" oraz Urząd Miejski w Białymstoku. W poprzednich latach z zajęć skorzystało 190 seniorów.(PAP)
Komentarze
[ z 7]
Seniorzy będą uczyć się bardzo ważnych kwestii. Dotąd interakcje lub ich brak były kwestią przypadku (u wielu pacjentów). Edukacja umożliwia zwiększenie kontroli nad zdrowiem oraz jego polepszenie poprzez podnoszenie poziomu wiedzy o sposobach zapobiegania chorobom w celu długotrwałej poprawy stanu zdrowia całego społeczeństwa, nie tylko seniorów. Działania podejmowane w ramach promocji zdrowia mają pomagać w tworzeniu sieci współpracy instytucji zajmujących się ochroną zdrowia oraz wspierać projekty skierowane do grup, które są marginalizowane ze względów społecznych, kulturowych lub innych. Ludzie starsi często chcą zmienić tryb życia na zdrowszy i dowiedzieć się jak zachować sprawność jak najdłużej, ale w dzisiejszych czasach i dobie Internetu, gdzie każdy może napisać co chce, trudno o rzetelne źródło informacji.
Bardzo dobre rozwiązanie. Z pewnością wiele osób z chęcią rozpocznie rok akademicki. Daje to poczucie przynależności do studenckiego grona i nowy etap w życiu. Edukacja i doradzanie pacjentowi w zakresie samokontroli, stylu życia i prowadzonej farmakoterapii pozwala poprawić parametry zarówno kliniczne jak i związane z jakością życia. Oby edukacja przyniosła oczekiwane efekty i poprawiła jakość życia seniorów w Polsce. Prawdą jest, że wiele chorób spowodowane jest właśnie nieprawidłowym odżywianiem. Modyfikując nieprawidłowe przyzwyczajenia można oszczędzić sobie wiele cierpienia i uniknąć takich schorzeń jak miażdżyca, nadciśnienie, choroba wieńcowa i wielu innych. W Polsce najwięcej ludzi umiera z tych właśnie przyczyn. Warto wiedzieć o nich tyle, aby móc im zapobiegać oraz w razie zagrożenia, móc je rozpoznać.
Organizowanie takich wykładów według mnie jest świetnym rozwiązaniem. W dzisiejszych czasach oraz w przyszłości cały czas będzie wzrastać liczba starszych osób, dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie się na to. Oczywiście bardzo ważnym działaniem jest cały czas poprawianie sytuacji jeżeli chodzi o geriatrię, jednak warto zadbać też o to aby seniorzy byli świadomi swojego zdrowia. Takie spotkania poza ogromną ilością przekazanej wiedzy są również doskonałym powodem do tego aby osoby starsze wyszły z domu i mogły poznawać nowe osoby. Zdarza się bowiem często, że starsi ludzie większość czasu spędzają w domach, przed telewizorami. Takie spotkania są w stanie dodatkowo poprawiać relacje z innymi osobami. Przebywanie w nowych miejscach, przyswajanie nowych informacji jest bardzo ważne jeżeli zależy nam na utrzymaniu naszego mózgu w dobrej kondycji. Spora grupa starszych osób kupuje leki w aptece bez recepty, które w połączeniu z tymi przepisanymi przez lekarza mogą prowadzić do interakcji zagrażających życiu. Wiele substancji czynnych potrafi osłabić działanie leków, które przeznaczone są do leczenia konkretnej choroby u seniora. W takim wypadku dochodzi do tego, że lek przestaje działać, a schorzenie może się pogłębiać powodując nawet stan zagrożenia życia. W bardzo wielu miastach w Polsce realizowane są spotkania dla seniorów o różnej tematyce, kina oferują zniżki. Jest to według mnie bardzo ważne z uwagi na to, że spora ilość osób starszych żyje sama, co przez dłuższy czas może przyczynić się do znacznego pogorszenia nastroju, a nawet depresji. Stosowanie kolejnych leków na depresję stanowi kolejne ryzyko interakcji oraz działań niepożądanych, których jak wiemy warto jest unikać. Wiele osób obawia się przejścia na emeryturę, bo nie wyobrażają sobie, jak zagospodarują tak dużo wolnego czasu. Uniwersytety trzeciego wieku wydają się być świetną alternatywą. Chociażby ten w Białymstoku oferuje bardzo dużą liczbę sekcji, w których seniorzy mogą pogłębiać lub na nowo odkrywać swoje zainteresowania. Na spotkaniu został poruszony bardzo ważny temat- udar mózgu. W Polsce co roku udar mózgu dosięga około 70 tysięcy. Spośród nich aż 30 tysięcy umiera w ciągu miesiąca. Tym którym udaje się przeżyć ostrą fazę udaru, 20 procent wymaga stałej opieki, blisko jedna trzecia pomocy w niektórych codziennych czynnościach. Połowa pacjentów po udarze mózgu odzyskuje niemal pełna sprawność, jest samodzielna, może wrócić do pracy. To pokazuje, jak poważnym problemem jest udar mózgu. Oczywiście nie dotyka on tylko i wyłącznie osób starszych, zdarza się bowiem, że występuje także u pacjentów młodszych. Należy pamiętać, że aby zapobiec wystąpieniu udaru, trzeba stosować się do kilku zasad, które w znacznym stopniu zmniejszą ryzyko jego pojawienia. Trzeba zdać sobie sprawę, że po 55 roku życia ryzyko udaru podwaja się co 10 kolejnych lat. Częściej chorują mężczyźni w starszym wieku niż kobiety, a jeżeli udar wystąpił już u członka rodziny, to ryzyko wzrasta 2-3 krotnie. To powinien być jasny i pierwszy znak, że nasza czujność powinna być nieco bardziej wzmożona. Jak doskonale wiemy w przypadku każdego z nas kluczowy wpływ ma styl życia i związane z nim problemy zdrowotne. Najistotniejsze z nich to nadciśnienie tętnicze i choroby serca, w szczególności dotyczy to migotania przedsionków, cukrzycy, zaawansowana miażdżyca, zaburzenia gospodarki lipidowej, zespół bezdechu sennego, duża nadwaga lub otyłość. Ogromną rolę odgrywają oczywiście używki takie jak papierosy oraz alkohol. Przewlekłe spożywanie dużych ilości alkoholu wiąże się ze zwiększa ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego, w szczególności u osób młodych. Jeżeli chodzi o papierosy to ryzyko wystąpienia udaru mózgu jest uzależnione od liczby wypalanych sztuk np. u nałogowych palaczy, palących powyżej 40 sztuk papierosów dziennie jest ono dwa razy większe niż u palących mniej niż 10 sztuk. Co ciekawe po 2 latach od rzucenia palenia zmniejsza się ryzyko udaru, a po upływie 5 lat jest takie jak u osób niepalących. Utrzymywanie ciśnienia tętniczego na poziomie 120/80 mm Hg obniża ryzyko udaru aż o 30-40 procent. Dlatego tak ważne jest codzienne jego monitorowanie przez pacjentów. W przypadku zbyt dużych wartości należy zwrócić się do lekarza aby wprowadzić odpowiednie leki zmniejszające ciśnienie. Co najważniejsze należy również stosować się do zaleceń lekarza ponieważ w Polsce wśród dużej grupy pacjentów panuje trend, że tabletki potrafią wszystkiemu zaradzić. Tak oczywiście nie jest. Pacjent musi mieć świadomość tego, że należy zmienić dietę, rozpocząć aktywność fizyczną. Dlatego tak ważne jest poprawienie świadomości nie tylko wśród seniorów ale i całego społeczeństwa. Inicjatywa takich spotkań zasługuje na jak największe słowa uznania ponieważ pokazuje, że dla wielu ludzi osoby starsze są wciąż bardzo ważne i potrzebne. To im samym dodaje chęci do życia i dalszego działania i rozwijania się.
Białystok jest miastem w którym organizuje się bardzo wiele inicjatyw, które są skierowane do seniorów, co według mnie jest bardzo potrzebne z uwagi na to, że w wielu sytuacjach starsze osoby są pomijane. W różnych miastach podejmowane są różne ciekawe inicjatywy, których celem jest ułatwienie życia seniorom. Dla przykładu w Katowicach swoje usługi oferuje tak zwana “Złota rączka”. Mają one być skierowane do osób po 65 roku życia. Urząd Miasta zainteresował się problemem starszych osób, którzy nie zawsze są w stanie samodzielnie wykonać nawet drobne, ale niezbędne naprawy. Często wynika to ze stanu zdrowia, a czasem po prostu z tego, że ktoś nie zna się na tym i woli polegać na kimś, kto wie jak naprawić różne rzeczy. Warto wspomnieć, że w tym mieście działa infolinia pod nazwą“srebrny telefon” pod którą senior może uzyskać informacje dotyczące wsparcia finansowego,usług opiekuńczych, pomocy niepieniężnej czy projektów społecznych. Pod tą samą infolinią dana osoba będzie mogła się także umówić na usługę świadczoną przez wspomnianego fachowca. Pan, który podjął się tej pracy ma spore doświadczenie więc z pewnością starsze osoby mogą na nim polegać. Podobne działania mają miejsce także w Kraśniku, oraz wielu innych polskich miastach co uważam za bardzo dobre rozwiązanie. Doskonale wiemy o tym, że spora część starszych osób ma problemy finansowe i nie zawsze stać ich na skorzystanie z usługi takiej osoby, która często jest niezbędna aby móc wykonywać codzienne czynności. W październiku ubiegłego roku weszły w życie przepisy, na podstawie których można ubiegać się o wypłacanie świadczeń w przypadku osób powyżej 75 roku życia, którzy pobierają zasiłek pielęgnacyjny oraz emeryci, którzy nie są zdolni samodzielnie funkcjonować. Inna ciekawa inicjatywa powstała w Sokołowie Podlaskim i co ciekawe została zorganizowana przez młodych ludzi, którzy niestety w dzisiejszych czasach coraz rzadziej chcą oferować pomoc szczególnie osobom, których nie znają. Chodzi o to, że młodzież będzie oferowała starszym osobom możliwość transportu w różne miejsca, co w przypadku pewnej części seniorów może być kłopotliwe. Taka inicjatywa z pewnością pozwoli im zaoszczędzić znaczną ilość czasu, ale także pieniędzy, których przecież większość z nich nie ma zbyt wiele i dobrze aby właśnie dzięki takim inicjatywom mogli coś odłożyć na pilniejsze wydatki. Ciekawą inicjatywa, którą da się dostrzec coraz częściej w polskich miejscowościach jest otwieranie siłowni na świeżym powietrzu. W wielu przypadkach znajdują się one w pobliżu bloków, w których bardzo często mieszka wiele seniorów. Jest to więc wyciągnięcie pomocnej dłoni w ich kierunku i zachęcenie do uprawiania aktywności fizycznej. Dobrą informacją jest to, że faktycznie starsze osoby chętnie z nich korzystają. W naszym kraju jest dziewięć milionów seniorów. Przewiduje się, że do 2050 roku będzie ich 13,7 miliona. To pokazuje jak wiele trzeba będzie jeszcze zmienić w kwestii pomocy starszym osobom. W 2018 roku 6 tysiącom osób przyznano świadczenia w postaci specjalistycznych usług opiekuńczych, których koszt wynosił 26 milionów złotych. Z kolei jeśli chodzi o usługi opiekuńcze to dotyczyły one 106 tysięcy osób, a kwota przeznaczona na ten cel to 560 milionów złotych. W przypadku osób z zaburzeniami psychicznymi, które dotyczyły 15 tysięcy osób na ich opiekę przeznaczono 119 milionów złotych. Warto jest także zwrócić uwagę na miejsca, w których seniorzy mogą liczyć na stałą pomoc. W tym samym roku działało 809 środowiskowych domów samopomocy, posiadających miejsca na trzydzieści tysięcy osób. 791 gminnych ośrodków pomocy społecznej zapewniało miejsce dla 80 tysięcy osób, 29 rodzinnych domów pomocy dla 173 osób, 935 mieszkań chronionych na 3,5 tysiąca miejsc oraz 380 placówek zapewniających opiekę nad osobami niepełnosprawnymi. Eksperci podkreślają, że wciąż jest to zbyt mała liczba miejsc, w których mogą przebywać seniorzy. Jak się okazuje 20-30 procent gmin w naszym kraju nie realizuje usług opiekuńczych dla starszych osób. Warto jest zaangażować samorządy aby poprawić tę sytuację. Wiele starszych osób często nie zgłasza się do różnych instytucji o pomoc ponieważ albo o tym nie wiedzą, albo nie mają jak się do niej dostać. Często też powodem jest to, że po prostu się wstydzą prosić o pomoc. Jeżeli wiemy, że w naszym bliskim sąsiedztwie może mieszkać ktoś kto potrzebuje pomocy to warto jest to zgłosić w odpowiednie miejsce. Na przykład może to być Polski Czerwony Krzyż. Istnieją też programy pomocy sąsiedzkiej, które są opłacane przez różne instytucje. Przykładowo osoba taka może pomagać starszej osobie przez około 40 godzin tygodniowo. Dzięki temu może ona wciąż pracować w swojej dawnej pracy. Jak się okazuje chętnych do podjęcia takiej pracy jest bardzo dużo. Jest to dobra informacja ponieważ dwie strony na tym korzystają. Starsza osoba czuje się potrzebna oraz bezpieczne oraz wie, że co jakiś czas ktoś do niej zajrzy i porozmawia, co jest bardzo ważne, szczególnie w przypadku osób, które mieszkają same i z uwagi na swój stan zdrowia często nie mają możliwości wyjść i porozmawiać z innymi ludźmi. Taka osoba pomaga w podstawowych rzeczach takich jak: robienie zakupów, płacenie rachunków, wychodzenie na spacer, do kościoła czy lekarza. Ważną rolą tych osób jest także zachęcanie starszych osób do zwiększonej aktywności, zarówno w życiu społecznym oraz również chodzi o aktywność fizyczną, która w każdym wieku jest bardzo ważna. Chciałabym się na chwilę właśnie przy niej zatrzymać. Po pierwsze należy zaznaczyć, że aktywność fizyczna starszych osób powinna być dostosowana do ich stanu zdrowia oraz możliwości. Osoby, które od dawna nie podejmowały żadnej aktywności fizycznej powinny wykonywać ją stopniowo, początkowo wybierając najłatwiejsze i najmniej obciążające ćwiczenia. Dobrym rozwiązaniem jest to aby na początku ćwiczeń rozpocząć ich wykonywanie przykładowo pod kontrolą rehabilitanta, który będzie czuwał nad tym czy ćwiczenia są prawidłowo wykonywane. W momencie gdy pacjent nauczy się je wykonywać poprawnie i osoba prowadząca zajęcia będzie miała pewność, że jest ona w stanie samodzielnie je wykonywać, to wtedy może rozpocząć wykonywać je w domu czy też na świeżym powietrzu. Podkreślenia wymaga fakt, że brak aktywności fizycznej oraz siedzący tryb życia, który stosunkowo często występuje wśród polskich seniorów przyczynia się do osłabienia kości i zwiększonego ryzyka ich złamania, które w ich przypadku mogą stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia, a nawet życia. Aktywność fizyczna wpływa nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także psychiczne. Korzystnie wpływa chociażby na pamięć. Seniorzy, którzy są aktywni mają lepsze wyniki w testach psychologicznych, a także szybciej i trafniej odpowiadają na pytania niż osoby, które nie ćwiczą regularnie. Istotne jest to, że wysiłek fizyczny przyczynia się do zwiększenia ilości uwalnianych neuroprzekaźników takich jak noradrenalina, serotonina czy dopamina. Serotonina poprawia nastrój oraz przyczynia sią do lepszego odbierania informacji przez daną osobę. Dopamina korzystnie wpływa na pamięć oraz ułatwia przyswajanie informacji. Z kolei noradrenalina wpływa na zapamiętywanie, koncentrację oraz szybkość przetwarzania informacji. Coraz częściej poleca się seniorom joga. Dzięki niej możliwe jest lepsze funkcjonowanie stawów, rozciąganie mięśni i ścięgien oraz po prostu zrelaksowanie się. Warto zaznaczyć, że w wielu miejscowościach w całym kraju organizowane są spotkania, na których odpowiednio wykwalifikowany personel przedstawia seniorom w jaki sposób można poprawić swoją formę. Warto więc aby wspomniane osoby pokazywały właśnie takie miejsce osobom, które oczywiście mają możliwość wykonywania ćwiczeń i większość dnia przesiadują w domach. Mam nadzieję, że na krótkiej przestrzeni czasu sytuacja jeżeli chodzi o starsze osoby w naszym kraju ulegnie znacznej poprawie. Dobrą informacją jest to, że coraz więcej osób zaczyna się interesować losem seniorów. Widać to poprzez liczne inicjatywy organizowane przez różne instytucje. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że za kilka lat seniorzy będą stanowić znaczną część społeczeństwa co zawdzięczamy między innymi coraz lepszą opieką, dostępem do nowszych, skuteczniejszych leków oraz terapii, które pozwalają na wyleczenie z licznych chorób.
Jakość życia osób starszych może być wysoka, jeśli tylko wdrożone zostaną strategie optymalizowania szans zdrowotnych oraz związanych z uczestnictwem i bezpieczeństwem poprzez aktywność. Pojęcie to nie oznacza bynajmniej jedynie fizycznej sprawności, ale czynny udział w życiu społecznym, ekonomicznym, kulturalnym czy duchowym. Wyjątkowo ważnym aspektem wpływającym na jakość starzenia się jest edukacja. Niski stopień wykształcenia, rozumianego jako wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, jest uważany za główny czynnik prowadzący do wielu niekorzystnych zjawisk, zwiększający ryzyko niepełnosprawności oraz utraty zdrowia, a nawet życia wśród osób starzejących się. Według WHO, solidna edukacja w młodości, połączona z możliwościami uczenia się w ciągu całego życia, powoduje, że ludzie w wieku podeszłym mogą lepiej adaptować się do zmieniającego się środowiska przy zachowaniu autonomii i niezależności. Jak już wspomniano, prawdopodobnie już niedługo osoby starsze będą stanowić największą grupę społeczną. W ślad za tą transformacją powinna powstać nowa polityka edukacyjna, skierowana właśnie do seniorów. Polityka oznaczająca wspieranie wiedzy, umiejętności i kompetencji tej grupy osób, pozwalając im na pełniejsze uczestniczenie w życiu społecznym i w konsekwencji – pomyślne starzenie się. Edukacja zdrowotna jest procesem mającym na celu wypracowanie pozytywnych zachowań zdrowotnych, umożliwiających świadome dążenie do zachowania czy przywrócenia zdrowia. Uzyskane kompetencje mają pomagać w podejmowaniu właściwych wyborów dotyczących stylu życia. Należy podkreślić, iż nabywanie wiedzy, kształtowanie umiejętności i postaw sprzyjających dobrostanowi fizycznemu i psychicznemu nie stanowią – jak się powszechnie uważa – domeny wyłącznie osób młodszych, ale nabywane są w toku całej egzystencji. Stanowią one bowiem podstawę do tego, by w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, odnajdując się w rolach, które zmieniają się z upływem czasu. Zespół działań inspirowanych zadaniami umożliwiającymi zachowanie zdrowia, dbanie o nie i zapobieganie jego utracie, mieści się jednocześnie w trzech wymiarach: informacyjnym, czynnościowym i motywacyjnym. Wymiar informacyjny związany jest z oświatą zdrowotną, gdzie konieczne jest dostarczanie wiedzy o zdrowiu, jego zagrożeniach i możliwościach ochrony. Obszar czynnościowy, oznaczający wychowanie zdrowotne, wymusza niejako nabywanie prozdrowotnych nawyków. Aspekt motywacyjny, którego zadaniem jest pobudzanie aktywności własnej ukierunkowanej na zdrowie, zorientowany jest z kolei na wyzwolenie w jednostce zadowolenia z bycia zdrowym i wewnętrznej potrzeby utrzymania tego stanu, a także zainteresowania sposobami jego podnoszenia. Pozytywne efekty kształcenia seniorów w zakresie edukacji zdrowotnej mogą być osiągnięte dzięki przestrzeganiu następujących zasad: • poszerzania wiedzy, rozwijania umiejętności i poszerzania kompetencji w zakresie sposobów unikania ryzyka zdrowotnego, promowania zdrowia, zmieniania zachowań i postaw zdrowotnych, wspierania innych w promowaniu zdrowia i zapobieganiu problemom zdrowotnym; • kształtowania przekonań, że zdrowie należy rozumieć wielowymiarowo, tzn. nie tylko w aspekcie medycznym, ale także psychospołecznym, kulturowym, środowiskowym i ekonomicznym, i że warunkiem jego poprawy jest umiejętne korzystanie ze wszystkich zasobów życiowych poznawania sposobów wykorzystywania nabytych umiejętności promowania zdrowia w praktyce z wykorzystaniem doświadczeń lokalnych i standardów krajowych i międzynarodowych. Wraz z wiekiem częstość występowania wielu chorób zwiększa się, co sprawia, że wielochorobowość i związana z nią wielolekowość należą do typowych cech wieku podeszłego. Wszelkie zmiany patologiczne nakładają się na zmiany starcze, co może powodować, że są trudniejsze do zdiagnozowania, szybciej prowadzą do zachwiania homeostazy i wydłużają okres zdrowienia. W leczeniu farmakologicznym pacjentów w podeszłym wieku należy uwzględnić zmiany farmakokinetyki i farmakodynamiki wynikające z naturalnego procesu starzenia się organizmu, a także kontekst społeczno-ekonomiczny, który nierzadko jest odmienny od młodszych grup wiekowych. Mniejszy dochód, a większe wydatki na leczenie, utrata partnera, samotność, poczucie nieprzydatności i samo znaczenie choroby, która dla seniora może zwiastować utratę samodzielności, a dla młodszych grup wiekowych oznacza zwykle co najwyżej przerwę w pracy czy zmniejszenie dochodu, wpływa wielokierunkowo na proces leczenia. Chorzy geriatryczni stanowią olbrzymią grupę pacjentów zgłaszających się po porady medyczne i zażywających leki wydawane na podstawie recepty oraz preparaty dostępne bez recepty (over the counter, OTC). Około 65% osób po 65. roku życia zmaga się z dwoma lub więcej chorobami przewlekłymi ; inne badania wskazują, że niemal 40% cierpi z powodu czterech lub większej liczby chorób przewlekłych . Starsi chorzy przyjmują średnio od 3 do 8 leków, przy czym osoby samodzielne przede wszystkim leki przeciwbólowe, moczopędne, kardiologiczne i uspokajające, podczas gdy pensjonariusze domów opieki – którzy zwykle stosują więcej preparatów – głównie leki przeciwpsychotyczne, uspokajające, nasenne, moczopędne, kardiologiczne, przeciwbólowe i antybiotyki. Polifarmakoterapia wiąże się z wysokimi kosztami nie tylko w wymiarze indywidualnym, ale i społecznym. Dla przykładu, 11% populacji Kanady powyżej 65. roku życia o największym zużyciu leków generuje 50% całkowitych kosztów farmakoterapii. Zasadniczo leki służą zdrowiu i podnoszą jakość życia dzięki znoszeniu bólu i dolegliwości, oddalając konieczność stosowania inwazyjnych metod leczenia. Przyjmowanie ich obarczone jest jednak ryzykiem. Nieodpowiednio dobrane czy łączone, mogą same stanowić poważne zagrożenie dla pacjenta. Bezpieczeństwo osoby starszej może być jeszcze bardziej zagrożone, kiedy pojawiają się dodatkowe, często uwarunkowane wiekiem błędy przy stosowaniu leków. Najczęstszymi są stosowanie ich bez zalecenia, nieregularnie lub w nieodpowiedniej dawce. Poważny problem może stanowić również właściwy skład przepisanych leków, kupowanych przez chorych z nieznanych źródeł. Pomyłki przy stosowaniu leków mogą być także skutkiem nieczytelnego pisma wystawiającego zlecenie, błędnie obliczonej dawki, niewłaściwej komunikacji między lekarzem a pacjentem, źle zrozumianych ulotek i informacji medycznych. Kłopoty pojawiające się u pacjenta mogą również wynikać z interakcji bądź łączenia kilku leków – w tym dostępnych bez recepty. Osoby starsze najczęściej są leczone równolegle przez wielu lekarzy specjalistów, co nierzadko skutkuje zjawiskiem polipragmazji – czyli równoczesnego zażywania wielu leków bez znajomości mechanizmów ich działania oraz występujących między nimi interakcji lub zażywania przynajmniej jednego leku, dla którego nie ma wskazań. Mimo że wielu pacjentów może uzyskiwać korzyści z takiego leczenia, w populacji geriatrycznej zdecydowanie wiąże się ono z ryzykiem działań niepożądanych. Ocenia się, że 1 na 5 leków stosowanych przez seniorów może być używany niewłaściwie; wśród pensjonariuszy domów opieki stosunek ten wzrasta do nawet 1 na 3 leki. Nieuzasadniona politerapia nasila niepełnosprawność, może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia, a nawet śmierci. Rozwiązaniem byłby większy dostęp do opieki geriatrycznej i rehabilitacji, czego system opieki zdrowotnej w swoim obecnym kształcie nie jest w stanie zapewnić chorym w zaawansowanym wieku. W takiej sytuacji prowadzenie edukacji zdrowotnej wśród osób starszych z naciskiem na zagadnienia związane z przyjmowaniem leków, wydaje się kluczowa. Głównym jej aspektem będzie zapoznanie się z zasadami bezpiecznego ich stosowania. Przed wypisaniem leku przez lekarza, należy podać informacje dotyczące swoich alergii. Dobrze jest przygotować i pokazywać (na pierwszej wizycie i zawsze, gdy nastąpią zmiany) pełną listę przyjmowanych leków, zarówno na receptę, jak i zakupionych bez przepisu lekarza. Należy zasięgać informacji o wskazaniach do bezpiecznego stosowania, ilości i częstotliwości zażywania, środkach bezpieczeństwa, możliwych działaniach ubocznych i postępowaniu w razie ich wystąpienia. Warto również prosić lekarza o dokładne rozpisanie schematu stosowania leku, a w razie wątpliwości, pytać farmaceutę o wyjaśnienie. Nawet otrzymując lek o działaniu podobnym do wcześniej przyjmowanego, należy upewnić się, że posiadamy o nim wszelkie informacje. W przyjmowaniu leków niezwykle istotna jest regularność: dobrym pomysłem jest ustawienie alarmu przypominającego o konieczności zażycia leku lub naklejanie karteczek (np. na lodówce) i po przyjęciu leku ich zrywanie. Przy lekach w postaci płynnej, warto prosić farmaceutę o zaprezentowanie sposobu odmierzania dawki. Warto również zgłaszać lekarzowi problemy z przełykaniem, ponieważ nie każdy lek można rozdrobnić lub rozpuścić. W aptekach dostępne są specjalne urządzenia do dzielenia tabletek, przy czym pamiętać należy, że nie wszystkie tabletki można dzielić. Istnieją także postaci leków, które rozpuszczają się w jamie ustnej, eliminując problem związany z przełykaniem. Większość leków należy popijać wodą, chyba że lekarz lub producent zaleca inaczej. W przypadku niektórych leków ważne jest ponadto to, co jemy podczas przyjmowania; dotyczy to chociażby tych stosowanych w osteoporozie czy niektórych antybiotyków, których nie wolno łączyć z produktami mlecznymi. W przypadku zażywania kilku leków jednoczasowo, ważne jest, czy nie ma pomiędzy nimi interakcji. Leki należy przyjmować w spokoju, aby wyeliminować ryzyko pomyłki i nigdy w pozycji leżącej, ze względu na ryzyko zachłyśnięcia. W leczeniu osoby starszej nie do przecenienia jest udział opiekuna, który powinien prowadzić nadzór i kontrolę nad prawidłowym przyjmowaniem leku, a w razie potrzeby zgłaszać wszelkie problemy, co może pomóc lekarzowi w natychmiastowej reakcji i modyfikacji dotychczasowej lub doborze innej terapii. Istotne jest odpowiednie przechowywanie leków, które zawsze należy trzymać w oryginalnym opakowaniu, chronić przed wilgocią, zbyt wysoką temperaturą, światłem oraz dostępem dzieci. Niektóre substancje muszą być przechowywane w lodówce. Okresowo warto sprawdzać czy posiadane w domu leki są nadal ważne i nigdy nie stosować ich po upływie daty ważności. Leki przeterminowane należy wyrzucać do specjalnych pojemników przeznaczonych do ich utylizacji, znajdujących się w większości aptek. Zdarza się, że na opakowaniu podane są również informacje dotyczące okresu, przez jaki dozwolone jest stosowanie leku po otwarciu opakowania (np. syropów czy kropli do oczu). Przydatne jest wówczas zapisywanie na opakowaniu daty otwarcia preparatu. Nie należy wyrzucać ulotki, a w przypadku zgubienia, można poprosić farmaceutę o jej kopię. Odrębnym problemem, związanym z nieprawidłowym lub długotrwałym przyjmowaniem leków, może być ich nadużywanie i/lub uzależnienie. Pacjenci powyżej 65. roku życia zażywają około jednej trzeciej wszystkich leków na receptę, często zawierających benzodiazepiny lub opiatowe środki przeciwbólowe. Prawdopodobieństwo otrzymywania recepty na leki psychoaktywne i niewłaściwego ich przyjmowania jest większe w grupie starszych kobiet niż mężczyzn . Problemowe używanie substancji przez osoby starsze może być również spowodowane sposobem leczenia, w którym podczas stosowania różnych leków, wchodzących ze sobą w liczne reakcje, nie prowadzi się regularnego monitorowania czynników mogących powodować uzależnienie. Ważne są także okoliczności i powody nadużywania leków, które mogą być zamierzone bądź nie. Problem może bowiem rozpocząć się od pojedynczych przypadków niewłaściwego zażycia lub nieodpowiedniego stosowania leków (np. pożyczenie leku od innej osoby), a następnie przejść w stan okresowego używania, aż do stałego nadużywania. Towarzyszyć może temu wystąpienie tolerancji i uzależnienie fizyczne. Świadome niewłaściwe zażywanie leków – będące zdecydowanie rzadszym zjawiskiem – charakteryzuje się natomiast zamierzonym zażywaniem dawek wyższych niż zalecane przez dłuższy okres, gromadzeniem leków oraz przyjmowaniem ich w połączeniu z alkoholem, co niesłusznie przypisywane jest zazwyczaj wyłącznie młodszym grupom wiekowym. Wiek podeszły zwiększa ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych, psychologicznych i społecznych. Wśród ryzykownych czynników rozwoju uzależnienia wymienia się wiele zjawisk związanych ze starzeniem: zły stan zdrowia, przewlekły ból, niepełnosprawność, pozamedyczne używanie substancji, współwystępowanie zaburzenia psychicznego, bezsenność, żałobę, stres, zmniejszenie aktywności towarzyskiej, utratę osób ważnych czy samotność . Wystąpienie wraz z procesem starzenia się dolegliwości, poważnych i nieuleczalnych chorób czy trudnych sytuacji w powyższych obszarach może skłaniać osoby starsze do nadużywania leków. Niestety, częściowo z powodu niespecyficznego obrazu klinicznego, utrudnionej aplikacji kryteriów diagnostycznych pomijających specyfikę uzależnienia u seniorów czy ułatwionego dostępu do substancji, uzależnienie od leków u osób starszych jest mniej widoczne niż w młodszych grupach wiekowych i jest wciąż zbyt rzadko diagnozowane. Zachowania, które mogłyby świadczyć o tym, że osoba starsza ma problem z uzależnieniem, nierzadko są traktowane jako swoiste dla wieku. Najbardziej widoczne objawy, takie jak zaburzenia poznawcze, niedożywienie, częstsze upadki, lekarze wciąż jeszcze skłonni są przypisywać głównie demencji i zniedołężnieniu. Nie oznacza to jednak, że zaawansowany wiek uniemożliwia leczenie uzależnień substancjalnych; terapia, mimo braku jednoznacznych wytycznych do jej prowadzenia, może charakteryzować się skutecznością podobną jak w młodszych grupach wiekowych. Proces starzenia się jako okres głębokich przemian, dotyczących zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej, stanowi niemałe wyzwanie. Nie wszystkim seniorom udaje się przystosować do nowych warunków. W Polsce brak dobrze przemyślanej polityki wobec ochrony zdrowia osób starszych, co być może wynika z zakorzenionego w społeczeństwie sposobu myślenia o opiece nad nimi jako obowiązku ciążącym głównie na rodzinie. W tej sytuacji bardzo ważnym aspektem staje się przekazanie prozdrowotnych zasad codziennego życia w wieku starszym. Nieoceniona jest tutaj rola, jaką powinna spełniać edukacja zdrowotna, kierowana bezpośrednio do osób starszych, jak i społeczeństwa, tak, aby uświadamiać zarówno problemy związane ze starością, jak i pozytywne jej aspekty. ( publikacja, autorzy: p. Oliwia McFarlane i p. Kornelia Kędziora-Kornatowska )
To ciekawa inicjatywa. Da się zauważyć, że w dzisiejszych czasach coraz więcej seniorów decyduje się uprawiać sport. Jeszcze przed pandemią dało się zauważyć, że spora część z nich uprawia nordic walking, chodzi na spacery, jeździ na rowery, a także chodzi na siłownię czy basen. Na początku wiosny, gdy wszelkie obiekty sportowe były zamknięte, a poruszanie się w przestrzeni publicznej było ograniczone powstało wiele materiałów wideo, a także filmów instruktażowych, z których mogliśmy się dowiedzieć w jaki sposób można wykonywać różnego rodzaju ćwiczenia fizyczne, pozostając w dobrej formie. Krajowa Izba Fizjoterapeutów we współpracy z resortem zdrowia opracowała również zestaw ćwiczeń skierowany właśnie do seniorów. Bardzo ważne aby ruch towarzyszył starszym osobom każdego dnia, ponieważ istnieje ogromna liczba badań naukowych, które potwierdzają ich skuteczność w poprawie kondycji zdrowotnej. Chodzi także o funkcjonowanie układu immunologicznego, który szczególnie w tym okresie musi pracować jak najlepiej. Materiały zostały udostępniane w taki sposób, aby w jednym znajdowały się instrukcje oraz komentarz dotyczący pojedynczego ćwiczenia. Taka forma z pewnością jest dużo bardziej przystępna niż nagromadzenie kilku ćwiczeń w jednym materiale. Musimy pamiętać o tym, że seniorzy często potrzebują więcej czasu aby nauczyć się pewnych czynności, które dla nas na pierwszy rzut oka wydają się proste. Warto wspomnieć, że wszystkie ćwiczenia zostały opracowane przy pomocy fizoterapeutów pracujących zwykle z pacjentami geriatrycznymi, czy mających schorzenia kardiologiczne lub neurologiczne, co może świadczyć o tym, że są one bezpieczne. Oczywiście są pewne wyjątki i seniorzy raczej zdają sobie sprawę z tego, które ćwiczenia są w stanie wykonać, a które z uwagi na liczne schorzenia lub zwyrodnienia są niemożliwe do wykonania. Warto jest wspomnieć, że spora część starszych osób nie wykonuje żadnego ruchu. Jest to więc idealny moment aby zdecydowali się oni na zmianę w swoim życiu. Jakiś czas temu ruszyła bardzo ciekawa akcja, której celem było wprowadzenie seniorów w tematykę Internetu. Moim zdaniem jest to bardzo dobry pomysł ponieważ wraz z upływem lat daje on coraz więcej możliwości, które z pewnością okażą się pomocne także seniorom. Po pierwsze w dzisiejszych czasach coraz więcej firm oraz sklepów oferuje możliwość kupowania produktów przez Internet. Zakupy mogą być dostarczone bezpośrednio pod drzwi osoby zamawiającej, co więcej wszystko odbywa się bez kontaktu z kurierem, dlatego też ryzyko transmisji wirusa jest zredukowane do minimum. Kolejnym bardzo ciekawym rozwiązaniem do którego może zostać wykorzystany Internet jest możliwość kontaktu z najbliższymi osobami poprzez portale społecznościowe. Dzięki nim możliwie jest przesyłanie wiadomości tekstowych,a także przeprowadzanie wideokonferencji, co w dzisiejszych czasach staje się coraz popularniejszą formą komunikacji. Starsze osoby mogą porozmawiać, ze swoimi wnukami, dziećmi, ale także rówieśnikami ponieważ coraz więcej starszych osób swobodniej porusza się w Internecie, a także używa nowych rozwiązań technologicznych. Między seniorami istnieją bardzo ciekawe relacje ponieważ w wielu aspektach są oni w stanie namawiać siebie to podejmowania nowych wyzwań, które z pewnością korzystnie wpływają na ich życie i sprawiają, że staje się ono ciekawsze. Ponadto dzięki przelewom bankowym, które jesteśmy w stanie wykonać z domu nie ma konieczności wychodzenia na pocztę, czy też do oddziałów banku, co w obecnej sytuacji jest bardzo dobrym rozwiązaniem w przypadku starszych osób. Obecna aura również sprzyja pogorszonemu nastrojowi. Wiele starszych osób, które mieszkają w samotności, przeżywają trudny okres związany z tym, że dni są coraz krótsze, a ilość promieni słonecznych jest coraz mniejsza z uwagi na ciągłe zachmurzenia oraz deszcz. Taki stan nazywany jest SAD czyli depresją sezonową. Według statystyk dotyka ona co dziesiątą osobę i zazwyczaj pojawia się w kolejnych latach. Jeżeli utrzymuje się dłużej niż trzy tygodnie to konieczne może być wybranie się do specjalisty, a dzisiejszych czasach możliwe jest skorzystanie z teleporady. Wraz z pojawieniem się pandemii w naszym kraju, wiele osób nie mogło uprawiać dyscyplin sportowych, które do tej pory stały się ważnym elementem w życiu. Nie możemy zapominać o tym, że seniorzy są bardzo ważną częścią naszego społeczeństwa i jeśli znajdują się w trudnej sytuacji to należy im pomagać, nawet jeśli ich nie znamy. Jeżeli chodzi o rząd to utworzono program. którego celem jest niesienie pomocy starszym osobom. Oferowane jest dowożenie produktów, które są niezbędne w codziennym funkcjonowaniu. Bardzo ważne jest to aby seniorzy, którzy nie muszą opuszczać swojego miejsca zamieszkania bez poważniejszego powodu mogli zostać w domu, ponieważ w sklepach czy komunikacji miejskiej ryzyko zakażenia koronawirusa. W wielu miastach na terenie całego kraju powstają ciekawe inicjatywy, których założeniem jest wspomaganie starszych osób w tych trudnych czasach. Przykładowo w Radomiu wolontariusze rozwożą do seniorów ciepłe posiłki. Trafiają one do setek osób, które do tej pory korzystały z dziennych stołówek jednak w wyniku, pandemii musiały zostać one zamknięte. Warto również wspomnieć, że osoby, które zdecydowały się pomoc, zajmują się nie tylko dostarczaniem posiłków, ale poświęcają też czas osobom, tak aby nie czuły się one osamotnione. W dzisiejszych czasach osoby, które mieszkają same dodatkowo mają utrudnioną socjalizację, z uwagi na to, że wiele miejsc, w których mogliby się spotykać ze swoimi rówieśnikami zostały zamknięte. W cały projekt zaangażowana jest całkiem spora grupa osób, a dodatkowo mogą one liczyć na pomoc radomskich restauracji, które nieodpłatnie przygotowywują posiłki. Moim zdaniem bardzo ważne jest aby w możliwie największym stopniu ułatwiać życie seniorom, które z wielu przyczyn może być dosyć trudne. Bardzo ciekawe wydarzenia mają miejsce w Białymstoku. 5 lat temu wprowadzono tam kartę aktywnego seniora, z której jak się okazuje korzysta co piąta uprawniona do tego osoba. Mogą oni korzystać ze zniżek w instytucjach kulturalnych, a także obiektach sportowych, gdzie ulga wynosi aż 50 procent. Program ten jest skierowany do osób po 60 roku życia, które mieszkają w stolicy województwa podlaskiego. Należy pamiętać o tym, że jeśli ktoś potrzebuje pomocy to powinien zgłosić się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, która przekazuje informacje do wspomnianej organizacji. W Poznaniu od pewnego czasu działa infolinia, na którą seniorzy mogą zadzwonić gdy czują się samotni lub mają obawy co do jakiejś sytuacji. Telefon ten jest czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 12-20. Pod infolinią osoby te mogą poprosić o konkretną pomoc w wykonywaniu podstawowych czynności, które wymagają opuszczenie miejsca zamieszkania. Większość osób ma bardzo dużą potrzebę kontaktu z innymi ludźmi. Dzięki takiej rozmowie mogą poczuć, że są potrzebni i ktoś się o nich troszczy. Psycholodzy oraz psychiatrzy uważają, że taka rozmowa może okazać się dużo bardziej korzystna niż wizyta u specjalisty. Jeżeli jest już możliwość rozmawiania z seniorami to dobrze aby odbywała się ona w komfortowym miejscu. Warto aby w trakcie rozmowy wyłączyć urządzenia, które mogą ją utrudnić czyli na przykład telefon komórkowy, radio czy telewizor. Dobrze aby z seniorem rozmawiać w sposób spokojny i cierpliwy. Należy pozwolić starszej osobie w dowolny sposób formułować zdania. Podczas rozmowy bardzo ważne jest słuchanie tego co starsze osoby mają do powiedzenia. Seniorzy bardzo często chcą porozmawiać, szczególnie ci, którzy nie mają na co dzień kontaktu z innymi osobami. Liczy się więc cierpliwość, a także empatia. Dobrze aby senior w trakcie rozmowy był traktowany jak partner. Nie powinno się używać zdrobnień oraz liczby mnogiej. Moim zdaniem bardzo dobrym pomysłem jest to aby seniorzy w godzinach 10-12 miały możliwość robienia zakupów bez ryzyka na kontakt z młodszymi osobami, które bardzo często są bezobjawowi i mogą być nosicielami koronawirusa. Według badań z udziałem seniorów okazuje się, że obecnie sytuacja związana z pandemią jest dla sporym wyzwaniem. Dodatkowo wraz z ciągłym wzrostem cen ich emerytury nie są wystarczające. Co piąty badany twierdzi, że nie stać go na podstawowe produkty. Dla wielu z nich problemem są relacje społeczne z bliskimi osobami oraz obawa przed utratą przez nich zdrowia.
W czerwcu ubiegłego roku w Polsce pracowało zaledwie 518 aktywnych zawodowo geriatrów. Dla utrzymania dobrej kondycji osób w podeszłym wieku niezbędna jest dbałość o kondycję fizyczną. Dwóch na pięciu obywateli naszego kraju w wieku co najmniej 60 lat nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej nawet raz w miesiącu. Starsze osoby powinni być aktywni fizycznie, tak długo i w takim stopniu jak tylko jest to możliwe. Seniorzy powinni każdego dnia ćwiczyć co najmniej przez 30 minut. Wysiłek ten powinien być umiarkowany, czyli wiążący się wydatkiem energetycznym na poziomie 3,5-7 kcal/min. W Polsce mamy blisko 10 miliona seniorów, którzy nawet jeśli mają inicjatywę, to często pojawia się trudność w faktycznym podjęciu aktywności fizycznej. Pandemia jeszcze bardziej pogłębiła ten problem. Ciężko im znaleźć dopasowany program w najbliższej okolicy, przeszkodą może być chociażby odległość, a rozwiązania cyfrowe okazują się zbyt trudne do opanowania. Pewne badanie wykazało, że poziom aktywności fizycznej w Polsce spada wraz z wiekiem. I tak w kategorii wiekowej 60 lat i więcej aż 43% osób jest nieaktywnych fizycznie. Dodatkowo respondenci z tej grupy deklarują duży negatywny wpływ pandemii na swoje zdrowie fizyczne. Najczęstsze błędy, jakie popełniają seniorzy w swojej diecie to monotonne jedzenie, niechęć do zmiany kulinarnych nawyków, picie niewystarczającej ilości płynów, zbyt mała ilość warzyw i owoców, a zbyt duża białka, niedojadanie, niepotrzebne wykluczanie z diety różnych produktów. W starszym wieku w mniejszym stopniu odczuwa się pragnienie. Skutkiem tego jest większe ryzyko odwodnienia. Niewystarczające nawodnienie organizmu to jeden z najpoważniejszych błędów żywieniowych. Bez odpowiedniej ilości wody większość procesów życiowych jest po prostu niemożliwych. Zbyt mała ilość płynów sprawia, że u starszych osób często występują zaparcia. Opinie na temat picia mleka przez dorosłych i osoby starsze, są różne. Po jego spożycia wielu z nich cierpi z powodu dolegliwości układu pokarmowego, jednak cenne właściwości mleka sprawiają, że może być ono bardzo korzystne dla seniorów. Mleko zawiera cenne minerały, dzięki którym w prosty sposób można zapobiegać niedoborom, z którymi zmagają się seniorzy na skutek działania leków. Gdy w diecie brakuje wapnia, kości są osłabione i podatne na złamania. Przy jego niedoborze mogą wystąpić również krwotoki. Cenna dla organizmu seniora jest również mikroflora w produktach mlecznych, zwłaszcza jeżeli chodzi o szczepy bakterii Lactobacillus czy Streptococcus.W naszym kraju potrzeby z zakresu opieki długoterminowej zabezpieczane są w ramach systemu ochrony zdrowia pod postacią świadczeń medycznych oraz pomocy społecznej, oferując świadczenia socjalne. Występuje dodatkowo sektor opieki nieformalnej, która jest sprawowana przez najbliższych członków rodziny. W 2019 roku w naszym kraju funkcjonowało blisko 2000 ośrodków opieki długoterminowej. Jeżeli chodzi o oddziały geriatryczne, najwięcej znajdowało się ich w dwóch najbardziej zaludnionych województwach- śląskim i mazowieckim, a najmniej w pomorskim, lubuskim, podlaskim i zachodniopomorskim. Warto zwrócić uwagę, że w województwie warmińsko-mazurskim nie było oddziału geriatrii w żadnej placówce medycznej. Seniorzy w wieku 60+ aktualnie stanowią ponad 25 procent polskiego społeczeństwa. W ciągu kilku kolejnych dekad ten odsetek wzrośnie aż do 40 procent. W systemie niezbędne są zmiany, ponieważ osoby starsze chorują w odmienny sposób. Lekarze muszą być na to w odpowiedni sposób przygotowani i zwracając uwagę między innymi na wielolekowość. Należy zwracać uwagę na to, czy pacjent rzeczywiście na tym skorzysta, ponieważ bardzo często dochodzi przy tym do interakcji i zmiany efektu działania dotychczas stosowanych substancji. Taka sytuacja może nawet nasilić istniejące choroby albo spowodować wystąpienie odmiennych działań niepożądanych.Do ograniczenia problemu wielolekowości wśród osób starszych mają się przyczynić tzw. przeglądy lekowe. To usługa farmaceutyczna, która od kwietnia bieżącego roku jest w fazie pilotażu i jest dostępna w 75 wybranych aptekach na terenie naszego kraju. Przegląd lekowy obejmuje trzy kontakty pacjenta z farmaceutą, podczas których przeprowadza on pogłębiony wywiad, sprawdza sposób przechowywania i terminy ważności zażywanych preparatów, przekazuje informacje o sposobach ich zażywania i sprawdza interakcje pomiędzy przyjmowanymi preparatami farmaceutycznymi, a w razie potrzeby stara się też wyeliminować leki czy suplementy diety, które nie przynoszą dla pacjenta żadnych korzyści. Taki przegląd powinien też się zakończyć opracowaniem indywidualnego planu opieki farmaceutycznej dla danego pacjenta i rozwiązaniem wszystkich wykrytych problemów związanych ze stosowaniem leków. Wywiad przeprowadzany przez pracownika apteki jest innym wywiadem niż ten, który zbiera lekarz. On jest bardziej skupiony na stosowanych lekach, interakcjach i potencjalnych problemach, które należy rozwiązać. Depresja staje się istotnym problemem wśród starszych osób. Ich sytuację dodatkowo pogorszyła pandemia. Seniorzy są samotni i zamknięci w czterech ścianach, często pozostawieni sami sobie. Choć zdrowie nie pozwala im nawet na minimalną aktywność, a wyjście z domu jest dla nich bardzo trudne, muszą samodzielnie uporać się z wieloma problemami. Seniorzy zapytani o zaburzenie zdrowia psychicznego, z którym spotkali się w swoim życiu, w sferze publicznej, rodzinie lub mediach najczęściej wymieniają depresję (29 procent) i schizofrenię (26 procent). Choć odsetek chorujących jest spory, seniorzy niezbyt często szukają profesjonalnej pomocy. O ile wśród młodszych ludzi korzystanie z pomocy psychologa czy psychiatry jest powszechne, starsze osoby często nie otrzymują odpowiedniego wsparcia. Depresja staje się bardzo poważnym problemem wśród seniorów. Ich sytuację dodatkowo pogorszyła pandemia. W dyskusji publicznej na temat depresji często zapomina się o starszych osobach. Tymczasem to grupa, w której ryzyko zaburzeń psychicznych jest na wysokim poziomie. Seniorzy są samotni i zamknięci w czterech ścianach, często pozostawieni sami sobie. Choć zdrowie nie pozwala im nawet na minimalną aktywność, a wyjście z domu jest dla nich bardzo trudne, muszą samodzielnie zmagać się z wieloma problemami. Aż 6 na 10 Polaków uważa, że o zdrowiu psychicznym osób w wieku powyżej 60 lat nadal mówi się za mało. Polacy dostrzegają potrzebę społecznej dyskusji na ten temat. W okresie pandemii seniorzy zaczęli wpadać w coraz większe problemy finansowe, pomimo tego, że znaczna część społeczeństwa oddłużała się w tym czasie, oszczędzając na zakupach, wyjściu do restauracji. Aktualnie starsze osoby są zadłużone na 10 miliardów złotych. Zwykle są to kredyty na bieżące potrzeby, zwłaszcza na leki, dopiero w dalszych przyczynach wskazują na pomaganie dzieciom i wnukom. Ponad 80 procent seniorów nie wykupiło w ostatnich miesiącach leków. Wydatki na leki stanowią poważną wyrwę w budżetach prawie 95 procent starszych osób. Sytuację części z nich poprawia program „Leki 75+”, dzięki któremu seniorzy powyżej 75. roku życia część leków otrzymali bezpłatnie. Zgodnie z danymi GUS w Polsce beneficjentów tego programu jest nawet około 3,5 miliona. Z badania wynika ponadto, że seniorzy ograniczając codzienne wydatki w pierwszej kolejności oszczędzają na rachunkach i żywności, ale zaraz potem - właśnie na lekach. 94 proce badanych osób przyznało, że wydatki na leki obciążają ich domowy budżet. Przy zwiększającej się liczbie seniorów i bez podjęcia niezwłocznie działań ze strony państwa opieka geriatryczna w naszym kraju nie ma szans na właściwe funkcjonowanie. Objęte kontrolą podmioty lecznicze w większości spełniały niezbędne warunki dla realizacji tej opieki, jednak zmagały się z wieloma problemami, utrudniającymi zapewnienie opieki geriatrycznej na najlepszym poziomie. Związane one były głównie z brakiem kompleksowych rozwiązań służących rozwojowi tej dziedziny. Podstawowym problemem jest małą liczba specjalistów posiadających kwalifikacje w tej dziedzinie. Geriatria to dosyć młoda dziedzina medycyny w Polsce, zajmująca się w sposób całościowy schorzeniami osób starszych. Jej głównym założeniem jest poprawa funkcjonowania osób starszych, w celu podniesienia jakości ich codziennego życia.