Wielkopolski oddział Narodowego Funduszu Zdrowia przyjrzał się pracy oddziałów ginekologiczno-położniczych w regionie. Sprawdzono, jakie procedury wykonywane są tam najczęściej, które szpitale odnotowały najwięcej zabiegów ginekologicznych i kto stosuje metody małoinwazyjne.

Na oddziały ginekologiczne kobiety przyjmowane są z różnych powodów. Ich schorzenia najczęściej dotyczą układu rozrodczego, ale też piersi, czy zaburzeń hormonalnych. W szpitalach oraz poradniach prowadzonych przez szpitale pacjentki mogą liczyć zarówno na leczenie, jak i na diagnostykę. Wielkopolski oddział NFZ przyjrzał się przede wszystkich procedurom zabiegowym. Sprawdziliśmy, gdzie lekarze podejmują się większych i bardziej skomplikowanych operacji, a gdzie przeprowadzane są głównie małe zabiegi, które można wykonać także w trybie ambulatoryjnym. Są też takie oddziały, w których większość hospitalizacji dotyczy leczenia zachowawczego.

- Podobnie jak w przypadku porodów, jedynym kryterium naszej analizy jest liczba hospitalizacji i tym razem przyjrzeliśmy się dokładnie hospitalizacjom zabiegowym na oddziałach ginekologiczno-położniczych – mówi Agnieszka Pachciarz, dyrektor Wielkopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. – Te zestawienia z jednej strony pokazują wybory pacjentek, a z drugiej potencjał i możliwości poszczególnych szpitali.

Najwięcej wszystkich pacjentek ginekologicznych (bez tych dotyczących ciąży, porodów i połogu) od lat przyjmuje Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny UMP przy ulicy Polnej w Poznaniu. Tylko w 2022 roku szpital ten odnotował 14 105 hospitalizacji niedotyczących ciąży, porodu i połogu. To prawie tyle, ile w 2019 roku, kiedy w tej placówce odbyło się takich pobytów 14 665. Rok 2020 i 2021 to wyraźny spadek hospitalizacji ginekologicznych zarówno w szpitalu przy Polnej, jak i w pozostałych placówkach. Na drugim miejscu pod względem hospitalizacji ginekologicznych w 2022 roku jest Szpital Wojewódzki w Poznaniu z 2 247 takimi pobytami, tuż za nim Szpital Miejski im. F. Raszei w Poznaniu, który przyjął w 2022 roku 2 231 pacjentek ze schorzeniami niedotyczącymi ciąży, porodu i połogu. Spośród szpitali spoza stolicy Wielkopolski najwięcej pobytów ginekologicznych odnotował Wojewódzki Szpital Zespolony w Kaliszu, gdzie przyjęto 1 613 pacjentek, a tuż za nim szpital w Lesznie z 1 444 omawianymi pobytami.

Kto przeprowadza najwięcej zabiegów?

Wielkopolski oddział Narodowego Funduszu Zdrowia szczególną uwagę zwrócił na hospitalizacje zabiegowe. Fundusz sprawdził, w którym szpitalu wykonuje się najwięcej zabiegów ginekologicznych. Pod uwagę wzięto także zabiegi onkologiczne przeprowadzane na oddziałach ginekologicznych.

Na pierwszym miejscu nadal pozostaje Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny UMP przy ul. Polnej w Poznaniu, w którym w 2022 roku odnotowano 7 828 hospitalizacji zabiegowych. W 2021 roku takich pobytów w szpitalu przy ul. Polnej było 7 685, a w 2019 roku – 8 473. W zestawieniu hospitalizacji zabiegowych Szpital Wojewódzki w Poznaniu (który ze względu na wszystkie pobyty ginekologiczne znalazł się na drugim miejscu) uplasował się na czwartej pozycji z liczbą zabiegów 1 846. Drugie miejsce pod tym względem zajął Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu z 2 022 hospitalizacjami zabiegowymi, a trzecie Szpital Miejski im. F. Raszei w Poznaniu z 1 947 zabiegami. Poza Poznaniem najwięcej hospitalizacji zabiegowych odnotowano w szpitalach w Kaliszu (1 300), Lesznie (1 260) i Pleszewie (1 207).

Duże, małe i średnie

Zabiegi przeprowadzane na oddziałach ginekologicznych różnią się stopniem skomplikowania oraz rozległością. Wyróżniamy wśród nich zabiegi małe, średnie, duże, bardzo duże oraz kompleksowe. Najwięcej zabiegów dużych i bardzo dużych wykonywanych jest w Gin.-Poł. Szpitalu Klinicznym przy ul. Polnej w Poznaniu, gdzie w 2022 roku przeprowadzono ich 403 w zakresie ginekologii onkologicznej oraz 1868 w zakresie położniczo-ginekologicznym. Na drugim miejscu pod względem zabiegów dużych i bardzo dużych znalazł się Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu z 517 takimi procedurami, a na trzecim – Szpital Miejski im. F. Raszei w Poznaniu z liczba takich zabiegów – 358. Na czwartym miejscu w tej kategorii znalazło się Pleszewskie Centrum Medyczne w Pleszewie z liczba zabiegów 262, wyprzedzając Szpital w Środzie Wielkopolskiej (260 zabiegów) oraz Szpital Powiatowy w Jarocinie (232). Na 7. Miejscu pod względem liczby dużych i bardzo dużych zabiegów znalazł się Szpital Wojewódzki w Poznaniu, gdzie odbyło się ich 231.

Najwięcej małych zabiegów także wykonuje Gin.-Poł. Szpital Kliniczny UMP. W 2022 roku zarejestrowano ich tu 3 363. W Szpitalu Miejskim im. F. Raszei w Poznaniu małych zabiegów odnotowano w tym czasie 1 088, a w Specjalistycznym ZOZ-ie nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu – 892. Na czwartym miejscu pod względem małych zabiegów znalazł się Szpital Wojewódzki w Poznaniu z liczbą 838, a za nim Pleszewskie Centrum Medyczne, gdzie odnotowano ich 799.

To, czy w leczeniu danej pacjentki potrzebny jest zabieg duży, mały czy średni zależy od kilku czynników. Przede wszystkim od rodzaju schorzenia i zastosowanego zabiegu, ale też od stopnia zaawansowania choroby oraz występowania chorób współistniejących. Do dużych lub bardzo dużych zabiegów można zaliczyć jednostronne usunięcie jajnika i jajowodu, usunięcie obu jajowodów, wycięcie obu jajowodów podczas jednej operacji, usunięcie macicy oraz zabiegi naprawcze na tym organie. Jednostronne usunięcie jajnika czy wycięcie jajowodu mogą też być zabiegami średnimi, w zależności od stopnia skomplikowania procedury. Wśród zabiegów średnich znajdują się też zabiegu naprawcze macicy. Zabiegi małe to takie, których zdecydowaną większość można wykonać także w trybie ambulatoryjnym. To m. in. wszelkiego rodzaju biopsje jajnika albo macicy, wprowadzenie środka leczniczego do jajowodu, szycie rozdarcia szyjki macicy, uwolnienie zrostów w świetle macicy, czy drenaż krwiaka pochwy.

Tradycyjnie i małoinwazyjnie

Większość zabiegów można wykonać zarówno metodami tradycyjnymi, jak i małoinwazyjnymi. W wielkopolskich placówkach metody laparoskopowe w 2022 roku zastosowano w przypadku 26 procent średnich zabiegów ginekologicznych i 25 procent dużych i bardzo dużych zabiegów. W 2020 roku 29 procent średnich zabiegów wykonywanych było laparoskopowo, a w 2019 roku było to 28 procent. Tak samo proporcje te kształtowały się w przypadku zabiegów dużych i bardzo dużych.

Stosunkowo najwięcej dużych i bardzo dużych zabiegów laparoskopowych w porównaniu do wszystkich tego rodzaju w placówce, wykonano w 2022 roku w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Poznaniu (to dawne dwa szpitale kliniczne, które zostały połączone). Metody małoinwazyjne zastosowano tu w przypadku 78 procent zabiegów. W Wielkopolskim Centrum Onkologii natomiast, w przypadku 69 procent zabiegów zastosowano metody laparoskopowe. W Gin.-Poł. Szpitalu Klinicznym przy ul. Polnej 49 procent zabiegów ginekologicznych wykonano laparoskopowo i 43 procent zabiegów onkologicznych. Wskaźnik powyżej średniej dla Wielkopolski osiągnęły także szpitale w Szamotułach (32 procent), Międzychodzie (29 proc.) i Wolsztynie (26 proc.).

W przypadku średnich zabiegów ginekologicznych metody małoinwazyjne stosunkowo najczęściej stosowano w Ginekologiczno-Położniczym Szpitalu Klinicznym przy ul. Polnej, gdzie metoda ta była wykorzystana w 79 proc. zabiegów ginekologicznych i 57 proc. onkologicznych. W Szpitalu Miejskim im. F. Raszei w Poznaniu 69 procent średnich zabiegów wykonano stosując metody małoinwazyjne, a w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Poznaniu było to 38 procent, tyle samo, co w Szpitalu w Ostrowie Wielkopolskim. Poza Poznaniem stosunkowo najczęściej metody małoinwazyjne przy średnich zabiegach ginekologicznych stosowano w Ostrzeszowie (60 procent) i Szamotułach (45 proc.). Powyżej średniej dla Wielkopolski (26 proc.) znalazły się placówki w Pleszewie (29 proc.), Krotoszynie (30 proc.) i Złotowie (30 proc.).

Zabiegi można przeprowadzać również w poradniach

Większość szpitali z oddziałami ginekologicznymi prowadzi również poradnie w tym zakresie. Wyjątkami są placówki w Trzciance, Słupcy, Chodzieży, Kaliszu i Rawiczu oraz Szpital Uniwersytecki w Poznaniu, które nie mają takiej oferty dla pacjentek. Ze względu na specyfikę placówki, poradni ginekologiczno-położniczej nie posiada również Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu. Niektóre szpitale, jak placówki w Czarnkowie, Międzychodzie, Krotoszynie, Szamotułach i Pleszewie prowadzą więcej niż jedną poradnię gin.-poł., co jest warte uznania, gdyż poradnie te znajdują się wtedy w innych gminach niż siedziba szpitala.

W 2022 roku wszystkie poradnie ginekologiczno-położnicze (nie tylko prowadzone przez szpitale) wykazały ponad 6400 pacjentek, u których wykonano procedury zabiegowe. Spośród szpitali prowadzących poradnie, najwięcej takich pacjentek leczył Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny UMP przy ul. Polnej. Zabiegi w trybie ambulatoryjnym sprawozdano tu u 1279 pacjentek. Szpitale, które wykazały w poradni więcej niż sto pacjentek zabiegowych w poradniach to Września (143), Szpital w Międzychodzie (186 pacjentek przyjętych w poradni w Sierakowie prowadzonej przez szpital oraz 101 pacjentek w poradni w Międzychodzie).

Podane informacje pochodzą z danych przekazywanych do NFZ przez szpitale, zatem poprawność kwalifikacji do rodzaju zabiegu i zastosowane metody nie były do tej pory przedmiotem weryfikacji płatnika.

Źródło: WOW NFZ