Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem należy do najczęstszych przyczyn utraty wzroku. Zrozumienie zależności między gęstością pigmentu plamki żółtej a jej stanem może pomóc w znalezieniu sposobu leczenia.
Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (ang. age-related macular degeneration, AMD) to główna przyczyna utraty wzroku w Europie, a choroba w szczególności dotyczy populacji osób starszych. Około 67 milionów osób w UE cierpi obecnie na którąś postać AMD, a ze względu na starzenie się społeczeństwa przewiduje się, że do 2050 roku liczba ta wzrośnie o 15 %.
Monitorowanie i leczenie osób w zaawansowanych stadiach choroby będzie wymagało dodatkowych zasobów opieki zdrowotnej i dokładnego planowania w nadchodzących latach i dziesięcioleciach. Jednakże to, jak wiele osób cierpi na to schorzenie, jest trudne do ustalenia, ponieważ badania mogą być niedostępne lub niedokładne.
Leczenie skierowane przeciwko czynnikowi wzrostu śródbłonka naczyniowego zrewolucjonizowało opiekę nad pacjentami borykającymi się z AMD z neowaskularyzacją, ale rosnące zapotrzebowanie na leczenie i monitorowanie zwiększy obciążenie europejskich systemów opieki zdrowotnej.
W ramach projektu OpMaEye opracowano nowy sposób pomiaru MPD w oparciu o założenie, że niższa gęstość pigmentu plamki żółtej (ang. macular pigment density, MPD) może być markerem AMD.
Opierając się na badaniach prowadzonych w ramach projektu SEECAT, wspieranego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych, zespół projektu OpMaEye opracował prototypowe narzędzie do oceny gęstości pigmentu plamki żółtej, które jest tanie i nie opiera się na subiektywnych odczuciach pacjenta.
„Obecnie określenie ilości pigmentu plamki żółtej jest jedynie wskazówką o niewielkiej wartości klinicznej w diagnostyce AMD. Jednak dostępność prostego i wiarygodnego urządzenia może pomóc w lepszym zrozumieniu znaczenia tego biomarkera jako narzędzia do wczesnej diagnostyki tej choroby”, wyjaśnia Pablo Artal, koordynator projektu z Uniwersytetu w Murcji w Hiszpanii. Artal jest współautorem 30 międzynarodowych patentów z zakresu optyki i okulistyki.
Skuteczniejszy i tańszy sposób na pomiar gęstości pigmentu plamki żółtej
Ilość pigmentu plamki żółtej u danej osoby może być wskaźnikiem prawdopodobieństwa wystąpienia AMD i wskaźnikiem ogólnego stanu zdrowia. Pacjentom z AMD często zaleca się przyjmowanie suplementów, które mogą zwiększyć ilość pigmentu. Obiektywny pomiar pozwoliłby na zbadanie wpływu różnych preparatów i diet.
Zatem czy możemy uniknąć AMD dzięki odpowiedniej diecie?
Artal uważa, że kwestia tego, w jakim stopniu suplementy diety mogą pomóc, jest trudna do rozstrzygnięcia. Jednym z problemów jest brak danych diagnostycznych.
„Potrzebujemy nowego urządzenia do pomiaru gęstości optycznej pigmentu plamki żółtej [ang. macular pigment optical density, MPOD], ponieważ trudno jest uzyskać wiarygodne dane na temat stanu pigmentu plamki żółtej za pomocą obecnie używanych przyrządów. Związek między zwyrodnieniem plamki żółtej a gęstością jej pigmentu nie został dokładnie opisany, ale możemy z pewnością powiedzieć, że lepszy wynik pomiaru MPOD to dobry znak”.
Wiadomo również, że zdrowa dieta, w której pojawia się odpowiednia ilość warzyw, sprawia, że w plamce żółtej jest więcej pigmentu. „Można to zrobić naturalnie, jedząc więcej owoców i warzyw o intensywnych kolorach”, dodaje Artal.
Nowy sposób pomiaru gęstości
Obecnie używany przyrząd do pomiaru MPD to hiperspektralna kamera dna oka, która umożliwia wizualizację przy określonej długości fali. Kamery takie mogą kosztować nawet 70–80 tysięcy euro, a dostęp pacjentów do tej technologii zależy od systemu opieki zdrowotnej w ich kraju.
Inną techniką, jaką obecnie mierzy się MPD, jest heterochromatyczna fotometria migotania, która wymaga od pacjenta zasygnalizowania, kiedy widzi migoczące światło. Sprzęt używany przy tym badaniu kosztuje około 20 tysięcy euro, a wyniki są zależne od percepcji pacjenta.
„Pacjenci mogą być zmęczeni lub mieć gorszy dzień, a subiektywność tego narzędzia diagnostycznego jest jego wadą”, mówi Artal.
Nowy prototyp opracowany przez zespół projektu OpMaEye jest mniejszy, tańszy i bardziej niezawodny, ponieważ wykorzystuje modulowane czasowo i przestrzennie światło do pomiaru gęstości.
Umieszczenie wszystkich niezbędnych komponentów optycznych w niewielkim urządzeniu wiąże się z wyzwaniami technicznymi, a elementy odpowiadające za analizę sygnału nadal wymagają dopracowania.
Ale prace są już w zaawansowanym stadium. „Kiedy odczyt jest dobry, a pomiar wartość ilości pigmentu plamki żółtej w oku jest wiarygodny, to jest jak mały cud. Jesteśmy przekonani, że wykorzystując tylko światło, jesteśmy w stanie odkryć bardzo głęboką tajemnicę ukrytą w naszym oku”, komentuje badacz.
Komentarze
[ z 0]