Uprawnienia dodatkowe pacjentów

Osoby, którym przysługują dodatkowe uprawnienia warunkujące dostęp do tańszych leków objętych refundacja określa ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Warto zaznaczyć, że zasady te uzupełnione są o zapisy innych aktów prawnych, które szczegółowo regulują kryteria przyznawania uprzywilejowanej kategorii. Należą do nich m. in.:

  • ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej
  • ustawa o publicznej służbie krwi
  • ustawa o pobieraniu przechowywaniu i przeszczepianiu komórek tkanek i narządów
  • załącznik do rozporządzenia w sprawie recept lekarskich

W świetle aktualnych przepisów, szczególne uprawniania do świadczeń opieki zdrowotnej przysługują m. in. Zasłużonym Honorowym Dawcom Krwi i Przeszczepu, inwalidom wojskowym, żołnierzom, nieubezpieczonym kobietom w ciąży, a także dzieciom osób nieubezpieczonych. W sytuacji, gdy pacjent należy do uprzywilejowanej kategorii, symbol uprawniania dodatkowego należy wpisać w polu Uprawnienia dodatkowe z prawej strony recepty, poniżej oznaczenia identyfikującego płatnika (oddział NFZ).


Żołnierze
Żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe oraz pełniących służbę kandydacką lub przygotowawczą lub wojskową przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w preparaty umieszczone aktualnych wykazach refundacyjnych oraz leki recepturowe. Należy pamiętać, że oprócz tego przysługuje im bezpłatne zaopatrzenie w produkty lecznicze na czas leczenia urazów lub schorzeń nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa. Kategorię tą na recepcie oznaczamy symbolem WP.


Uprawnienia Honorowego Dawcy Krwi i Przeszczepu
Osobom, które posiadają tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi lub Zasłużonego Dawcy Przeszczepu przysługuje bezpłatne, do wysokości limitu finansowania zaopatrzenie w leki z aktualnego obwieszczenia Ministra Zdrowia, a także preparaty, które należy stosować w związku krwi, szpiku bądź innych regenerujących się komórek i tkanek albo narządów. Kategorię tą na recepcie oznaczamy symbolem ZK.


Uprawnienia IB i IW
Do grupy IB zalicza się inwalidów wojennych oraz osoby represjonowane. Należy pamiętać, że kategoria ta obejmuje także współmałżonków pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu, wdowy i wdowców po poległych żołnierzach i zmarłych inwalidach wojennych oraz osoby represjonowane, uprawnione do renty rodzinnej. Takim osobom przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w produkty lecznicze oznaczone symbolami Rp lub Rpz (wydawane z przepisu lekarza do zastrzeżonego stosowania) - dopuszczone do obrotu na terytorium Polski. Wyjątek pod tym względem stanowią leki recepturowe - wydawane są na podobnych zasadach, jak te dla osób ubezpieczonych.


Dodatkowe prawa przysługują również pacjentom z grupy IW. Należą do nich inwalidzi wojskowi oraz niewidome ofiary działań wojennych, które doznały trwałego uszczerbku na zdrowiu w okolicznościach określonych w ustawie o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych (np. w walce z wrogiem na froncie, w związku z pobytem w niewoli lub w obozie dla internowanych, z udziałem w ruchu podziemnym lub partyzanckim oraz z pobytem w niewoli lub obozach koncentracyjnych). Osobom tym przysługuje im bezpłatne, do wysokości limitu finansowania, zaopatrzenie w leki refundowane pochodzące z aktualnego obwieszczenia Ministra Zdrowia.


Uprawnienia DN
Przysługują dzieciom osób nieubezpieczonych. Kategoria ta, wśród lekarzy i farmaceutów budzi jednak kontrowersje, z uwagi na fakt, iż nie wszystkie osoby poniżej 18 roku życia zostały zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego. Trudno ocenić skalę tego zjawiska, ale praktyka pokazuje, że nie wszyscy rodzice pamiętają, że czynność należy każdorazowo powtarzać przy zmianie miejsca zatrudnienia. Może rodzić to wiele pytań, dlatego część specjalistów, dla bezpieczeństwa wpisuje kod określający uprawnienie DN w miejscu oznaczenia identyfikującego płatnika, co jednak uznawane jest za błąd dyskwalifikujący refundację leków przepisanych na recepcie. Zakłada się więc, że najwłaściwszym rozwiązaniem będzie jednoczesne oznaczenie oddziału NFZ (pomimo, że rodzic nie jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym lub pacjent nie jest zgłoszony do ZUS) oraz uprzywilejowanej kategorii.


Inne kategorie
Uprawnienia dodatkowe przysługują również innym grupom osób. Wśród nich wymienia się:

Symbol Grupa osób Ulga
AZ Pracownicy 28 zakładów przemysłowych, które stosowały azbest w produkcji   Bezpłatne zaopatrzenie w leki związane z chorobami wywołanymi pracą przy azbeście
WP Członkowie rodzin żołnierzy odbywających okresową służbę wojskową, absolwenci szkół wyższych odbywających przeszkolenie wojskowe oraz członkowie ich rodzin, żołnierze pełniący czynną służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny Prawo do bezpłatnego korzystania ze świadczeń publicznych zakładów opieki zdrowotnej
CN Nieubezpieczone kobiety w okresie ciąży, porodu bądź połogu Leki refundowane związane  z ciążą, porodem lub połogiem wydawane są tak jak osobom ubezpieczonym
IN
Nieubezpieczeni, ale mający prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych (w tym leków) m. in. skazani, deportowani cudzoziemcy Bezpłatne udzielanie świadczeń zdrowotnych i dostęp do leków jak u pozostałych  ubezpieczonych


Uprawnienia dodatkowe a nowa recepta
W zakresie realizacji recept lekarskich dla osób z uprawnieniami  dla kategorii IB, IW, ZK i PO, osoba przyjmująca dokument umieszcza na rewersie recepty rodzaj i nr dokumentu poświadczającego ulgę. W świetle licznych niejasności związanych z obecnym systemem refundacyjnym, zaleca się, aby był on okazany 2-krotnie – najpierw u osoby wystawiającej receptę, a następnie w aptece.


W sytuacji, gdy na recepcie nie wpisano, wpisano nieczytelnie lub niezgodnie z rozporządzeniem (np. w innym polu lub obok danych chorego) kod uprawnień dodatkowych pacjenta, to farmaceuta może określić te dane na podstawie dokumentów dotyczących pacjenta przedstawionych przez osobę okazującą receptę (niekoniecznie przez osobę, której dane figurują na dokumencie).