Tablica upamiętniająca wykonanie pierwszego polskiego badania rentgenowskiego przez prof. Karola Olszewskiego została w środę odsłonięta na elewacji budynku Collegium Wróblewskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, w którym 120 lat temu dokonano eksperymentu.

Kamienna tablica w kolorach nawiązujących do zdjęcia rentgenowskiego głosi: „W tym budynku w styczniu 1896 roku profesor Karol Olszewski wykonał pierwsze polskie badania rentgenowskie dając początek polskiej radiologii. Katedra Radiologii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Kraków 2016”.

Jak przypomniał prof. Andrzej Urbanik, kierownik Katedry i Zakładu Radiologii UJ CM, pierwszą informację o odkryciu nowego rodzaju promieniowania zamieścił na ziemiach polskich krakowski dziennik „Czas” w dniu 8 stycznia 1896 r., zaledwie trzy dni po pierwszym na świecie doniesieniu na ten temat w wiedeńskim dzienniku „Die Presse”.

Bezpośrednio po ogłoszeniu tych sensacyjnych wiadomości profesor chemii UJ Karol Olszewski na podstawie artykułów prasowych wykonał pierwsze polskie zdjęcia rentgenowskie. Najpierw było to zdjęcie metalowego przycisku do papieru w kształcie jaszczurki, następnie ręki jego asystenta dr. Estreichera, a wreszcie pacjenta z urazem łokcia.

„W ten sposób prof. Olszewski wpisał się na listę światowych pionierów radiologii, stając w jednym rzędzie z tymi naukowcami, którzy doświadczenie Roentgena powtórzyli bezpośrednio po jego ogłoszeniu. Swoimi badaniami rozpoczął polski rozdział światowej historii radiologii. Upamiętnienie tego faktu dla nas radiologów stało się wręcz obowiązkiem” - podkreślił prof. Urbanik.

Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego profesor Wojciech Nowak podkreślił, że prof. Olszewski dokonał tego, o czym bezustannie mówi się we współczesnej nauce – znalazł wymiar praktyczny dla odkrycia z zakresu badań podstawowych.

„Oni potrafili to wykorzystać w praktyce. Osiągnęli to, o czym my obecnie marzymy, mając komputery, globalizację, internet – żeby te badania podstawowe osiągnęły efekt praktyczny” - zaznaczył. „Prof. Olszewski był człowiekiem o szerokich horyzontach, dlatego od razu zrozumiał wagę odkrycia Roentgena. Dzięki niemu w murach Uniwersytetu Jagiellońskiego narodziła się polska radiologia” - dodał.

Tablica znajduje się na XVIII-wiecznym budynku Collegium Wróblewskiego UJ przy ul. Karola Olszewskiego w sercu starego Krakowa, w którym pierwotnie mieściły się wydziały związane z chemią i medycyną, a obecnie znajduje się Wydział Prawa i Administracji. „To wszystko oznacza długie trwanie i długą pamięć, a także różnorodność w jedności – to jest właśnie Uniwersytet” - zaznaczyła dziekan Wydziału Prawa i Administracji UJ prof. Krystyna Chojnicka.

Dziekan Wydziału Lekarskiego UJ CM prof. Tomasz Grodzicki przypomniał, że w tym roku mija 120. rocznica ogłoszenia informacji o odkryciu nowego rodzaju promieniowania przez Wilhelma Konrada Roentgena, a także od wykonania pierwszych polskich zdjęć rentgenowskich. Według naukowców odkrycie promieniowania przez niemieckiego fizyka było jednym z najważniejszych kamieni milowych w rozwoju medycyny, a także światowej nauki.

Karol Stanisław Olszewski (ur. 29 stycznia 1846 r. w Broniszowie Tarnowskim, zm. 24 marca 1915 r. w Krakowie) był profesorem chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim, członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie.

Wraz z Zygmuntem Wróblewskim dokonał 5 kwietnia 1883 r. pierwszego na świecie skroplenia tlenu, zaś 13 kwietnia 1883 r. - azotu. Później obaj uczeni zestalili także dwutlenek węgla i metanol. Uznawany był za jeden z największych na świecie autorytetów w dziedzinie skraplania gazów. Był dwukrotnie zgłaszany do Nagrody Nobla z dziedziny fizyki (1904 r. i 1913 r.) oraz raz w dziedzinie chemii (1913 r.).

Nauka bez reszty wypełniała jego życie, niewiele miejsca zostawiając na życie prywatne. Nie założył rodziny. Nawet swoje oszczędności przekazał pośmiertnie na rozwój badań naukowych w dziedzinie kriogeniki. Z zamiłowania hodował kwiaty, głównie chryzantemy.

Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl