Pandemia koronawirusa spowodowała duże zmiany w funkcjonowaniu szpitali psychiatrycznych. Wdrażane rozwiązania organizacyjne przyczyniały się do ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa. Niektóre z nich mogły jednak naruszać istotę praw pacjenta, dlatego też Rzecznik Praw Pacjenta we współpracy z Ministrem Zdrowia i Konsultantem Krajowym w dziedzinie psychiatrii podjął odpowiednie działania.

Zamykanie pacjentów w salach łóżkowych

Trwająca pandemia koronawirusa sprawiła, że zmieniło się codzienne funkcjonowanie szpitali psychiatrycznych: ograniczono udzielanie przepustek dla pacjentów oraz odwiedziny w szpitalach, zmodyfikowano zasady kontaktów sędziów sądów opiekuńczych z pacjentami przyjętymi bez zgody, zmodyfikowano zasady dostarczania paczek. W niektórych szpitalach wprowadzono całodobowe zamykanie pacjentów w salach łóżkowych, bez możliwości swobodnego poruszania się po oddziale. Tylko w jednym przypadku sale były połączone z węzłem sanitarnym, w pozostałych pacjenci na własną prośbę byli przeprowadzani przez personel do łazienek i toalet zlokalizowanych na korytarzu.

Zdarzały się jednak sytuacje, gdy pacjent przez bardzo długi czas nie mógł doprosić się o otworzenie sali i umożliwienie korzystania z toalety albo jego potrzeby były ignorowane. W niektórych oddziałach w salach łóżkowych ustawiano przenośne toalety, które były co jakiś czas opróżniane. Praktyki te mające formę izolacji, nie były w żadnym przypadku traktowane jako przymus bezpośredni, a tym samym nie były dokumentowane. Kierownicy tych szpitali motywowali wprowadzenie takich rozwiązań troską o bezpieczeństwo innych pacjentów, niestosowaniem się pacjentów do obostrzeń, poleceń personelu i zasad określonych w regulaminie, zakażaniem innych pacjentów.

Działania Rzecznika Praw Pacjenta i Ministra Zdrowia

Zapewnienie bezpieczeństwa epidemiologicznego powinno być osiągane zgodnie z poszanowaniem podstawowych praw pacjenta. Rzecznik Praw Pacjenta, głęboko zaniepokojony stosowanymi praktykami, podjął współpracę z Ministrem Zdrowia oraz Konsultantem Krajowym w dziedzinie psychiatrii. Wypracowano wspólnie zalecenia, które zostały przekazane wszystkim placówkom. Wskazano w nich, że kierownicy podmiotów leczniczych mogą ograniczyć czasowo prawa pacjenta, jednak nie na tyle, by naruszało to istotę praw pacjenta i człowieka.

Ograniczenia powinny być wdrażane wyłącznie wtedy, gdy są konieczne oraz proporcjonalne do wysokości ryzyka. Zaznaczono, że należy szukać optymalnych rozwiązań pozwalających na zachowanie bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów przebywających w szpitalach psychiatrycznych, bez radykalnego naruszania ich praw. Ponadto wskazaliśmy, że stosowanie rozwiązań, które mogą naruszać podstawowe prawa pacjenta i człowieka może być podstawą wszczęcia przez Rzecznika Praw Pacjenta postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. W wyniku takiego postępowania na podmiot leczniczy naruszający prawa pacjenta może zostać nałożona kara do 500 tysięcy złotych.

W drugiej połowie marca i na początku kwietnia nie otrzymywaliśmy skarg od pacjentów dotyczących zamykania ich w salach łóżkowych. Sytuację będziemy jednak nadal monitorować i podejmować działania adekwatne do stanu faktycznego.

Źródło: Biuro RPP