Z kim konsultujemy dolegliwości, dlaczego kupujemy leki bez recepty, czy czytamy ulotki załączone do leków, gdzie kupujemy leki, jak często kupujemy leki bez recepty? Te i inne szczegółowe pytania zadała Federacja Konsumentów w badaniu ankietowym „Leki bez recepty - zwyczaje i preferencje konsumentów”, przeprowadzonym w całej Polsce na reprezentatywnej grupie 2674 osób.

Polacy są w czołówce europejskiej pod względem zakupu leków i samoleczenia. Jak wynika z siódmego już cyklicznego badania ankietowego „Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych” przeprowadzonego przez GUS w 2014 roku - „Zakup leków był w gospodarstwach domowych zjawiskiem powszechnym. Członkowie 98,5% gospodarstw domowych kupili przynajmniej raz w 2013 r. leki lub suplementy diety, 92,3% kupujących w tej grupie nabyło leki na receptę, 48,1% - leki zalecane przez lekarza, ale nie przepisane, a 90,4% gospodarstw kupowało leki z własnej inicjatywy.” Wynika z tego, że zakup leków pozareceptowych jest zjawiskiem niezwykle powszechnym.


Jakie leki bez recepty (OTC) kupujemy najczęściej? Na ból głowy. Ponad 50% respondentów wskazało ten typu leku. Następne są „przeciwgorączkowe” (44%), „na przeziębienie” (43%), „na ból i zapalenie gardła” (38%), „na ból mięśni i stawów” (32%), a tylko 6% respondentów nie kupiło żadnego leku bez recepty w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy!


43% konsumentów kupuje leki OTC kierując się własną potrzebą, bez konsultacji z lekarzem. Co trzecia osoba deklaruje, że za każdym razem czyta ulotki załączone do leków bez recepty (32%). Wśród osób kupujących leki bez recepty głównie w aptekach odsetek ten wynosi 50%.


Gdzie kupujemy leki bez recepty? 29% badanych kupuje leki głównie w aptekach, a 61% w aptekach i innych placówkach. Osoby, które kupują leki także w innych miejscach niż apteki, kupują leki częściej. Dlaczego? Respondenci kupujący leki bez recepty poza apteką najczęściej tego zakupu dokonują przy okazji innych zakupów (51%) oraz z wygody (50%).

Respondenci zapytani o czynniki ważne przy zakupie leków bez recepty najczęściej wskazywali na możliwość natychmiastowego zakupu (55%). W grupie respondentów kupujących głównie w aptece 71% wskazało na poradę lekarza lub farmaceuty.


Zakupu leków bez recepty w aptece lub punkcie aptecznym średnio najczęściej dokonujemy raz na miesiącu – 33%. W pozostałych placówkach handlowych najczęściej leki bez recepty kupujemy rzadziej niż raz na trzy miesiące.
Co trzecia osoba deklaruje, że w razie pojawienia się dolegliwości zawsze lub często konsultuje sposób leczenia z lekarzem. W razie dolegliwości najczęstszym źródłem informacji o leczeniu lub lekach jest lekarz lub farmaceuta (70%). Ponad połowa respondentów deklaruje, że zna zasady utylizacji leków – 58%.


Tylko 66% osób wie, gdzie w razie potrzeby znajduje się najbliższa czynna apteka lub punkt apteczny. 71% osób stosuje leki bez recepty według zaleceń lekarza lub producenta leku. 61% jest zdania, że stosowanie substancji aktywnych w wyższych niż zalecane dawkach może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia.
Według respondentów leki bez recepty są tańsze w innych niż apteka placówkach handlowych.

Zdaniem Konfederacji Konsumentów, Polacy dość rozsądnie podchodzą do zakupów leków pozareceptowych. Jednak nie we wszystkich wskazanych sytuacjach jest dobrze. Przede wszystkim za mało osób korzystających z leków bez recepty czyta ulotki oraz zdecydowanie za mało osób zdaje sobie sprawę z łączenia różnych leków i przekraczania dawek. Dlatego niezbędna jest rzetelna i niezależna, ekspercka informacja skierowana do konsumentów, przynajmniej równie aktywna jak przekazy reklamowe i marketingowe, dotycząca rozsądnego i celowego stosowania leków pozareceptowych.

Cały raport dostępny jest na stronie internetowej Federacji Konsumentów.