Rozporządzenie w sprawie recept lekarskich jednoznacznie określa w jaki sposób osoba uprawniona powinna prawidłowo wystawić receptę na leki podlegające refundacji. Z drugiej strony, wprowadzone zmiany dają również aptece możliwość zrealizowania jej w sytuacjach, gdy na dokumencie pojawiają się nieprawidłowości. Warto jednak zaznaczyć, że istotne  rozszerzenie katalogu błędów oraz uproszczenie dotychczasowych zasad określania odpłatności za lek wcale nie musi iść w parze z liberalizacją przepisów. Ocenia się, że realizacja przez farmaceutów recept zawierających braki formalne w niedalekiej przyszłości może skutkować zwiększonymi wydatkami Narodowego Funduszu Zdrowia. Dlatego też, już teraz przyjmuje się iż, nawet jeśli apteka posiada możliwość korekty pewnych informacji na recepcie, nie znosi to pełnej odpowiedzialności lekarzy za błędnie wystawione dokumenty.

W nowym rozporządzeniu ustawodawca wyszczególnia 2 rozdziały, z których pierwszy – Wystawienie recept – szczegółowo określa zasady wypisania prawidłowej recepty na leki refundowane, kolejny natomiast opisuje w jaki sposób osoba wydająca produkt leczniczy może zrealizować dokument zawierający ściśle określone nieprawidłowości. Warto nadmienić, że ta szczególnie istotna z punkty widzenia pracy farmaceuty część rozporządzenia także podzielona jest na 2 zasadnicze obszary definiujące odmienne kryteria przyjęcia niepoprawnie wypisanej recepty:

Informacje, które można samodzielnie wpisać lub skorygować
W świetle § 16 punkt 1, jeżeli na recepcie nie wpisano danych, wpisano je w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem, osoba wydająca może ją zrealizować w następujących przypadkach:

 

1. kod uprawnień dodatkowych pacjenta – farmaceuta określa go na podstawie odpowiednich dokumentów (np. książeczki inwalidy wojskowego)  dotyczących pacjenta przedstawionych przez osobę okazującą receptę (niekoniecznie przez osobę, której dane figurują na dokumencie). W tym przypadku należy dokonać odpowiednich adnotacji na rewersie dokumentu tzn. umieścić właściwy symbol klasyfikujący uprawnienie dodatkowe, złożyć podpis i przystawić pieczątkę. Warto również pamiętać, aby wprowadzone zmiany przekazać w komunikacie elektronicznym do wojewódzkiego oddziału NFZ.
2. postać leku - osoba wydająca określają na podstawie posiadanej wiedzy
3. dawka leku - osoba wydająca przyjmuje, że jest to najmniejsza dawka dopuszczona do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
4. ilość środka leczniczego – farmaceuta wydaje 1 najmniejsze opakowanie leku zamieszczone w aktualnym obwieszczeniu Ministra Zdrowia bądź 1 najmniejsze opakowanie dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (jeśli mamy do czynienia z preparatami niepodlegającymi refundacji)
5. sposób dawkowania – farmaceuta wydaje maksymalnie 2 najmniejsze opakowania leku zamieszczone w aktualnym obwieszczeniu Ministra Zdrowia bądź 2 najmniejsze opakowania dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (jeśli mamy do czynienia z preparatami niepodlegającymi refundacji)
6. numer poświadczenia, albo numer dokumentu uprawniającego do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji oraz symbol państwa, w którym znajduje się zagraniczna instytucja właściwa dla osoby uprawnionej koordynacji – farmaceuta ustala go na podstawie odpowiednich dokumentów dotyczących pacjenta przedstawionych przez osobę okazującą receptę. W tym przypadku na rewersie recepty należy wpisać numer tego poświadczenia lub dokumentu, złożyć swój podpis i pieczątkę bądź zamieścić ten numer w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ.
7. datę realizacji recepty "od dnia" - osoba wydająca lek przyjmuje, że wpisano znak "X". Pamiętajmy, że zgodnie z nowymi przepisami pozostawienie tego pola pustego nie może być podstawą do wydania leku ze pełną odpłatnością.
8. wiek, w przypadku pacjenta do 18 roku życia (wyłącznie jeśli wieku nie można ustalić na podstawie numeru PESEL) - osoba wydająca określa wiek na podstawie innego dokumentu przedstawionego przez osobę okazującą receptę. Farmaceuta powinien wówczas zamieścić tę informację na rewersie recepty oraz złożyć swój podpis.
9. dane dotyczące podmiotu drukującego receptę – ich brak nie może być podstawą do wydania leku pełnopłatnie

Dane błędne lub nieczytelne

Jeżeli na recepcie wpisano w sposób nieczytelny lub niezgodny z rozporządzeniem:

1. numer prawa wykonywania zawodu osoby wystawiającej receptę - osoba wydająca lek określa go na podstawie posiadanych danych dotyczących osoby wystawiającej receptę. Farmaceuta zamieszcza ten numer na rewersie recepty oraz składa swój podpis bądź zamieszcza go w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ. Nowe rozporządzenie dopuszcza możliwość porównania tych informacji z adnotacjami zawartymi w Centralnym Rejestrze Lekarzy i Lekarzy Dentystów RP.
2. dane pacjenta - osoba wydająca lek, poprzez adnotację na rewersie dokumentu może poprawić dane personalne chorego, adres zamieszkania i nr PESEL (przypominam, że obecnie nie jest wymagane podanie przez lekarza kodu pocztowego). Korekta dopuszczalna jest m. in. w sytuacji, gdy nr PESEL zawiera niepoprawną ilość cyfr.
3. dane dotyczące osoby uprawnionej albo świadczeniodawcy – procedura jest analogiczna jak w przypadkach zilustrowanych powyżej. Pamiętajmy, że brak tych informacji stanowi podstawę do realizacji recepty z pełną odpłatnością – farmaceuta nie może samodzielnie wpisać, zarówno informacji o chorym, numeru PWZ, jak i danych określających świadczeniodawcę, nawet jeśli dysponuje odpowiednią dokumentacją, w chwili przyjęcia dokumentu w aptece.
4. adnotacje na recepcie wystawionej dla siebie lub członków rodziny – osoba wydająca lek postępuje analogicznie jak w przypadku błędnego lub nieczytelnego nr PWZ. Warto zaznaczyć, że brak jakichkolwiek informacji (typu pro auctore, pro familia) stanowi podstawę do wydania leku ze pełną odpłatnością

Symbol określający odpłatność za lek

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 8 marca 2011 r. szczegółowo reguluje również sposób postępowania, w sytuacji, gdy na recepcie nie określono stopnia odpłatności za przepisany lek. Należy zaznaczyć, że ze względów na złożoność nowych przepisów wydanie leku ze zniżką przy braku na recepcie poziomu refundacji będzie możliwe jedynie w kilku przypadkach:

 

• gdy aktualny wykaz leków refundowanych dopuszcza dla określonego preparatu tylko 1 odpłatność, a lekarz nie wpisuje na recepcie oznaczenia 100% lub X –farmaceuta wydaje  lek ze zniżką, nawet jeśli nie przysługuje ona pacjentowi np.

Rp.
Nazwa handlowa 0125 mg/ml 1 op.
DS.: 1 ml x 2

W powyższym przykładzie lekarz nie określił stopnia odpłatności – w świetle nowych przepisów brak poziomu refundacji upoważnia farmaceutę do wydania leku za opłatą ryczałtową, pomimo, iż może ona nie przysługiwać choremu (jeśli np. lek przepisany jest doraźnie). W takim przypadku lekarz powinien zastosować jedno z 2 oznaczeń: 100% lub X.

 

• gdy aktualny wykaz leków refundowanych dopuszcza dla określonego preparatu kilka odpłatności – farmaceuta wydaje lek za najwyższą z nich.

Rp.
Nazwa handlowa 20 mg 2 op.
DS.: 2 x 1

Powyższy preparat refundowany jest 2 odpłatnościami – 30 i 50%. Brak poziomu refundacji upoważnia farmaceutę do wydania leku z odpłatnością 50% (nawet jeśli jest ona niekorzystna dla chorego). W  takim przypadku lekarz powinien zastosować oznaczenie P – wówczas lek będzie wydaną z najwyższą zniżką.

Odpłatności a uprawniania dodatkowe

Nowe rozporządzenie reguluje także sposób postępowania w przypadku, gdy obok stopnia odpłatności lekarz wpisuje symbol uprawniania dodatkowego chorego, które upoważnia do wydania leku z inną zniżką niż ta wynikająca z wykazu leków refundowanych. Jeśli mamy do czynienia z taką sytuacją, osoba wydająca lek  w pierwszej kolejności bierze pod uwagę przynależność chorego do uprzywilejowanej kategorii.