Ministerstwo Zdrowia ogłosiło kolejny konkurs w Programie Wiedza Edukacja Rozwój. Tym razem resort zaprasza do składania wniosków na realizację projektów dotyczących wdrożenia Ogólnopolskiego programu polityki zdrowotnej w zakresie profilaktyki pierwotnej i wczesnego wykrywania reumatoidalnego zapalenia stawów.
Dofinasowane mogą zostać projekty pilotażowe i testujące, zawierające m. in. komponent badawczy, edukacyjny oraz wspierający współpracę pomiędzy wysokospecjalistycznym ośrodkiem a lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej oraz szpitalami ogólnymi.
Grupą docelową projektów są osoby w wieku produkcyjnym, będące w grupie podwyższonego ryzyka, które zostaną objęte badaniami skriningowymi.
Wnioskodawcami w konkursie mogą być:
• uczelnie medyczne
• medyczne instytuty badawcze
• szpitale kliniczne lub podmioty lecznicze posiadające umowę z NFZ na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie reumatologii
Wnioski o dofinansowanie można składać od 19 stycznia 2017 r. do 17 lutego 2017 r.
Więcej: zdrowie.gov.pl
Komentarze
[ z 5]
Dobrze, że Ministerstwo Zdrowia ogłasza takie konkursy. Daje to szansę na znalezienie nowych najlepszych rozwiązań w zakresie profilaktyki, a w efekcie leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów. To choroba, która wymaga wczesnego wykrycia, odpowiedniej terapii, a także często zmiany stylu życia. Pacjenci, szczególnie Ci będący w grupie ryzyka, powinni być świadomi co robić, a czego nie, aby ustrzec się przed chorobą. Jej przebieg często jest bardzo bolesny, a leczenie wymaga czasu. Mówi się, że lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego państwo powinno robić wszystko, aby zapobiegać problemom jeszcze zanim się pojawią. Na skutek niskiej świadomości społeczeństwa, ludzie nie dbają o odpowiedni tryb życia. W rezultacie kolejki do specjalistów nie mają końca. Większości chorób w mniejszym lub większym stopniu można zapobiegać. Reumatoidalne zapalenie stawów wpływa bezpośrednio na jakość życia pacjenta, ogranicza go ruchowo oraz źle leczone przynosi wiele cierpienia. Osoby starsze powinny mieć możliwość edukacji oraz innych rozwiązań, które zapobiegają rozwojowi choroby.
Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą systemu immunologicznego, który "przez pomyłkę” zamiast bronić organizm przed zagrażającymi czynnikami z zewnątrz, zwraca się przeciwko własnym tkankom. Jest to więc choroba autoagresyjna, autoimmunologiczna. Reumatoidalne zapalenie stawów, jest przewlekłą chorobą całego organizmu, z okresami zaostrzeń i remisji (ustąpienia ostrych objawów). W wielu przypadkach choroba ta prowadzi do inwalidztwa, a niekiedy nawet do zgonu. Dlatego tak ważną rolę pełni diagnostyka, która pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii. W RZS układ odpornościowy - z wciąż nie ustalonych powodów - zaczyna atakować komórki znajdujące się wewnątrz torebki stawowej. Białe krwinki przemieszczają się do błony wyścielającej jamę stawu doprowadzając do powstania procesu zapalnego. Tego rodzaju reakcja jest nazywana zapaleniem błony maziowej stawu, czego objawem jest zwiększone ocieplenie, zaczerwienienie, obrzęk i ból - charakterystyczne dla RZS . W miarę pogłębiania się procesu chorobowego komórki błony maziowej zaczynają się rozrastać, co prowadzi do pogrubienia maziówki i w efekcie następuje obrzęk zajętego stawu. Zmienione komórki błony maziowej zaczynają naciekać i niszczyć chrząstkę oraz kość w obrębie stawu. Zaatakowane przez proces zapalny otaczające staw - wzmacniające go i stabilizujące - mięśnie, więzadła i ścięgna stają się coraz słabsze, niezdolne do normalnej pracy.
Profilaktyka jest bardzo ważna i należy przeznaczyć na nią odpowiednie środki. Mam nadzieję, że dofinansowane projekty odniosą sukces. Reumatoidalne zapalenie stawów dotyczy niestety coraz większej części społeczeństwa, w tym osób młodych. RZS jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się u jednej na sto osób i dotyczy 3 razy częściej kobiet niż mężczyzn, u których przebieg RZS jest łagodniejszy. RZS obejmuje wiele stawów w całym ciele doprowadzając do zniszczenia chrząstek, ścięgien, kości, więzadeł, a w rezultacie do stałej deformacji stawu. Dodatkowo są wydzielane enzymy nasilające proces niszczenia stopniowo trawiące kości, chrząstki i ścięgna oraz otaczającą je tkankę mięśniową. W związku z tym przestrzeń wewnątrz stawu maleje, a same stawy tracą swój kształt i ustawienie. RZS najczęściej zajmuje drobne stawy rąk i nadgarstków, stawy łokciowe, ramienne, szyjne, szczękowe, w stopie, kostkach, biodrach. Kręgosłup - poza odcinkiem szyjnym - nie jest atakowany przez chorobę. Pierwszym objawem rozpoczynającego się RZS, może być ból w jednym lub kilku stawach palców u rąk bądź też nadwrażliwość nadgarstka przy poruszaniu nim. Niekiedy już na początku choroby stawy są już zgrubiałe i opuchnięte. Rankiem chorzy odczuwają w nich sztywność, która mija po pół godzinie lub dopiero po kilku godzinach. W tej fazie mogą wystąpić także ogólne objawy choroby, takie jak szybkie męczenie się , nocne poty, niewysoka gorączka, brak apetytu, utrata masy ciała i ogólnie złe samopoczucie.
Niestety to prawda - choroba ta dotyczy coraz większej liczby osób. Oprócz skutecznej profilaktyki i wczesnego wykrywania reumatoidalnego zapalenia stawów potrzebna jest kompleksowa opieka nad chorymi. Nie chodzi tylko o opiekę ściśle medyczną. Szczególnie młodym ludziom trudno jest poradzić sobie z diagnozą. Cierpienia ciała powodują cierpienia duszy. Postawienie diagnozy reumatoidalnego zapalenia stawów, czyli przewlekłej, zapalnej choroby stawów, nieuchronnie wywołuje obawy. Jednak także wcześnie, kiedy tylko chory zaczyna się domyślać, jaka jest jego sytuacja, zaczynają dopadać go troski od których nie umie się uwolnić. W dalszym przebiegu choroby staje się jasne, że RZS pociąga za sobą długotrwałe upośledzenie i wymaga zmian w codziennym życiu. Jeśli dołączają się trudności w wykonywaniu pracy zawodowej, stres może być niekiedy dla pacjenta zbyt silny. Rozwiązaniem nie jest bynajmniej wycofanie się z życia społecznego, lecz umiejętność postępowania z chorobą i wynikającymi z niej problemami. W dalszym przebiegu choroby dla chorego ważna jest rozmowa z lekarzem o specjalizacji psychoterapeutycznej lub odpowiednio wykształconym psychologiem. W sposób profesjonalny można wówczas omówić pozornie nierozwiązalne konflikty, lecz także poczucie winy w rodzinie lub brak poczucia własnej wartości, należy też spróbować wypracować możliwości rozwiązania. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zalecenie terapii zajęciowej gdzie chory będzie mógł poznać innych ludzi chorych na RZS, a także będzie mógł usprawniać się fizycznie i psychicznie.
Reumatoidalne zapalenie stawów to bardzo ciężka choroba. Bardzo cieszy mnie fakt, że tak duża liczba środków została przekazana na profilaktykę pierwotną tego schorzenia. Istotne jest również bardzo wczesne wykrycie tej choroby, co zwiększa szanse na dużo skuteczniejszą terapię, która może spowolnić pojawienie się objawów. Od dawna prowadzone są badania nad skutecznymi metodami leczenia zmian stawowych. Obecnie leczenie RZS polega przede wszystkim na stosowaniu leczenia objawowego, syntetycznych i biologicznych leków modyfikujących przebieg choroby, rehabilitacji oraz miejscowego ortopedycznego leczenia powikłań. Niestety, konwencjonalne techniki terapeutyczne w najlepszym przypadku powstrzymują rozwój choroby, nie powodują jednak całkowitego wyleczenia. Często brak też zadowalającej remisji. W ostatnich latach dokonano znaczącego postępu w leczeniu RZS, gdyż wprowadzono leczenie immunologiczne, precyzyjnie skierowane na ważny element patomechanizmu choroby, jakim jest czynnik martwicy nowotworów (tumor necrosis factor-α, TNF-α). Wdrożenie leczenia przeciwciałami anty-TNF nie rozwiązało jednak problemu RZS. W dalszym ciągu konieczne są prace nad nowymi lekami, które mogłyby istotnie poprawić stan chorych. Obecnie prowadzone są badania nad wieloma nowymi, dobrze zapowiadającymi się metodami leczenia, najczęściej dotyczącymi immunoterapii, terapii genowej, a także stosowania – w iniekcjach dostawowych – osocza bogatopłytkowego (platelet-rich plasma, PRP) oraz mezenchymalnych komórek macierzystych. Badana jest też możliwość użycia egzosomów oraz łączenia różnych rodzajów terapii, w szczególności wymienionych wyżej. W niniejszej pracy dokonano zwięzłego przeglądu wybranych, obiecujących najnowszych metod leczenia zmian stawowych w RZS. Zawarto tu informacje dotyczące doświadczeń przedklinicznych, jak również eksperymentów klinicznych w różnych fazach badań. Zwrócono szczególną uwagę na metody leczenia miejscowego powodujące – w przeciwieństwie do terapii ogólnoustrojowej – zdecydowanie mniejszą liczbę powikłań. Bardzo obiecującą metodą leczenia zmian stawowych w przebiegu RZS jest stosowanie osocza bogatopłytkowego (PRP). PRP uzyskuje się w układzie autologicznym, poprzez odpowiednią preparatykę uprzednio pobranej krwi chorego, co niweluje ryzyko zakażenia dawca-biorca, związane z zastosowaniem preparatów krwiopochodnych. Technikę tę z powodzeniem stosuje się w chorobie zwyrodnieniowej stawów. W wielu badaniach doświadczalnych wykazano, że może ona stanowić wartościową alternatywę w razie braku poprawy w przebiegu standardowego leczenia. Mechanizm działania nie został jednak do końca poznany, brak też badań opisujących jej skuteczność w leczeniu RZS u ludzi. Bierze się pod uwagę wpływ czynników wzrostu zawartych w PRP na regenerację chrząstki stawowej oraz immunomodulujący wpływ obecnych w PRP cytokin. Zwraca się również uwagę na obecność rozpuszczalnych cząsteczek układu zgodności tkankowej klasy I (soluble HLA-I, sHLA-I) w PRP, których obecność mogłaby stymulować ekspresję błonowej cząsteczki Fas, zwiększoną produkcję rozpuszczalnego ligandu Fas (soluble Fas Ligand, sFasL) oraz TGF-β1. W efekcie wzrasta częstość apoptozy autoreaktywnych limfocytów T uczestniczących w patogenezie RZS, gdyż przyłączenie ligandu Fas do receptora powierzchniowego Fas może powodować zaprogramowaną śmierć komórek Fas+. PRP upośledza też prawdopodobnie chemotaksję, cytotoksyczność i odpowiedź na antygen limfocytów T; sam tylko TGF-β1 jest ważnym mediatorem limfocytów regulatorowych, działających miejscowo immunosupresyjnie. W 2011 roku opisano korzystny wpływ PRP na przebieg zapalenia stawów indukowanego antygenem (antigen-induced arthritis, AIA) u świń, uważanego za dogodny model doświadczalny ludzkiego RZS. Dziesięć zwierząt immunizowano wołową albuminą, a następnie wstrzykiwano ją dostawowo w celu wywołania zapalenia stawu. Po dwóch tygodniach 5 świniom podano dostawowo PRP, natomiast 5 zwierząt stanowiło grupę kontrolną. W badanych stawach oceniono ekspresję genów dla interleukiny 6 (IL-6) oraz czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (Vascular-Endothelial Growth Factor, VEGF), a także zawartość interleukiny 1 (IL1), IL-6, VEGF i czynnika martwicy nowotworu α (Tumor Necrosis Factor α, TNF α) w różnych tkankach; oceniono także obraz histologiczny chrząstek stawowych. W stawach zwierząt z indukowanym AIA wzrosło stężenie wszystkich ww. białek w osoczu i chrząstce stawowej, dodatkowo w tej ostatniej stwierdzono wzrost ekspresji genów dla IL-6 i VEGF. Po podaniu PRP stwierdzono w objętych zapaleniem stawach spadek zawartości IL-1, IL-6, VEGF i IGF-I do poziomów porównywalnych z grupą kontrolną. Zarówno w chrząstce stawowej, jak i w błonie maziowej stwierdzono zmniejszenie zawartości wszystkich ww. białek, z wyjątkiem TNF-α. Eksperyment ten potwierdził skuteczność dostawowych iniekcji PRP w zwierzęcym modelu zapalenia stawów, zmniejszając zarówno ekspresję markerów zapalenia, jak i stopień nasilenia zapalnych zmian stawowych. Było to pierwsze badanie oceniające histologiczne i molekularne efekty zastosowania PRP w autoimmunologicznym zapaleniu stawów. Niewątpliwą zaletą terapii PRP są dobre efekty u zwierząt, skuteczność i bezpieczeństwo w badaniach u ludzi z chorobą zwyrodnieniową stawów oraz potencjał, nie tylko w zakresie hamowania zapalenia, ale i regeneracji chrząstki stawowej. Dodatkowo zwraca uwagę, że PRP można pozyskać stosunkowo łatwo, a technika ta nie jest droga. Pojawia się nadzieja, że w niedalekiej przyszłości PRP może zająć istotne miejsce w leczeniu dolegliwości stawowych w przebiegu RZS, obok iniekcji dostawowych, glikokortykosteroidów lub kwasu hialuronowego. Niezbędne są dalsze badania kliniczne w celu oceny skuteczności, trwałości efektu i bezpieczeństwa stosowania PRP u chorych z RZS. W badaniach nad eksperymentalnymi technikami leczenia RZS korzysta się często ze zwierzęcych modeli choroby stosuje się odpowiednik RZS u myszy, jakim jest zapalenie stawów indukowane kolagenem (collagen induced arthritis, CIA) lub bada mysi szczep SKG. Lepszą metodą wydaje się prowadzenie badań z wyindukowanym zapaleniem stawów u dużych ssaków, jak u wspomnianych wyżej świń z AIA, ze względu na ich większe podobieństwo do ludzi; technika ta jest jednak zdecydowanie trudniejsza i bardziej kosztowna. Natomiast CIA stanowi model RZS u myszy immunizowanych kolagenem typu II. Z kolei myszy SKG wykazują mutację genu ZAP-70. Brak ekspresji genu zaburza apoptozę limfocytów T podczas fazy negatywnej selekcji w grasicy, co powoduje przeżycie autoreaktywnych klonów i czyni myszy SKG szczególnie wrażliwymi na indukcję zapalenia stawów. Modele zwierzęce autoimmunologicznego zapalenia stawów wykazują znaczne podobieństwo do ludzkiego RZS pod względem mechanizmów rozwoju stanu zapalnego, ekspresji cytokin, obecności typowych rodzajów komórek związanych z zapaleniem czy też powstawania zmian stawowych, są więc wiarygodnym narzędziem w badaniach przedklinicznych nowych sposobów leczenia RZS. Ostatnie lata charakteryzuje intensywny rozwój immunoterapii RZS. Pojawia się wiele nowych leków, korzysta się też z technik zastosowanych wcześniej z powodzeniem w leczeniu innych chorób. Z uwagi na autoimmunologiczny charakter RZS oczywiste jest, że praktycznie większość podejść terapeutycznych, poza typowo objawowymi (mamy na myśli zwłaszcza stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, NLPZ), wybitnie ingeruje w mechanizmy odpowiedzi immunologicznej. Celem leczenia jest przede wszystkim inhibicja TNF, IL-1 i IL-6, hamowanie stymulacji i proliferacji limfocytów T oraz indukcja apoptozy limfocytów B. Istnieje wiele potencjalnych punktów uchwytu nowych terapii immunologicznych. Wymienia się wśród nich m.in. IL-2, IL-4, IL-10, IL-12, IL-15, IL-17, IL-18, IL-23, IL-33, transkrypcyjny czynnik jądrowy κ B (Nuclear Factor Kappa-Light-Chain-Enhancer of Activated B Cells, NF-κB) oraz ligand aktywatora receptora jądrowego czynnika κ B (Receptor Activator for Nuclear Factor κ B Ligand, ligand RANKL). Z uwagi na mnogość stosowanych technik eksperymentalnych i ograniczoną objętość pracy opisano poniżej tylko wybrane metody, uwzględniając mechanizmy ich działania, skuteczność i perspektywy dalszego rozwoju. IL-18 odgrywa ważną rolę w polaryzacji odpowiedzi immunologicznej oraz w patogenezie chorób autoimmunologicznych, w tym RZS, co czyni ją celem potencjalnych terapii. W badaniu przeprowadzonym na myszach z CIA sprawdzano wpływ hamowania IL-18 na aktywność choroby i stopień późniejszego uszkodzenia chrząstki stawowej. Użyto w tym celu króliczych przeciwciał przeciw mysiej IL-18 lub ludzkiego białka wiążącego IL-18. W obu przypadkach stwierdzono zahamowanie postępu choroby oraz mniejsze uszkodzenia chrząstek stawowych niż w grupie kontrolnej. U chorych, u których zastosowano przeciwciała królicze, stwierdzono ponadto znaczną redukcję stanu zapalnego. Podobny efekt uzyskano przy zastosowaniu lipopleksów z małymi interferującymi cząsteczkami RNA (small interfering RNA, siRNA), skierowanych przeciwko prozapalnym cytokinom: IL-1, IL-6 i IL-18. (Źródło: “Terapie eksperymentalne w leczeniu zmian stawowych u chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów” Autorzy: Marek Libura, Ignacy Jan Nowogrodzki, Piotr Kopiński, Ewelina Wędrowska)