Nowy program Samorządu Województwa Mazowieckiego w zakresie poprawy sprawności fizycznej osób po 60. roku życia z warunkowo pozytywną opinią Agencji Technologii Medycznych i Taryfikacji. Planuje się, że w pierwszym kwartale 2020 r. mieszkańcy Mazowsza będą mogli rozpocząć korzystanie z tego czteroletniego programu (2020–2023).
W styczniu br. Zarząd Województwa Mazowieckiego zdecydował o opracowaniu programu polityki zdrowotnej dotyczącego poprawy sprawności fizycznej osób po 60. roku życia. Teraz projekt programu otrzymał warunkowo pozytywną opinię Prezesa Agencji Technologii Medycznych i Taryfikacji. Samorząd Województwa Mazowieckiego na czteroletni program (2020–2023) przeznaczy kwotę 1,4 mln zł.
Zwiększyć dostępność do różnych form aktywności fizycznej
Program Samorządu Województwa Mazowieckiego ma na celu zwiększyć dostępność do różnych form aktywności fizycznej u osób po 60. roku życia. Każda osoba w nim uczestnicząca będzie mogła skorzystać z bezpłatnych zajęć ruchowych. Zajęcia będą odbywać się dwa razy w tygodniu przez 3 miesiące. Dodatkowo każdy uczestnik programu otrzyma od fizjoterapeuty zestaw ćwiczeń z 4 kategorii: aerobowych, zwiększających siłę mięśniową, poprawiające gibkość i równowagę. W trosce o zdrowie uczestnika, ćwiczenia dostosowane będą do jego indywidualnych potrzeb i możliwości.
– Seniorzy są bardzo liczną grupą Mazowszan. Bardzo się cieszę, że możemy wdrożyć kolejną inicjatywę wspierającą tę grupę mieszkańców naszego województwa. W ten sposób przez kolejne 4 lata będziemy mogli pomóc osobom powyżej 60. roku życia w utrzymaniu, bądź poprawie sprawności fizycznej, co mam nadzieję, będzie miało pozytywne skutki dla ich zdrowia – podkreśla członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Elżbieta Lanc.
>>>ZOBACZ TEŻ: 1,1 mln zł kary za bezpodstawne straszenie seniorów złym stanem zdrowia
Nie tylko ćwiczenia, również edukacja
W ramach programu przewidziano również zajęcia edukacyjne. Poruszane tematy dotyczyć będą m.in. wpływu aktywności fizycznej na zdrowie fizyczne i psychiczne, roli aktywności fizycznej w codziennych życiu, bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania i otoczeniu, prewencji upadków i związanych z nimi urazów i powikłań oraz prawidłowego odżywania.
Kiedy będzie można skorzystać z programu?
Kolejnym krokiem, który przybliży wdrażanie programu będzie uwzględnienie w nim uwag zawartych w opinii Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji i ogłoszenie konkursu na wybór jego realizatorów. Planuje się, że w pierwszym kwartale 2020 r. mieszkańcy Mazowsza będą mogli rozpocząć korzystanie z programu.
Narastający problem zdrowotny
Z roku na rok zwiększa się liczba osób starszych w polskim społeczeństwie. Aktywny styl życia jest jednym z czynników istotnie wpływających na zdrowie. Dzięki regularnej aktywności fizycznej można osiągnąć szereg korzyści zdrowotnych, ponieważ jest ona uniwersalnym lekiem wykorzystywanym w profilaktyce i leczeniu różnych chorób. Korzyści zdrowotne obejmują m.in. ograniczenie ryzyka schorzeń sercowo-naczyniowych, zachowanie i poprawę siły i wytrzymałości mięśni skutkującą lepszymi możliwościami funkcjonalnymi do wykonywania codziennych czynności oraz mniejsze ryzyko upadków i powstrzymanie lub opóźnienie chronicznych schorzeń związanych z procesem starzenia. Zalety wynikające z aktywności fizycznej u osób starszych przejawiają się podczas najprostszych czynności, takich jak chodzenie, siadanie, wstawanie. Są to bardzo istotne czynniki w życiu osoby starszej, pozwalające na samodzielne i bezpieczne funkcjonowanie.
Specjaliści wskazują, że zwiększona (dodatkowa) aktywność fizyczna powinna stać się codziennym nawykiem osób starszych przy uwzględnieniu ich indywidualnych możliwości i bieżącego stanu zdrowia. W zależności od źródeł naukowych, wskazane jest, że na poprawę koordynacji ruchowej i równowagi osób starszych przy treningu fizycznym co najmniej 2 dni w tygodniu, inne zalecają przynajmniej 30 minutowy wysiłek fizyczny o umiarkowanej intensywności przez 5 dni w tygodniu.
Komentarze
[ z 5]
Bardzo ważne jest promowanie aktywności fizycznej wśród seniorów. Pozytywne zmiany, jakie zachodzą w organizmie pod wpływem ćwiczeń są wszechstronne. Ćwiczenia zwiększają siłę i masę mięśni, co stymuluje wzmocnienie psychiczne, a ponadto wspomaga sprawność intelektualną. Ćwiczenia fizyczne z reguły eliminują nałogi. Sprawność jest coraz częściej elementem nowoczesnego, zdrowego stylu życia i jest coraz bardziej sprzeczna jest z uleganiem nałogom. Aktywność fizyczna skutecznie reguluje procesy metaboliczne, kontroluje tendencje do nadwagi i koryguje błędy żywieniowe. Podniesienie kondycji najważniejszego organu – serca nie może być osiągnięte żadnym innym sposobem. Jedyną metodą jest ruch i okresowe zmuszanie serca do intensywniejszej pracy. Wiele korzystnych zmian, jakie zachodzą w wyniku systematycznego treningu widoczna jest nawet gołym okiem. Są to zazwyczaj prosta, szczupła sylwetka mimo lepszego umięśnienia, energiczny sprężysty chód, brak objawów zmęczenia przy fizycznej i na ogół lepsze samopoczucie w dniach, w których inni czują się gorzej.
Bardzo cieszy mnie fakt, że w dzisiejszych czasach poświęca się seniorom coraz więcej uwagi. Jest to niezmiernie ważne, aby żadna grupa w społeczeństwa nie została pomijana, w szczególności osoby starsze, o których bardzo często zapominają chociażby ich bliscy. Jest to smutne ponieważ taka sytuacja przyczynia się do tego, że z pewnością pogarsza się ich stan zdrowia, który i tak nie jest zbyt dobry. Sprawność fizyczna w starszym wieku jest bardzo ważna, aby osoby te mogły być samodzielne. Bardzo wiele osób ma problemy z poruszaniem się właśnie dlatego, że nie ruch nie występuje w ich codziennym życiu. To przyczynia się do tego, że stopniowo zanikają mięśnie, a osoby są dużo bardziej osłabione, często nie mają siły na wykonywanie nawet prostych czynności. Wydaje mi się, że bardzo dobrym rozwiązaniem, z którego mogłyby korzystać starsze osoby są spotkania z rówieśnikami, podczas których również uprawia się sport. Nordic walking to co przypadło do gustu wielu starszym osobom. Jest to według mnie dla nich dobra forma aktywności fizycznej ponieważ nie przyczynia się do nadmiernego obciążenia stawów, a jednocześnie pozwala na zaangażowanie wielu grup mięśniowych.
Seniorzy w ostatnim czasie wykazują bardzo dużą chęć dbania o swoje zdrowie. To bardzo dobra wiadomość, która pokazuje, że ich świadomość co do dbania o własne zdrowie znacznie wzrosła. Moim zdaniem każdy moment jest dobry na rozpoczęcie aktywności fizycznej. Wiele starszych osób skarży się na liczne bóle ze strony układu ruchu. Oczywiście w wielu przypadkach jest to spowodowane wszelkimi zwyrodnieniami, jednak często właśnie brak ruchu jest przyczyną tych dolegliwości. Wiele seniorów twierdzi, że po kilku-kilkunastu dniach aktywności fizycznej czuje się znacznie lepiej. Bardzo ważne jest też aby w parze z regularnym ruchem pojawiła się także zdrowa dieta. Wiele starszych osób nie wie jakie są obecne zalecenia co do zdrowego żywienia, dlatego warto aby umieszczać plakaty z informacjami na ten temat, w miejscach które są często odwiedzane przez starsze osoby.
Jeśli ktoś chciałby się wczytać w temat to zapraszam do lektury, bardzo fajna publikacja: Jedną z kluczowych determinant pomyślnego starzenia się jest prowadzenie zdrowego stylu życia z odpowiednim poziomem aktywności fizycznej. W wymiarze populacyjnym wypracowano szereg dyrektyw dotyczących optymalnego, mającego charakter prewencyjny, poziomu aktywności fizycznej. Wiek starszy, gdzie wielochorobowość jest zjawiskiem częstym, każe z pewnym dystansem podchodzić do owych zaleceń, oczywiście ich nie kwestionując. Badania, w tym również własne, jednoznacznie wskazują na korzystną relację między aktywnością fizyczną a zdrowiem. Z drugiej jednak strony, wiele społeczeństw Europy, w tym również społeczeństwo polskie cechuje bierność ruchowa. Ruch dozowany odpowiednio do stanu zdrowia osoby starszej, pod jakąkolwiek postacią, odgrywa istotną rolę w zapobieganiu chorobom, a proces zdrowienia opóźniany jest występowaniem ograniczeń ruchowych i niepełnosprawnością. Kanadyjczycy zalecają osiągnięcie tygodniowej aktywności fizycznej odpowiadającej spaleniu co najmniej 1 tys. kcal, wskazując jednocześnie na zwiększoną bezczynność u osób starych, chorych przewlekle. W Polsce, w celach profilaktycznych, rekomendowana jest aktywność ruchowa co najmniej trzy razy w tygodniu przez około 30 minut, o umiarkowanej intensywności (60–75 proc. maksymalnego tętna), o charakterze wytrzymałościowym (szybki marsz, jogging, jazda na rowerze, pływanie, względnie ćwiczenia fizyczne), stanowiąca wydatek energetyczny minimum 200–300 kcal na jeden ciąg ćwiczeń, co optymalnie powinno przekraczać 2 tys. kcal na tydzień. Zgodnie z prawami procesu starzenia się, stopniowo następuje degradacja i wycofywanie się organizmu z aktywności biologicznej. Fizjologiczne starzenie się powoduje zmiany w budowie i czynnościach wszystkich narządów, dodatkowo obniża się sprawność intelektualna, funkcje poznawcze również ulegają ograniczeniu. Dlatego jeszcze w okresie pełnej aktywności zawodowej, niejako wyprzedzając zachodzące obniżenie sprawności i wydolności organizmu, należy zadbać o zdrowie na możliwie wysokim poziomie parametrów fizycznych. Głównym zadaniem aktywności fizycznej u osób w podeszłym wieku, ze szczególnym wskazaniem na ćwiczenia ruchowe, są zahamowanie postępujących zmian inwolucyjnych, poprawa samopoczucia, utrzymanie poprawnej sylwetki, doskonalenie równowagi. Wspólne grupowe ćwiczenia i uczestniczenie w zajęciach przyczyniają się do spędzania czasu w przyjemny i wartościowy sposób, a to skutkuje odprężeniem i zadowoleniem. U osób z dolegliwościami bólowymi dąży się do ich zmniejszenia albo całkowitej ich likwidacji. Celem proponowanej aktywności fizycznej o działaniu ogólnym jest utrzymanie na obecnym poziomie lub doskonalenie sprawności układu ruchu, krążeniowo- -oddechowego oraz nerwowego. Do tej grupy należą: ćwiczenia oddechowe, ogólnokondycyjne, w wodzie, gimnastyka poranna i zajęcia rekreacyjne. Z kolei usprawnianie o działaniu miejscowym ogranicza zaangażowanie mięśni do jednej części ciała i nie wywołuje odczynów ogólnoustrojowych. Liczna grupa ćwiczeń pozwala na dobór odpowiednich do stanu zdrowia ruchów, poprawiających koordynację i sprawność rąk. Nie należy zapominać, że samoobsługa i wykonywanie codziennych czynności stanowią również doskonały trening. Uwzględniając wiek, stan zdrowia i towarzyszące choroby, nadrzędnym zadaniem aktywności ruchowej jest utrzymanie sprawności psychoruchowej na poziomie najwyższym z możliwych dla konkretnej osoby. Trzeba jednak stwierdzić, że często pełny powrót do zdrowia i sprawności w omawianej grupie wiekowej jest niemożliwy wskutek przebytych incydentów zdrowotnych lub chorób wraz z towarzyszącymi już deficytami w funkcjonowaniu. Trzeba mobilizować i wspierać osoby starsze w wykonywaniu codziennie nawet najprostszych, ale samodzielnych czynności samoobsługowych. Moment przejścia na emeryturę (lub rentę) to najczęściej rozluźnienie dotychczas istniejących więzi społecznych i pojawienie się zagrożenia wyizolowania ze środowiska. Towarzyszy temu zdecydowane ograniczenie wszelkiej aktywności. Pojawia się zatem pewien paradoks: dysponuje się większą ilością wolnego czasu, lecz nie przeznacza się go dla siebie w celu podtrzymywania sprawności psychoruchowej. Przyczyn takiego zachowania jest wiele. Wydaje się jednak, że wciąż zbyt mało informacji o wzorcach zdrowego trybu życia przekazują środki masowego przekazu. Szereg negatywnych uwag można by skierować w stronę (przynajmniej części) środowisk medycznych. Lekarze przepisują leki, ale rzadko wskazują na konieczną dawkę czasu przeznaczonego na wykonywanie ćwiczeń fizycznych, względnie zajęć rekreacyjnych w ciągu dnia. Sugestia ze strony osób leczących (jako autorytetów w dziedzinie zdrowia) może wpłynąć na zmianę dotychczasowych przyzwyczajeń. Najtańszym sposobem leczenia jest profilaktyka, czyli niedopuszczenie do wystąpienia zmian destrukcyjnych w organizmie. Codzienna aktywność i różne zajęcia, połączone z odpowiednim do możliwości, regularnym wysiłkiem intelektualnym i fizycznym, np. spacery, marsze względnie rekreacyjne uprawianie dyscyplin sportowych, doskonalą pracę poszczególnych układów, zwiększając sprawność fizyczną i psychiczną. Oczekiwanym efektem i sukcesem będzie bezpieczne i pewne wykonywanie codziennych czynności. Przystępując do jakiejkolwiek formy aktywności ruchowej, pożądane jest określenie – na podstawie badania – wydolności oddechowo-krążeniowej i funkcjonalnej. Na jego podstawie specjalista może wspólnie z zainteresowanym ustalić cele, etapy i program zajęć doskonalących sprawność organizmu. Określenie stanu zdrowia wraz z przedstawieniem ewentualnych przeciwwskazań do wykonywania konkretnych zajęć wyeliminuje zagrożenia i zmniejszy ryzyko uszczerbku na zdrowiu. Szczególną ostrożność winny zachować osoby wcześniej nieaktywne ruchowo. Chodzi o to, aby podejmowały aktywność fizyczną ewolucyjnie, stopniowo zwiększając obciążenia treningowe. Na potrzeby usprawniania ruchowego, populację seniorów można podzielić na trzy grupy: a) zdrowych (pełnosprawnych), b) chorych, ale samodzielnych i c) tych, którzy zmuszeni są korzystać z pomocy osób trzecich. Osobom pełnosprawnym w zaawansowanym wieku należy proponować zajęcia o charakterze profilaktyki pierwotnej, czyli codzienną niezbędną dawkę ruchu zwiększającą wydolność i odporność organizmu. Daje to szansę na zachowanie poprawnego stanu zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Aktywność ta wpływa mobilizująco i daje zadowolenie, bowiem samodzielność wraz z jednoczesną pełną samoobsługą wpływają na dobry nastrój, redukując występującą w tym okresie życia skłonność do depresji. Bardzo ważnym zagadnieniem związanym ze sprawnością ruchową jest utrzymanie równowagi, a w konsekwencji – pewnej lokomocji. Dynamiczne ćwiczenia równoważne i poprawiające siłę mięśniową (izometryczne) likwidują często towarzyszący starości lęk przed upadkami. Przeprowadzona blisko 20 lat temu obserwacja wskazuje, że wykonywanie ćwiczeń ogólnousprawniających i równoważnych obniża ryzyko wystąpienia upadków odpowiednio o 10 proc. i 17 proc. Należy dodać, że podejmowanie starań o wyeliminowanie upadów stanowi jeden z priorytetów pracy z osobami starymi. Osoby w podeszłym wieku ze zwiększonym poziomem sprawności, wykonując różnorodne akty ruchowe, nawet o niezbyt dużym obciążeniu, utrzymują swą sprawność psychofizyczną na stałym poziomie, niskie dawki obciążenia zaś pozwalają zachować sprawność i możliwość utrzymania niezależności. Zatem panująca powszechnie opinia, iż tylko intensywny trening daje sukces, szczególnie u seniorów, jest błędna. Najprostszymi, a zarazem najkorzystniejszymi dla organizmu formami aktywności ruchowej są spacery i szybkie marsze – nie wymagają one specjalnych sal treningowych, ani nakładów finansowych. W Polsce zwiększa swą popularność nordic walking. To bezpieczna i prosta formą aktywności fizycznej, zalecana zwłaszcza dla osób zaawansowanych wiekiem. Kolejne polecane formy aktywności wymagają już posiadania pewnych umiejętności i są to w sezonie letnim pływanie oraz jazda na rowerze, a w okresie zimy – narciarstwo biegowe. Wątpliwości zaś budzi bieganie. Powodem są towarzyszące mu przeciążenia narządu ruchu, a także zagrożenia powikłań ze strony układu krążenia, dlatego ta forma ruchu wśród osób starszych może zostać pominięta. Wykonywanie w warunkach domowych indywidualnych ćwiczeń gimnastycznych pozwala utrzymać ruchomość stawów, siłę mięśni i koordynację ruchów. Z kolei ćwiczenia w grupach wydają się mieć jeszcze inne walory. Oprócz elementów zdrowotnych (biologicznych), dodatkowo „wymuszają” kontakty społeczne, eliminując osamotnienie. Osobom starszym proponowane są następujące formy zajęć grupowych: tańce, gimnastyka przy muzyce, joga, tai chi. Inne zajęcia to prace przydomowe i tzw. działkowanie. Henryk Kuński uznaje je za bezpieczne i proponuje następującą sekwencję: praca fizyczna – odpoczynek bierny – odpoczynek czynny – wyciszenie fizyczne i psychiczne. Osoby starsze zadają często pytanie, jaka dawka obciążenia jest niezbędna i korzystna. Odpowiedź jest stosunkowo prosta: proponowana aktywność musi dawać zadowolenie, być przyjemna i nie wywoływać problemów zdrowotnych. Jednak dostosowanie się do tej propozycji nastręcza już pewne trudności. Wiadomo, że liczba powtórzeń i czas trwania wysiłku muszą być ustalane indywidualnie, a niezbędną samokontrolę należy prowadzić permanentnie, aby znacznie nie przekroczyć bezpiecznego obciążenia kształtującego się na poziomie 60 proc. tętna w trakcie maksymalnego wysiłku osób zdrowych. Do obliczeń można korzystać z prostego wzoru osiągnięcia maksymalnego tętna: 220 – wiek × 0,6; czyli dla osoby w wieku 70 lat pomiar tętna winien wahać się około 90 Kolejne wątpliwości dotyczą miejsca prowadzonej aktywności fizycznej. Dom stanowi niejako podstawowe miejsce, a korzyści zdrowotne zajęć ruchowych będą zdecydowanie większe, gdy odbywać się będą w naturalnym środowisku. Hartowanie organizmu w zróżnicowanych warunkach klimatycznych (zima, lato) poprawiają jego odporność. Przebywanie przez dłuższy czas w skrajnych temperaturach (niska-wysoka) może okazać się destrukcyjne dla zdrowia. Dlatego np. podczas upałów wskazana jest duża ostrożność. W takiej sytuacji należy przestrzegać dwóch podstawowych zasad: noszenia nakrycia głowy oraz uzupełniania płynów, aby nie wystąpiło groźne dla organizmu odwodnienie. Marsz w lesie lub w obszarach zielonych, w terenach górskich lub nadmorskich, oprócz walorów zdrowotnych, wpływa na psychiczne wyciszenie i sprzyja relaksowi. W ostatnich czasach korzysta się często z pływania i kąpieli w wodach leczniczych. Zmiany zachodzące w organizmie zależą od właściwości osobniczych uczestnika kąpieli. Istotny jest również czas przebywania w wodzie, stężenie jonów, właściwości farmakodynamiczne i temperatura wody oraz nastawienie psychiczne do tej formy profilaktyki. Zawsze istnieje zagrożenie pogorszenia stanu zdrowia. Wystąpienie następujących objawów podczas aktywności fizycznej bądź po niej winno budzić niepokój i stanowić podstawę do weryfikacji obciążeń i kontroli medycznej: zawroty głowy i pojawiające się mroczki przed oczyma, zblednięcie, bóle w klatce piersiowej, zaburzenie rytmu pracy serca, trudności z koordynacją ruchową, nudności lub wymioty oraz utrzymujące się bóle mięśniowe do następnego dnia. Grupa osób w podeszłym wieku pozbawiona jakichkolwiek dolegliwości należy do wyjątków. Przeważają jednostki z niewielkimi dolegliwościami lub ubytkami funkcji, które są sprawne z tzw. pełną samoobsługą. Osoby te korzystają z szerokiej gamy zabiegów kinezyterapeutycznych, które zlecane są przez specjalistów z zespołu medycznego, aby przywrócić sprawność narządów, względnie utrzymać tą sprawność na tym samym poziomie bądź opóźnić proces starzenia. Zabiegi w chorobach o przewlekłym charakterze mają przede wszystkim łagodzić dolegliwości bólowe osób, przeciwdziałać ograniczeniom w funkcjonowaniu konkretnych układów i opóźniać proces narastania dysfunkcji z niedopuszczeniem do wystąpienia przykurczy stawowych. U ludzi w wieku geriatrycznym zróżnicowana jest sprawność fizyczna i psychiczna, a występujące niedomogi w psychice i motoryce wymuszają indywidualne zlecanie ćwiczeń dostosowanych do ogólnego stanu zdrowia chorego oraz okresu choroby. Mnogość dostępnych form ruchu umożliwia dopasowanie ćwiczeń do konkretnych potrzeb. U osób w podeszłym wieku i cierpiących na dolegliwości ważnym zagadnieniem staje się profilaktyka wtórna i trzeciorzędowa, czyli przestrzeganie obowiązujących zasad w leczeniu podstawowej jednostki chorobowej oraz chorób współistniejących. Dla osób z chorobą niedokrwienną serca będzie to np. niezbędna dawka ruchu i powstrzymanie się od palenia tytoniu. Z kolei osoby po udarze mózgu powinny unikać przeciążeń organizmu i podwyższonego ciśnienia. Dla chorych z cukrzycą niezbędna staje się dieta i odpowiednio dozowany ruch redukujący poziom glukozy w organizmie. Ważniejszym elementem postępowania leczniczego jest ustalenie przeciwwskazań do prowadzenia zajęć ruchowych. Nie ma bowiem aktów ruchowych obojętnych dla organizmu człowieka. Zbyt duża ich dawka (obciążenie, czas, niekorzystna temperatura) i źle dobrane bodźce, szczególnie u osób chorych i osłabionych, mogą spowodować reakcję negatywną i pogorszenie mechanizmów regulacyjnych układu krążenia, oddychania oraz dezadaptację na dozowane bodźce. W poważnych stanach chorobowych, u osób w okresie paliatywnym, gdy leczenie ruchem staje się już niemożliwe i niecelowe, pozostaje leczenie ułożeniowe, przeciwdziałające przykurczom i zapobiegające powstawaniu odleżyn oraz ułatwiające wentylację układu oddechowego. Ważne miejsce w opiece nad osobami starszymi zajmuje zaopatrzenie ortopedyczne i przystosowanie mieszkania do ich potrzeb. Obydwa elementy w istotny sposób mogą przywrócić samodzielność i ponowne wykonywanie czynności dnia codziennego jednostkom do tej pory wymagającym pomocy. Kule, laski i balkoniki, po nauce w poprawnym posługiwaniu się nimi, umożliwiają samodzielne poruszanie się, a likwidacja w mieszkaniu (domu) barier architektonicznych zmniejsza zagrożenie upadkami i pozwala na swobodną lokomocję. Opanowanie umiejętności korzystania z wózka inwalidzkiego zmniejszy problem z poruszaniem się na zewnątrz, wyeliminuje bariery w kontaktach ze środowiskiem. Oczywiście, posługiwaniem się urządzeniem mechanicznym z napędem elektrycznym możliwe jest tylko i wyłącznie wtedy, gdy sprawność zmysłów jest poprawna i można w bezpieczny sposób prowadzić pojazd. Należy też wspomnieć o terapii zajęciowej, którą można zaliczyć nie tylko do kategorii aktywności ruchowej, posiada ona bowiem aspekty funkcjonalne i stanowi cenny element rehabilitacji medycznej, zawodowej i społecznej. Podstawowym celem uczestniczenia w tej formie terapii jest dostarczanie nowych elementów, obejmujących aktywność fizyczną i poznawczą oraz zwiększanie samodzielności uczestników i zapewnienie im optymalnej „jakości życia”. Terapii zajęciowej przypisuje się konieczność kompleksowej oceny warunków domowych i środowiskowych, w których senior żyje i funkcjonuje. Wsparcie ze strony terapeutów zajęciowych winno być nastawione na dostosowanie warunków życia do możliwości osób chorych, a nie odwrotnie. Szerokie i całościowe postrzeganie problemu wymusza spojrzenie na człowieka starego nie tylko jako na osobę posiadającą ograniczoną sprawność, ale i legitymującą się pewnymi umiejętnościami i predyspozycjami, które należy wykorzystać w praktyce. Terapia zajęciowa powinna umożliwiać zaangażowanie się w codzienne czynności poprzez określone do wykonania zajęcia, które sprzyjają doskonaleniu zdrowia i dobremu samopoczuciu, jak też poprzez usprawnianie fizyczne oraz psychiczne. Wszystkie osoby w podeszłym wieku, bez względu na ich stan i możliwości funkcjonalne, powinny uczestniczyć samodzielnie w codziennym życiu na miarę posiadanego potencjału, nie wyłączając innych zajęć ruchowych, kulturalnych czy realizacji pasji lub hobby. ( autorzy: Jerzy Rottermund, Andrzej Knapik, Michał Szyszka ).
Dla utrzymania dobrej kondycji osób w podeszłym wieku niezbędna jest dbałość o kondycję fizyczną. Dwóch na pięciu obywateli naszego kraju w wieku co najmniej 60 lat nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej nawet raz w miesiącu. Starsze osoby powinni być aktywni fizycznie, tak długo i w takim stopniu jak tylko jest to możliwe. Seniorzy powinni każdego dnia ćwiczyć co najmniej przez 30 minut. Wysiłek ten powinien być umiarkowany, czyli wiążący się wydatkiem energetycznym na poziomie 3,5-7 kcal/min. W Polsce mamy blisko 10 miliona seniorów, którzy nawet jeśli mają inicjatywę, to często pojawia się trudność w faktycznym podjęciu aktywności fizycznej. Pandemia jeszcze bardziej pogłębiła ten problem. Ciężko im znaleźć dopasowany program w najbliższej okolicy, przeszkodą może być chociażby odległość, a rozwiązania cyfrowe okazują się zbyt trudne do opanowania. Pewne badanie wykazało, że poziom aktywności fizycznej w Polsce spada wraz z wiekiem. I tak w kategorii wiekowej 60 lat i więcej aż 43% osób jest nieaktywnych fizycznie. Dodatkowo respondenci z tej grupy deklarują duży negatywny wpływ pandemii na swoje zdrowie fizyczne. Najczęstsze błędy, jakie popełniają seniorzy w swojej diecie to monotonne jedzenie, niechęć do zmiany kulinarnych nawyków, picie niewystarczającej ilości płynów, zbyt mała ilość warzyw i owoców, a zbyt duża białka, niedojadanie, niepotrzebne wykluczanie z diety różnych produktów. W starszym wieku w mniejszym stopniu odczuwa się pragnienie. Skutkiem tego jest większe ryzyko odwodnienia. Niewystarczające nawodnienie organizmu to jeden z najpoważniejszych błędów żywieniowych. Bez odpowiedniej ilości wody większość procesów życiowych jest po prostu niemożliwych. Zbyt mała ilość płynów sprawia, że u starszych osób często występują zaparcia. Opinie na temat picia mleka przez dorosłych i osoby starsze, są różne. Po jego spożycia wielu z nich cierpi z powodu dolegliwości układu pokarmowego, jednak cenne właściwości mleka sprawiają, że może być ono bardzo korzystne dla seniorów. Mleko zawiera cenne minerały, dzięki którym w prosty sposób można zapobiegać niedoborom, z którymi zmagają się seniorzy na skutek działania leków. Gdy w diecie brakuje wapnia, kości są osłabione i podatne na złamania. Przy jego niedoborze mogą wystąpić również krwotoki. Cenna dla organizmu seniora jest również mikroflora w produktach mlecznych, zwłaszcza jeżeli chodzi o szczepy bakterii Lactobacillus czy Streptococcus.W naszym kraju potrzeby z zakresu opieki długoterminowej zabezpieczane są w ramach systemu ochrony zdrowia pod postacią świadczeń medycznych oraz pomocy społecznej, oferując świadczenia socjalne. Występuje dodatkowo sektor opieki nieformalnej, która jest sprawowana przez najbliższych członków rodziny. W 2019 roku w naszym kraju funkcjonowało blisko 2000 ośrodków opieki długoterminowej. Jeżeli chodzi o oddziały geriatryczne, najwięcej znajdowało się ich w dwóch najbardziej zaludnionych województwach- śląskim i mazowieckim, a najmniej w pomorskim, lubuskim, podlaskim i zachodniopomorskim. Warto zwrócić uwagę, że w województwie warmińsko-mazurskim nie było oddziału geriatrii w żadnej placówce medycznej. Seniorzy w wieku 60+ aktualnie stanowią ponad 25 procent polskiego społeczeństwa. W ciągu kilku kolejnych dekad ten odsetek wzrośnie aż do 40 procent. W systemie niezbędne są zmiany, ponieważ osoby starsze chorują w odmienny sposób. Lekarze muszą być na to w odpowiedni sposób przygotowani i zwracając uwagę między innymi na wielolekowość. Należy zwracać uwagę na to, czy pacjent rzeczywiście na tym skorzysta, ponieważ bardzo często dochodzi przy tym do interakcji i zmiany efektu działania dotychczas stosowanych substancji. Taka sytuacja może nawet nasilić istniejące choroby albo spowodować wystąpienie odmiennych działań niepożądanych. Do ograniczenia problemu wielolekowości wśród osób starszych mają się przyczynić tzw. przeglądy lekowe. To usługa farmaceutyczna, która od kwietnia bieżącego roku jest w fazie pilotażu i jest dostępna w 75 wybranych aptekach na terenie naszego kraju. Przegląd lekowy obejmuje trzy kontakty pacjenta z farmaceutą, podczas których przeprowadza on pogłębiony wywiad, sprawdza sposób przechowywania i terminy ważności zażywanych preparatów, przekazuje informacje o sposobach ich zażywania i sprawdza interakcje pomiędzy przyjmowanymi preparatami farmaceutycznymi, a w razie potrzeby stara się też wyeliminować leki czy suplementy diety, które nie przynoszą dla pacjenta żadnych korzyści. Taki przegląd powinien też się zakończyć opracowaniem indywidualnego planu opieki farmaceutycznej dla danego pacjenta i rozwiązaniem wszystkich wykrytych problemów związanych ze stosowaniem leków. Wywiad przeprowadzany przez pracownika apteki jest innym wywiadem niż ten, który zbiera lekarz. On jest bardziej skupiony na stosowanych lekach, interakcjach i potencjalnych problemach, które należy rozwiązać. Depresja staje się istotnym problemem wśród starszych osób. Ich sytuację dodatkowo pogorszyła pandemia. Seniorzy są samotni i zamknięci w czterech ścianach, często pozostawieni sami sobie. Choć zdrowie nie pozwala im nawet na minimalną aktywność, a wyjście z domu jest dla nich bardzo trudne, muszą samodzielnie uporać się z wieloma problemami. Seniorzy zapytani o zaburzenie zdrowia psychicznego, z którym spotkali się w swoim życiu, w sferze publicznej, rodzinie lub mediach najczęściej wymieniają depresję (29 procent) i schizofrenię (26 procent). Choć odsetek chorujących jest spory, seniorzy niezbyt często szukają profesjonalnej pomocy. O ile wśród młodszych ludzi korzystanie z pomocy psychologa czy psychiatry jest powszechne, starsze osoby często nie otrzymują odpowiedniego wsparcia. Depresja staje się bardzo poważnym problemem wśród seniorów. Ich sytuację dodatkowo pogorszyła pandemia. W dyskusji publicznej na temat depresji często zapomina się o starszych osobach. Tymczasem to grupa, w której ryzyko zaburzeń psychicznych jest na wysokim poziomie. Seniorzy są samotni i zamknięci w czterech ścianach, często pozostawieni sami sobie. Choć zdrowie nie pozwala im nawet na minimalną aktywność, a wyjście z domu jest dla nich bardzo trudne, muszą samodzielnie zmagać się z wieloma problemami. Aż 6 na 10 Polaków uważa, że o zdrowiu psychicznym osób w wieku powyżej 60 lat nadal mówi się za mało. Polacy dostrzegają potrzebę społecznej dyskusji na ten temat. W okresie pandemii seniorzy zaczęli wpadać w coraz większe problemy finansowe, pomimo tego, że znaczna część społeczeństwa oddłużała się w tym czasie, oszczędzając na zakupach, wyjściu do restauracji. Aktualnie starsze osoby są zadłużone na 10 miliardów złotych. Zwykle są to kredyty na bieżące potrzeby, zwłaszcza na leki, dopiero w dalszych przyczynach wskazują na pomaganie dzieciom i wnukom. Ponad 80 procent seniorów nie wykupiło w ostatnich miesiącach leków. Wydatki na leki stanowią poważną wyrwę w budżetach prawie 95 procent starszych osób. Sytuację części z nich poprawia program „Leki 75+”, dzięki któremu seniorzy powyżej 75. roku życia część leków otrzymali bezpłatnie. Zgodnie z danymi GUS w Polsce beneficjentów tego programu jest nawet około 3,5 miliona. Z badania wynika ponadto, że seniorzy ograniczając codzienne wydatki w pierwszej kolejności oszczędzają na rachunkach i żywności, ale zaraz potem - właśnie na lekach. 94 proce badanych osób przyznało, że wydatki na leki obciążają ich domowy budżet. Przy zwiększającej się liczbie seniorów i bez podjęcia niezwłocznie działań ze strony państwa opieka geriatryczna w naszym kraju nie ma szans na właściwe funkcjonowanie. Objęte kontrolą podmioty lecznicze w większości spełniały niezbędne warunki dla realizacji tej opieki, jednak zmagały się z wieloma problemami, utrudniającymi zapewnienie opieki geriatrycznej na najlepszym poziomie. Związane one były głównie z brakiem kompleksowych rozwiązań służących rozwojowi tej dziedziny. Podstawowym problemem jest małą liczba specjalistów posiadających kwalifikacje w tej dziedzinie. Geriatria to dosyć młoda dziedzina medycyny w Polsce, zajmująca się w sposób całościowy schorzeniami osób starszych. Jej głównym założeniem jest poprawa funkcjonowania osób starszych, w celu podniesienia jakości ich codziennego życia. W czerwcu ubiegłego roku w Polsce pracowało zaledwie 518 aktywnych zawodowo geriatrów.