Podniesienie wiedzy na temat społecznych, zawodowych i gospodarczych konsekwencji migreny to główny cel kampanii edukacyjnej „Razem pokonajmy migrenę zawodowo”. Jej inicjatorem są Pracodawcy RP, a badania na temat choroby przeprowadził Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.
Wynika z nich, że w Polsce na migrenę choruje ponad 3,5 mln ludzi, z czego ok. 400 000 osób cierpi na migrenę przewlekłą. Chorzy z rozpoznaniem migreny przebywają na zwolnieniu lekarskim 95 088 dni w roku.
Założenia kampanii tłumaczył Arkadiusz Pączka, Zastępca Dyrektora Generalnego Pracodawcy RP. - Tym, co skłoniło nas do rozpoczęcia kampanii jest bardzo niska wiedza na temat migreny. Z powodu tej niewiedzy oraz nagromadzonych mitów i stereotypów osoby z migreną spotykają się z negatywnym podejściem ogółu społeczeństwa. Migrena jest traktowana jako wymówka, dolegliwość, a nie jak poważna i uciążliwa choroba, która generuje wysokie koszty społeczne i gospodarcze. Osoby cierpiące na migreną są często wykluczone z życia społecznego, rodzinnego i zawodowego - powiedział.
W całej Unii Europejskiej na migrenę choruje 11% populacji, czyli ok. 160 mln osób w wieku 15-69 lat1 , natomiast w Polsce jest to ponad 3,5 mln ludzi2, z czego ok. 10-15%, a więc ok. 400 000 osób choruje na migrenę przewlekłą3 – najbardziej uciążliwą postać migreny. W tym przypadku nie można mówić o dyskomforcie wynikającym ze „zwykłego” bólu głowy. Migrena plasuje się bowiem na drugim miejscu pod względem chorób powodujących znaczną niesprawność – zarówno w pracy jak i poza nią. Nieobecność w pracy osoby chorującej na migrenę przewlekłą może stanowić aż 40 dni rocznie4! Z badań Narodowego Instytutu Zdrowia – PZH wynika, że w 2018 roku zarejestrowano łącznie ponad 95 tys. dni absencji chorobowej z tytułu zwolnień lekarskich wystawionych osobom z rozpoznaniem migreny5.
- Dla pracodawców rosną koszty pośrednie z powodu nieobecności pracownika lub jego obniżonej aktywności, wydajności i efektywności jego pracy. Osoby z migreną są w dużej mierze wykluczone z rynku pracy – w momencie braku pracowników jest to istotny problem - zauważa Arkadiusz Pączka.
Zdaniem Profesora Adama Stępnia kierownika Kliniki Neurologii z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie obecnie migreny nie da się wyleczyć. Jednak dzięki odpowiedniemu leczeniu można nad nią zapanować, aby było mniej napadów i aby trwały one krócej.
Migrena jest wyzwaniem dla pracodawców
Świadomość migreny i zrozumienie problemów z jakimi borykają się pracownicy cierpiący na migrenę to kolejna lekcja do odrobienia przez pracodawców. Jak pokazują dane Growth from Knowledge, aż 89% badanych osób z migreną deklaruje, że nie otrzymało wsparcia ze strony pracodawcy6. Migrena wciąż obarczona jest nieufnością ze strony pracodawców, którzy traktują ją jako wymówkę pracownika przed podjęciem zobowiązań zawodowych. To, z czym musi zmierzyć się osoba chorująca na migrenę to nie tylko fizyczny ból, ale także nudności i wymioty, nadwrażliwość na światło, dźwięki i zapachy, konieczność pozostawania bez ruchu, bez żadnej aktywności fizycznej, bo ta nasila ból głowy, oraz aura migrenowa zaburzająca pole widzenia i ogólną percepcję osoby chorej.
– Chociaż jest to rzadkie, czasem objawy aury migrenowej mogą przypominać objawy udaru mózgu lub przejściowego napadu niedokrwienia mózgu, jak np. niedowład kończyn lub zaburzenia mowy, zwłaszcza, że w populacji ludzi młodych, głównie kobiet, migrena z aurą i częstymi napadami rzeczywiście stanowi istotny czynnik ryzyka niedokrwiennego udaru mózgu, szczególnie gdy cierpiąca na nią osoba pali papierosy i przyjmuje doustne środki antykoncepcyjne oparte na hormonach estrogenowych – zauważa Profesor nadzw. Jacek Rożniecki, Kierownik Kliniki Neurologii, Udarów Mózgu i Neurorehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Migrena powoduje w konsekwencji także szereg problemów natury międzyludzkiej i emocjonalnej, odbija się na relacjach i życiu rodzinnym.
Osoba doświadczająca częstych napadów migreny musi borykać się z ograniczoną wydajnością w pracy, przekładającą się na mniejsze szanse rozwoju zawodowego. Wstyd związany z przeżywaniem bólu, nieobecnością w pracy i niekiedy koniecznością nadrabiania zaległości zawodowych wpływa negatywnie nie tylko na kondycję psychiczna osoby chorej, ale także na międzyludzkie relacji. Poczucie stygmatyzacji miesza się z silną potrzebą wsparcia. Rolą pracodawcy byłoby stworzenia takich warunków pracy, aby minimalizować obopólny dyskomfort związany z chorobą pracownika.
Migrena w aspekcie gospodarczym
Jednak tym najbardziej wymiernym wyzwaniem dla pracodawców, a co za tym idzie – krajowej gospodarki – jest zmierzenie się z kosztami pośrednimi wynikającymi z absenteizmu: kosztów związanych z absencją chorobową, czyli nieobecnością pracownika w miejscu pracy w wyniku choroby lub prezenteizmu - kosztów związanych z obniżoną wydajnością pracy pracownika obecnego w pracy mimo choroby. Jak podają dane Narodowego Instytutu Zdrowia – PZH, roczne koszty pośrednie absenteizmu w przypadku migreny, w oparciu o PKB, to 30 964 139,27 złotych7. Natomiast koszty prezenteizmu w przypadku osób chorych na migrenę przewlekłą to 10 225,14 złotych rocznie na jedną osobę8. – Koszty prezenteizmu są wielokrotnie wyższe niż absenteizmu, nasuwa się więc wniosek, że osoby chorujące na migrenę przychodzą do pracy ze znacznie ograniczoną wydajnością pracy. To ograniczenie może sięgać nawet 50% utraty wydajności i więcej – przekonuje dr hab. Aleksandra Czerw, kierownik Zakładu Analiz Ekonomicznych i Systemowych NIZP-PZH.
Migrena wyzwaniem dla zdrowia publicznego
Przed inicjatorami Kampanii stoi trudne zadanie zerwania ze stereotypowym myśleniem o migrenie nie tylko pracodawców, ale także ogółu społeczeństwa. To także konieczność uświadomienia, jak ogromne w perspektywie ekonomicznej są koszty związane z bagatelizowaniem migreny jako uciążliwej choroby, jej niewłaściwą profilaktyką, leczeniem oraz brakiem systemowych rozwiązań dla zapewnienia osobom chorym na migrenę równego dostępu do pracy i rozwoju zawodowego.
– Celem kampanii jest przede wszystkim pokazanie, że migrena stanowi jedno z wyzwań dla zdrowia publicznego, a atak migreny to nie jest zwyczajny ból głowy. Mam nadzieję, że dzięki naszym działaniom zmienimy społeczne postrzeganie migreny – puentuje Prof. Adam Stępień.
Komentarze
[ z 10]
Niestety obserwujemy ogromny wzrost pacjentów, którzy cierpią z powodu migrenowych bólów głowy. Problem ten jest często ignorowany, ponieważ w aptekach dostępne są coraz mocniejsze leki bez recepty. Tylko w obliczu bólu uniemożliwiającego funkcjonowanie, pacjent zgłasza się do lekarza, a przyczyn może być wiele. W tym te bardzo poważne.
Myślę, że każdy zgodzi się, że zamiast walczyć nieustannie lekami z apteki pacjenci powinni zgłosić się do specjalisty. Lekarz zwykle będzie w stanie zdiagnozować określony rodzaj bólu głowy poprzez opis stanu, rodzaju oraz czasu i schematu ataków. Jeśli charakter bólu głowy wydaje się być złożony, testy można przeprowadzić w celu wyeliminowania poważniejszych przyczyn. Najskuteczniejsze leki przeciwmigrenowe można otrzymać wyłącznie na receptę. To kolejny argument przemawiający za zgłoszeniem się do lekarza.
Zapotrzebowanie na tryptany ciągle rośnie. Niektórym rodzajom bólu głowy towarzyszą nudności. Migreny są najczęstszą przyczyną zarówno bólu głowy, jak i nudności. Odwodnienie i niski poziom cukru we krwi również mogą przyczynić się do silnych ataków. To prawda, że czasami przyczyny są poważniejsze. Kilka z nich to zapalenie opon mózgowych, tętniaki mózgu i guzy. Problemy te zazwyczaj wiążą się z dodatkowymi objawami. Niestety ból głowy to bardzo niespecyficzny objaw. Każdy, kto martwi się lub nie ma pewności co do przyczyny powinien porozmawiać z lekarzem.
Dawno, dawno temu, na wytwornych dworach, kobiety ubrane w oszałamiające wyglądem (lub niewygodą) suknie, mówiły: Mam globusa!, i wszystko było jasne: zalegały w ciemnym apartamencie z jedwabną chusteczką na czole i tyle je widzieli. Kiedyś globus to było coś! Dzisiaj migrena, choć jest najpowszechniejszą chorobą neurologiczną, zupełnie niesłusznie traktowana jest dość lekceważąco, ot, ból głowy. Migreny zwykle nie widać. Trzeba wierzyć na słowo, że ból jest tak silny, że czasem wymaga zwolnienia z pracy i zamknięcia się w ciszy i ciemności na kilka godzin. Leki przeciwmigrenowe nie są refundowane przez Ministerstwo Zdrowia, sformułowanie „choruję na migrenę” budzi często zdziwienie, bo jak to, na ból głowy się nie choruje, nie wspominając już nawet o reakcji na stwierdzenie, że migrena jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną. Nie ma na nią lekarstwa, są tylko farmakologiczne środki prewencyjne oraz przeciwbólowe, ale raz na zawsze wyleczyć migreny nie można - jeszcze. Ból migrenowy jest specyficzny: choć nie jest to regułą, zwykle umiejscawia się w jednej połowie głowy, najczęściej za okiem i najpierw tylko lekko dudni, jak burza z oddali. Nie wiedzieć kiedy pulsujące łupnięcia stają się tak silne, że nawet mrugnięcie powiekami wywołuje lawinę rytmicznego bólu rozsadzającego oko, a myśl o zrobieniu kilku kroków, z których każdy inicjuje nową falę bólu, jest prawie niewyobrażalna. To wersja podstawowa migreny. W pakiecie występują jeszcze mdłości, wymioty, światłowstręt, niechęć do zapachów czy dźwięków, łzawienie oczu lub, choć bardzo rzadko, paraliż mięśni poruszających gałką oczną, omdlenia. Czasem hospitalizacji wymaga spowodowane długotrwałymi wymiotami odwodnienie. Jednym z dwóch głównych typów migreny jest migrena z aurą. Jej charakterystyczną cechą są krótkotrwałe zaburzenia wzrokowe poprzedzające atak bólu. Przez pacjentów opisywane są jako jaskrawe zygzaki, jasne plamki zasłaniające widok, rozmycie konturów przedmiotów, świetlista aureola otaczająca ludzi lub przypominające zwieńczenia fortyfikacji kształty pojawiające się w polu widzenia. Aura może wystąpić także w postaci zaburzeń czucia, odrętwień, niedowładów lub zaburzeń mowy. Migrena z aurą dotyczy około 25% przypadków wszystkich pacjentów. Atak migreny trwa kilka godzin albo trzy dni, jeśli po tym czasie ból nie ustąpi, mówimy o stanie migrenowym i konieczna staje się interwencja lekarza. Migrena może pojawić się np. dwukrotnie w ciągu całego życia, występować znacznie częściej, ale nieregularnie lub uprzykrzać nam życie z przewidywalną cyklicznością; do tego typu migreny należy tzw. migrena miesiączkowa, która wiąże się ściśle z cyklem menstruacyjnym i wypada zwykle kilka dni przed okresem lub mniej więcej w jego połowie. Abstrahując od tego typu migreny i tak problem ten częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Jej przyczyny nie są jeszcze dokładnie poznane, wiadomo jednak, że jest to choroba dziedziczna. Pacjenci cierpiący na częste, migrenowe bóle głowy często boją się, że powoduje je guz mózgu, ale dopracowane kryteria różnicujące umożliwiają skuteczną diagnozę i podjęcie odpowiednich środków zaradczych. O ile można założyć, że migrena jest nieprzewidywalna, o tyle skrupulatny pacjent wychwyci czynniki inicjujące napad. Warto prowadzić tzw. dziennik ataków, dzięki niemu łatwiej będzie wskazać powtarzające się elementy. Często okazuje się, że ból wywołuje np. silne lub migające światło, intensywny zapach, wysiłek fizyczny, przegapienie jakiegoś posiłku lub wręcz przeciwnie, konkretny rodzaj potrawy, np. sery, przede wszystkim pleśniowe, czerwone mięso, czekolada albo czerwone wino, doustna antykoncepcja i leczenie hormonami żeńskimi. Bywa, że ból pojawia się w te dni, kiedy pacjent ma okazję (i ochotę!) dłużej niż zazwyczaj pospać, np. w weekendy czy w wakacje. Jeśli do maksimum wykorzysta swoją szansę na odespanie tygodnia, może za to zapłacić migreną, która melduje się w momencie otwarcia oczu. Nauczenie się na własnych błędach, co wywołuje atak migreny jest dosłownie bolesne, ale przydatne, bo pozwala unikać ryzykownych zachowań, zmienić zwyczaje żywieniowe i zadbać o higienę snu.
Ja osobiście nigdy nie miałem bólu migrenowego, ale zdania, które Pani napisała przypomniały mi o mojej koleżance, która niestety co jakiś czas miała migrenę… To jak to opisywała, wyraźnie wskazywało na to, że ból całkowicie rozbijał jej dzień, a nawet dwa. W wielu przypadkach, nie mogła nawet ruszyć się z łóżka, co przecież uniemożliwia tym osobom pójście do pracy czy na zajęcia. Bardzo często trudno jest też uprzedzić w porę swoich pracowników na czas o tym, że będzie się nieobecnym, co w wielu zawodach może całkowicie zdezorganizować pracę. Wydaje mi się, że taka kampania jest bardzo dobrym posunięciem, ponieważ świadomość społeczeństwa odnośnie migreny jest bardzo niskie, i nie każdy jest w stanie pojąć, jaki wpływ na życie może mieć silny ból głowy. Zaskoczyły mnie dane w artykule, że migrena dotyczy aż 11 procent mieszkańców Unii Europejskiej! Myślałem, że liczba chorych jest o wiele niższa.
Bardzo mnie cieszy, że powstają takie inicjatywy. Sama znam multum osób, które borykają się z tym problemem. Wydaje mi się, że najgorsze jest to, że tak naprawdę nie ma jeszcze skutecznego leku, który znosiłby objawy tej choroby. Kurację zarówno profilaktyczną, jak i objawową ustala lekarz. W przypadku leczenia bólu najważniejszą zasadą jest przyjęcie leków tak szybko, jak to możliwe. To ważne dlatego, że leki doustne nie działają natychmiast – ich czas wchłaniania wynosi od 30 do 60 minut. Należy pamiętać, że w szczególnych wypadkach migreny w skład kuracji wchodzą także leki przeciwwymiotne. Pacjenci przyjmujący leki przeciwbólowe powinni zwrócić uwagę na możliwość przejścia incydentalnych bólów migrenowych w codzienne, tzw. polekowe bóle całej głowy, bez typowych cech bólu migrenowego. Oprócz takich czynników, jak nadciśnienie tętnicze lub menopauza, ten stan może powodować właśnie nadmiernie częste przyjmowanie leków przeciwbólowych. Wyszydzany i trącący histerią historyczny globus narobił chorującym na migrenę długotrwałych szkód, przeciwko czemu buntują się pacjenci, którzy jej powodu cierpią prawdziwe katusze. O zmianę podejścia do tego schorzenia i o refundację bardzo drogich leków walczą działacze Polskiego Stowarzyszenia Migrenowego.
Migrena jest zaliczana do tzw. pierwotnych bólów głowy, czyli takich, które nie są wynikiem innych towarzyszących chorób. Migrena charakteryzuje się napadowym występowaniem bólów głowy, którym czasem towarzyszą dodatkowe objawy neurologiczne. Teorii dotyczących powstawania i rozprzestrzeniania się migrenowych bólów głowy jest wiele i żadna nie jest ostateczna i wyjaśniająca wszystkie wątpliwości. Częstość występowania migreny w populacji polskiej jest oceniana na około 8%, z czego 75% stanowią kobiety, a 25% mężczyźni. Migrena może pojawić się w każdym wieku (także u dzieci i osób starszych) jednak u prawie 90% chorych pierwszy napad bólu występuje przed 40. rokiem życia. Faktyczna częstość występowania migreny w Polsce może być jeszcze wyższa, ponieważ część chorych nie zgłasza się z tego powodu do lekarza. Migrena objawia się nawracającymi, silnymi bólami głowy. Z reguły ból obejmuje jedną stronę głowy, jest pulsujący i nasila się przy nawet niewielkiej aktywności fizycznej. Bólowi mogą towarzyszyć nudności, czasem wymioty oraz nadwrażliwość na światło, dźwięki lub zapachy. Czasem ból migrenowy jest bezpośrednio poprzedzony różnymi objawami neurologicznymi, które nazywane są aurą migrenową. Objawy te są całkowicie odwracalne i z reguły ustępują tuż przed pojawieniem się bólu głowy lub na początku jego trwania. Do objawów aury zaliczane są: zaburzenia widzenia najczęściej o charakterze migających plam lub linii (rzadziej występuje zamazanie lub deformacja obrazu), drętwienie twarzy lub kończyn, zawroty głowy oraz zaburzenia mowy. Rzadko w przebiegu aury migrenowej pochodzi do przejściowego, całkowicie odwracalnego osłabienia jednej połowy ciała. Z reguły objawy aury trwają od kilku do kilkunastu minut, w większości przypadków ustępują po 60 minutach, w wyjątkowych przypadkach trwają do 24 godzin. Napad migreny rozwija się dość szybko (w ciągu kilkunastu minut) i z reguły największe natężenie bólu osiąga w czasie dwóch pierwszych godzin trwania. Ból migrenowy trwa od 4 do 72 godzin, w przypadku skutecznego leczenia krócej. Mimo że pierwszy w życiu napad migreny może bardzo przestraszyć chorego, migrena nie jest chorobą zagrażającą życiu. Jeżeli u pacjenta występują napadowe bóle głowy o opisanej powyżej charakterystyce, należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Z reguły migrena nie wymaga pilnej interwencji lekarskiej. Jeżeli natomiast do bólu głowy dołączają się zaburzenia świadomości lub przytomności, lub narastający niedowład kończyn, należy pilnie wezwać pogotowie ratunkowe. Pacjent z już rozpoznaną migreną w przypadku wystąpienia kolejnego bólu głowy powinien jak najszybciej przyjąć lek przeciwbólowy zalecony przez lekarza. Skuteczność leczenia zależy w dużej mierze od szybkości przyjęcia leku i jest największa w przypadku, gdy ból głowy nie zdążył jeszcze osiągnąć maksymalnego natężenia. Chory na migrenę nie powinien więc czekać, licząc, że ból głowy może „przejdzie”. Rozpoznanie migreny zgodnie z obowiązującymi w Polsce kryteriami jest ustalane na podstawie wywiadu, tzn. co najmniej kilkukrotnego występowania bólów głowy o charakterystyce migrenowej. Do rozpoznania migreny nie są konieczne badania dodatkowe, chociaż z reguły wykonywane są badania obrazowe mózgu i ew. EEG w celu wykluczenia innych chorób. Leczenie migreny można podzielić na leczenie doraźne napadu bólu głowy oraz leczenie profilaktyczne, które ma doprowadzić do zmniejszenia liczby napadów migreny. W leczeniu doraźnym stosuje się leki przeciwbólowe (paracetamol, kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne), pochodne ergotaminy lub tryptany. W przypadku wystąpienia migrenowego bólu głowy lek przeciwbólowy należy przyjąć jak najszybciej. Jeżeli chory nie odczuwa poprawy po jednym rodzaju leków, należy spróbować leku z innej grupy. W przypadku ciężkich migrenowych bólów głowy leczeniem z wyboru są tryptany. Jeżeli bólowi głowy towarzyszą nudności lub wymioty, konieczne może być doraźne podanie leku przeciwwymiotnego (np. metoklopramid), a w przypadku nasilonych wymiotów dożylne podawanie leków U chorych, u których napady bólu głowy występują bardzo często i wymagają przyjmowania dużych ilości leków przeciwbólowych, istnieje ryzyko rozwinięcia się bólu głowy z nadużywania leków przeciwbólowych. Jest to trudny do leczenia i bardzo utrudniający funkcjonowanie chorym ból głowy. Dlatego każdy chory na migrenę powinien monitorować liczbę przyjmowanych w miesiącu leków przeciwbólowych, aby nie dopuścić do rozwoju polekowego bólu głowy. Gdy napady migreny są bardzo częste i/lub bardzo uciążliwe dla chorego, należy rozważyć leczenie profilaktyczne. Leczenie profilaktyczne migreny polega na codziennym przyjmowaniu leków, które mają zmniejszyć liczbę napadów bólu głowy. Leki stosowane w leczeniu profilaktycznym nie mają działania przeciwbólowego i można je kojarzyć z lekami stosowanymi doraźnie. Leki te nie zaczynają też działać od razu i na ich efekt (tzn. zmniejszenie częstości występowania bólów głowy) niekiedy trzeba poczekać kilka miesięcy. W leczeniu profilaktycznym stosowane są różne grupy leków (np. leki kardiologiczne, takie jak propranolol czy flunaryzyna, leki przeciwpadaczkowe, takie jak kwas walproinowy czy topiramat, czy leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina). W przypadku braku skuteczności czy złej tolerancji jednego leku należy go zastąpić innym lekiem o odmiennym mechanizmie działania. Należy pamiętać, że oceny skuteczności leczenia profilaktycznego migreny można dokonać co najmniej po kilku miesiącach regularnego stosowania leku. Całkowite wyleczenie migreny nie jest możliwe, chociaż u poszczególnych pacjentów częstość występowania napadów migreny jest bardzo różna (od bólów występujących prawie codziennie do kilku epizodów w całym życiu). Nie jest to jednak choroba zagrażająca zdrowiu i życiu pacjenta, choć może upośledzać jego jakość życia. Osoby, które cierpią na częste napady migrenowego bólu głowy o znacznym nasileniu mogą z powodu migreny gorzej funkcjonować zawodowo i społecznie. Powikłania w migrenie występują bardzo rzadko i obejmują stan migrenowy (tzn. ból migrenowy o znacznym nasileniu utrzymujący się dłużej, niż 72 godziny) oraz migrenowy udar mózgu, gdy objawy neurologiczne występujące jako aura migrenowa (m.in. zaburzenia widzenia, zaburzenia czucia) utrzymują się ponad tydzień i spowodowane są ogniskiem niedokrwienia w mózgu.
W ostatnim czasie nastąpił rozwój nowych podejść do leczenia migreny. Lekarz może podać zastrzyk botoksu do zewnątrzczaszkowych gałęzi czuciowych nerwów trójdzielnych i szyjnych kręgosłupa. Jest to grupa nerwów na twarzy i szyi związanych z powstawaniem migreny. Podobne zabiegi są alternatywą dla przyjmowania coraz większej ilości silnych leków przeciwbólowych. Niemal każdy sięga po leki tego typu, a coraz mniej pacjentów radzi sobie z bólem przy pomocy dość bezpiecznego paracetamolu. Leki, po które sięgają Polacy to ketoprofen, nimesulid, codeina i wiele innych dostępnych bez recepty. Czasami ból jest tak silny, że powszechnie dostępne w aptekach środki nie wystarczają i zachodzi potrzeba udania się do lekarza po receptę. Niestety od środków przeciwbólowych można się w dość łatwy sposób uzależnić. Większość ludzi kojarzy uzależnienie z ciężkimi narkotykami. Organizm jednak przyzwyczaja się do "zwykłych" leków, które nie uważa się za narkotyki. Uzależnienie jest zarówno psychiczne jak i fizyczne - przyzwyczajamy się do szybkiego efektu przeciwbólowego. Z czasem jednak efekt ten słabnie i wtedy mówimy sobie: "pora zmienić lek na silniejszy". Tędy właśnie prowadzi droga do jeszcze silniejszego uzależnienia psychicznego oraz uzależnienia fizycznego.
Bardzo cieszy mnie fakt, że powstają takie inicjatywy jak ta. Wiele ludzi boryka się z problemem migreny. Jest to choroba nieco nierozumiana w Polsce, stygmatyzowana i bagatelizowana. Przecież napad migrenowy to nie zwykły ból głowy jak jest często błędnie postrzegany. W przeciwieństwie do zwykłego bólu głowy bóle migrenowe poprzedzone są wieloma objawami - indywidualnymi dla każdego człowieka, a szacuje się, że dotykają one nawet 15% społeczeństwa. Nie ma jednoznacznie ustalonych przyczyn bóli migrenowych, podobnie jeśli chodzi o wiek - mogą pojawić się w każdym wieku. Ja sama nigdy nie doświadczyłam bóli migrenowych jednakże do dziś pamiętam kolegę ze szkolnej ławki, który za każdym razem zabierany był przez rodziców z lekcji, a my nie rozumieliśmy dlaczego ze względu na "zwykły" ból głowy nie jest on w stanie uczestniczyć w zajęciach. Niestety poziom edukacji na temat przypadłości jaką jest migrena w Polsce jest niewielki, stąd mogą wynikać błędne oskarżanie pracowników o miganie się od pracy, a przecież to nie tylko ból głowy uniemożliwiający prawidłowe funkcjonowanie, ale również : nudności, wymioty, zaburzenia wegetatywne. Często napadom migrenowym towarzyszy chęć izolacji, przebywania w ciemnym, cichym pomieszczeniu co łagodzi objawy. Jak podaje artykuł koszty związane z pracownikami będącymi na zwolnieniach ze względu na napady migrenowe oraz koszty zmniejszonej wydajności takich pracowników są ogromne. Pownniśmy jako społeczeństwo zainwestować w edukację, naukę jak radzić sobie z takimi napadami, naukę samego siebie jak zmniejszyć ilość napadów oraz ich intensywność. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że napady migrenowe mogą być potęgowane przez stres, przemęczenie, nadmierną lub niedostateczną ilość snu. Nie należy zapominać też o wpływie diety - żywności wysoko przetworzonej oraz dużej ilości soli. Oczywiście migrena jest chorobą przewlekła, na ten moment nieuleczalną jednakże musimy edukować społeczeństwo na temat tego problemu oraz na temat sposobów radzenia sobie z nim.
W przypadku gdy leczenie farmakologiczne zawodzi, jest mało efektywne i nie spełnia oczekiwań wielu pacjentów, należy rozważyć inne możliwości działania. Faktem jest, że pacjenci preferują i doceniają działania niefarmakologiczne, nie — jak się zazwyczaj sądzi — z powodu niechęci do przyjmowania leków, lecz z powodu przekonania o aktywizującym wpływie takich działań na endogenne, pozytywne mechanizmy oraz poczucia, że mogą aktywnie uczestniczyć w terapii i wpływać na swój powrót do zdrowia. W związku z powyższymi obserwacjami zaleca się działania niefarmakologiczne u wszystkich chorych, którzy wymagają profilaktyki, zarówno w monoterapii, jak i w połączeniu z przyjmowaniem leków. Ważnym postępowaniem warunkującym poprawę jest przedyskutowanie z pacjentem wprowadzenia zmian stylu życia, polegających na unikaniu czynników wywołujących napady bólu. W Szwecji najważniejszym postępowaniem w ramach niefarmakologicznej profilaktyki napadów jest unikanie czynników wywołujących oraz odpowiednia ilość snu. Leczenie behawioralne w nawracającej migrenie jest stosowane i opisywane przez ostatnie dekady. Najczęstsze sposoby terapii można podzielić na następujące kategorie: techniki relaksacyjne, terapia kognitywno-behawioralna („zarządzanie stresem”) oraz biofeedback. Istnieją dowody potwierdzające skuteczność powyższych strategii, jednak nie stwierdzono, która z nich jest najbardziej efektywna. Podobnie do skuteczności terapii lekami, w przypadku postępowania niefarmakologicznego indeks bólu głowy (wskaźnik częstości, ciężkości i/lub czasu trwania bólu) zmniejsza się o 50% u 30– –60% pacjentów. W praktyce klinicznej rodzaj zastosowanej interwencji zależy od preferencji i indywidualnego nastawienia pacjenta i terapeuty. Ważnym elementem prowadzonego leczenia jest powtarzanie kilkusekundowych–minutowych sesji ćwiczeń samodzielnie w domu. Część chorych wymaga regularnych wizyt u specjalisty, by móc kontynuować terapię. Uzyskane rezultaty mogą się utrzymywać nawet kilka lat. Starania w zakresie odnalezienia mechanizmów działania technik behawioralnych dały pewne efekty. Do technik relaksacyjnych zalicza się: 1) progresywną relaksację mięśni, na przykład naprzemienne naprężanie i rozluźnianie odrębnych grup mięśniowych; 2) relaksację autogenną, na przykład uzyskiwanie stanu głębokiego rozluźnienia poprzez autoinstrukcje wyobrażenia ciepła i ociężałości w danych partiach ciała; 3) medytację, na przykład osiągnięcie równowagi psychicznej i relaksacji poprzez ciche powtarzanie słowa lub dźwięku. Terapia kognitywno-behawioralna to interwencja psychoterapeutyczna, której podstawowym celem jest uświadomienie pacjentowi roli jego nastawienia w generowaniu odpowiedzi na sytuacje stresowe i powiązania między stresem, natężeniem wysiłku i bólami głowy. Powyższe działania psychologiczne mają szczególną wartość właśnie w migrenie . Wśród dorastających pacjentów z częstymi napadami bólów głowy najlepsze efekty przynosi terapia relaksacyjna pod opieką terapeuty. Biofeedback oznacza wszelkie procedury dostarczające informacji o fizjologicznych procesach organizmu, na przykład temperaturze skóry palca, odbierane zazwyczaj za pośrednictwem urządzeń elektronicznych. Ma on zastosowanie w wielu specjalistycznych klinikach zajmujących się leczeniem bólów głowy, a w kilku przeprowadzonych badaniach naukowych potwierdzono skuteczność biofeedbacku w leczeniu migreny. Połączenie biofeedbacku z farmakoterapią może zwiększyć efektywność leczenia o 10–20%. Kolejną propozycją wspomagania terapii w migrenie jest regularny i często uprawiany aerobik. W randomizowanym badaniu klinicznym wykazano, że multidyscyplinarne postępowanie zaplanowane przez neurologów i fizykoterapeutów wykazywało znamiennie lepszą efektywność wśród chorych na migrenę niż konwencjonalna terapia proponowana przez lekarzy rodzinnych. Pacjenci uważali za priorytetowe sesje ćwiczeń w grupie oraz porady fizykoterapeutów. Ponieważ nie ma możliwości przeprowadzenia badań metodą podwójnie ślepej próby, w których oceniano by skuteczność ćwiczeń fizycznych w migrenie, nadal jest to kwestia niewyjaśniona. Kolejną, dość często wykorzystywaną, metodą w profilaktyce migreny jest akupunktura. W trakcie przeglądania medycznych baz piśmiennictwa można napotkać wiele publikacji potwierdzających jej skuteczność. W kilku dokładnie zaplanowanych, dobrej jakości badaniach klinicznych porównywano skuteczność standardowej akupunktury z pozorowanym zabiegiem akupunktury lub profilaktyką farmakologiczną. W porównaniu z flunaryzyną czy metoprololem akupunktura wykazuje podobne efekty, ale jest dużo lepiej tolerowana. W przeglądzie systematycznym biblioteki Cochrane uznano tę metodę terapii za skuteczną i znaczącą w leczeniu bólów głowy. Przeprowadzenie metaanalizy nie było możliwe z uwagi na heterogenny charakter doniesień oraz brak wystarczających danych. Prowadzona przez wyszkolonych licencjonowanych terapeutów akupunktura jest bezpieczna. Nie istnieją udowodnione naukowo opisy sposobu umieszczenia igieł ani ich liczby w leczeniu migreny. Jednak, według tradycyjnej koncepcji, w osiągnięciu pozytywnego efektu głębokość i miejsca wkłuć nie mają istotnego znaczenia. Biorąc pod uwagę wyniki badań z zastosowaniem tępych igieł, można stwierdzić, że pozytywny efekt zabiegu zależy od innych mechanizmów niż perforacja tkanki podskórnej. Równie ważny jest efekt rozluźnienia i świadomości bycia pod specjalistyczną opieką. Innymi metodami fizykoterapii wykorzystywanymi u chorych z migreną są masaże, ćwiczenia postawy, ćwiczenia karku, chiropraktyka oraz inne zabiegi manualne dotyczące kręgosłupa. Niewiele jest doniesień na temat skuteczności powyższych metod; zaleca się dokładne rozważenie ich użyteczności u danego pacjenta. Nie zaleca się stosowania intensywnych zabiegów chiropraktycznych z uwagi na możliwość niebezpiecznych powikłań zdrowotnych. W podsumowaniu, zarówno profilaktyka niefarmakologiczna, jak i farmakologiczna mogą się okazać przydatne u osób cierpiących na migrenę. W bardziej skomplikowanych przypadkach należy rozważyć terapię skojarzoną. ( źródło: Mattias Linde - ViaMedica).