Trwają badania nad potencjałem techniki okulistycznej stosowanej do badania siatkówki w diagnozowaniu i monitorowaniu postępu chorób neurodegeneracyjnych - przekazał Unijny Serwis Informacyjny Badań i Rozwoju (CORDIS).

Choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera, dotykają 10 milionów osób w Europie i przewiduje się, że liczba ta ulegnie podwojeniu do 2030 roku. Diagnozowanie chorób neurodegeneracyjnych pozostaje jednak trudne, a podejrzenie ich występowania można ostatecznie potwierdzić jedynie na podstawie badania pośmiertnego mózgu.

Jednym z obiecujących kierunków badań jest wykorzystanie technik okulistycznych do poszukiwania w oczach zmian, które mogłyby wskazywać na obecność choroby neurodegeneracyjnej. Właśnie na tym zagadnieniu skupia się finansowany ze środków UE projekt OPTIMALZ.

„To, co dzieje się w mózgu, może być również widoczne w tkance nerwowej oka, ponieważ jest ono częścią ośrodkowego układu nerwowego”, wyjaśnia koordynator projektu Bernhard Baumann. „Można je więc badać z zewnątrz, w oparciu o cechy, które można bezpośrednio dostrzec”.

Technologia opracowywana w laboratorium Baumanna na Uniwersytecie Medycznym w Wiedniu opiera się na wielofunkcyjnej koherentnej tomografii optycznej (ang. optical coherence tomography, OCT). Ta nieinwazyjna technika działa podobnie do ultradźwięków, z tą różnicą, że zamiast fal akustycznych wykorzystuje światło. OCT pozwala okulistom na uzyskiwanie szczegółowych, trójwymiarowych zdjęć mikrostruktur w siatkówce.

Wizualizacja patologii

Baumann i jego zespół rozpatrywali trzy zastosowania OCT, badając siatkówkę, soczewkę i tkankę mózgową myszy, jak również próbki histologiczne tkanki mózgowej pozyskanej od ludzi. Poszukiwali oni zmian w mikrostrukturach naczyń i przepływie krwi, a także uszkodzeń i złogów blaszek amyloidowych, które są charakterystycznym objawem choroby Alzheimera, mając nadzieję na skorelowanie patologii w mózgu z biomarkerami w oczach.

Kiedy zaczynali, pewne przesłanki przemawiały za tym, że patologie w oczach mogą mieć związek z chorobami neurodegeneracyjnymi. Jednak, jak mówi Baumann, w trakcie badań wyłonił się bardziej złożony obraz: „W zależności od modelu myszy w niektórych przypadkach mogliśmy zaobserwować zmiany w siatkówce, zaś w niektórych nie. Trzeba być naprawdę ostrożnym w interpretacji danych”.

Niemniej jednak, jak dodaje Baumann, technologia OCT bardzo dobrze sprawdzała się w wizualizacji patologii w oczach i mózgu, nawet jeśli ich znaczenie kliniczne nie zawsze było jasne: „Jest to dość obiecujące. Dysponujemy dobrą rozdzielczością w czasie rzeczywistym, jesteśmy w stanie dostrzec drobne uszkodzenia”.

Wszystkie oczy zwrócone na guzy mózgu

Prace w ramach projektu były wspierane przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych. „Dzięki temu mogłem zatrudnić grupę ludzi, stworzyć nowe systemy i oprogramowanie do analizy danych oraz przeznaczyć część środków na publikacje i konferencje”, zauważa Baumann.

„Wielką zaletą tego stypendium jest to, że daje ono 5 lat na zbadanie swojej hipotezy badawczej i wykorzystanie poczynionych postępów do jeszcze głębszego przebadania danej dziedziny”.

Zespół planuje dalsze prace nad rozwojem technologii OCT. Niedawno rozpoczęli oni współpracę z firmą farmaceutyczną w celu wykorzystania tego rozwiązania do badania modeli mysich. „Pracujemy również nad tym, aby nasza technologia była przydatna do analizy guzów mózgu. To ekscytujące móc zobaczyć, jak daleko możemy osiągnąć w tym zakresie”, podsumowuje Baumann.

© Unia Europejska, [2021] | źródło: CORDIS