Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, przekształcenie Szpitala Powiatowego w Wąbrzeźnie zostało przeprowadzone w sposób niezgodny z ówcześnie obowiązującym prawem. Nie zostało ono poprzedzone analizą potencjalnych skutków finansowych dla Powiatu, a program przekształcenia został przygotowany przez spółkę powiązaną z nowym, większościowym właścicielem Szpitala - nie był on zatem bezstronną i obiektywną analizą sytuacji Szpitala i wpływu przekształcenia na zakres usług zdrowotnych świadczonych na terenie Powiatu.

W związku z ustaleniami kontroli, NIK złoży zawiadomienie do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej w budżecie Powiatu Wąbrzeskiego. Jednocześnie Izba zwraca uwagę, że trwa prokuratorskie postępowanie w sprawie uniemożliwienia przeprowadzenia kontroli w Nowym Szpitalu w Olkuszu. Oba szpitale należą do tego samego podmiotu: Grupy Nowy Szpital Holding S.A.

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła działalność Starostwa Powiatowego w Wąbrzeźnie w zakresie przekształcenia Szpitala. Przekształcenie Szpitala zostało przeprowadzone w sposób niezgodny z ówcześnie obowiązującym prawem, które nie dawało podstaw do przekazania prywatnemu podmiotowi (niepublicznemu zakładowi opieki zdrowotnej, prowadzonemu przez Nowy Szpital w Wąbrzeźnie sp. z o.o.) zadań publicznych w zakresie ochrony zdrowia. Ochrona zdrowia mieszkańców była i jest jednym z ustawowych zadań powiatu.

Przekształcenie Szpitala nie zostało poprzedzone analizą potencjalnych skutków finansowych takiego postępowania dla Powiatu. Nie rozważano też zagrożeń związanych z ograniczeniem działalności leczniczej dla mieszkańców powiatu wąbrzeskiego. Program przekształcenia został przygotowany przez spółkę powiązaną z nowym, większościowym właścicielem Szpitala, nie był on zatem bezstronną i obiektywną analizą sytuacji Szpitala i wpływu przekształcenia na zakres usług zdrowotnych świadczonych na terenie Powiatu.

Pomimo przekształcenia Szpitala i przekazania zadań podmiotowi prywatnemu Powiat Wąbrzeski nadal utrzymywał publiczny zakład opieki zdrowotnej, choć od grudnia 2008 r. Zakład ten nie prowadził już leczenia szpitalnego, a od początku 2011 r. zaprzestał jakiejkolwiek działalności leczniczej. Jedynym zadaniem, jakie wykonywał, była spłata własnego zadłużenia z dochodów uzyskiwanych z wynajmu nieruchomości szpitalnych.

Rzeczywistym celem utrzymywania publicznego ZOZ było więc uniknięcie przejęcia zadłużenia tej jednostki przez Powiat Wąbrzeski, a nie udzielanie świadczeń zdrowotnych. Jednocześnie publiczny ZOZ prowadził działania markujące działalność statutową: np. opłacano polisy ubezpieczeniowe od odpowiedzialności cywilnej w zakresie działalności leczniczej czy wybierano Radę Społeczną ZOZ (ta jednak nie miała do wykonania żadnych zadań).

Tymczasem koszty utrzymania, jakie generował publiczny ZOZ, wyniosły w latach 2011-2016 ponad 200 tys. zł. NIK uznała je za przejaw niegospodarności. W ocenie Izby środki te mogły być wykorzystane na spłatę części zadłużenia tej jednostki. Jednak w ocenie Zarządu Powiatu, likwidacja publicznego ZOZ skutkowałaby koniecznością przejęcia przez Powiat Wąbrzeski zadłużenia tej jednostki w wysokości ok. 3,2 mln zł. NIK zwraca uwagę, że Powiat nie poszukiwał innych, legalnych i gospodarnych rozwiązań tego problemu.

Zarząd Powiatu nie sprawował odpowiedniego nadzoru nad „sztucznie” utrzymywanym publicznym ZOZ. Tolerowano sytuację, że nie naliczał on i nie egzekwował od spółki prowadzącej Szpital (Nowy Szpital w Wąbrzeźnie sp. z o.o.) czynszu za dzierżawę sprzętu i wyposażenia, a także wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z aparatury medycznej. Dopuszczono do obniżenia czynszu, jaki Nowy Szpital w Wąbrzeźnie płacił za dzierżawę nieruchomości szpitalnych. W ten sposób publiczny ZOZ został pozbawiony przychodów w wysokości 300 tys. zł w latach 2015-2020. Takie działanie NIK oceniła negatywnie jako niegospodarne. Przychody te, zgodnie z uchwałą Rady Powiatu w Wąbrzeźnie, miały być przeznaczone m.in. na spłatę zadłużenia tego ZOZ.

W toku kontroli Starosta wyjaśniał, że środki te spółka Nowy Szpital w Wąbrzeźnie miała przeznaczyć na zakup karetki, który - gdyby nie obniżenie czynszu - Powiat musiałby dofinansować. Izba nie uznała tych wyjaśnień za uzasadnione, gdyż żadne przepisy prawa nie obligują jednostki samorządu terytorialnego do dotowania podmiotów prywatnych, które - prowadząc działalność leczniczą - powinny we własnym zakresie zapewnić odpowiednie warunki udzielania świadczeń zdrowotnych.

Podkreślenia wymaga fakt, że Zarząd Powiatu zgodził się, aby stanowisko dyrektora publicznego ZOZ zajmowały osoby zaproponowane przez spółkę dokonującą przekształcenia Szpitala, powiązaną z jego nowym, większościowym właścicielem. Dwaj kolejni dyrektorzy publicznego ZOZ decydowali m.in. o wysokości czynszu za dzierżawę nieruchomości na rzecz Nowego Szpitala w Wąbrzeźnie, a także o cenach sprzedaży sprzętu i wyposażenia temu podmiotowi.

W spółce prowadzącej Szpital Powiat Wąbrzeski objął mniejszościowy pakiet udziałów, co nie zapewniało mu znaczącego wpływu na zarządzanie tym podmiotem. Powiat nie mógł decydować o organizacji, zakresie i dostępie do świadczeń zdrowotnych udzielanych przez Szpital.

Pomimo że Spółka prowadząca Szpital odnotowała straty (8 tys. zł w 2014 r., 399 tys. zł w 2015 r. i 184 tys. zł w 2016 r.), Zarząd Powiatu nie korzystał z prawa do kontroli jej finansów. W związku z tym nie posiadał pełnej wiedzy o przyczynach powstawania niektórych kosztów jej działalności, np. usług doradczych, obsługi prawnej czy kosztów „pozostałych”.

NIK zwróciła uwagę, że brak pełnej wiedzy o sytuacji finansowej spółki mającej świadczyć usługi zdrowotne dla mieszkańców Powiatu, której udostępniono niemal cały majątek należący do publicznego ZOZ, zwiększa ryzyko niepodjęcia ewentualnych działań zaradczych w odpowiednim czasie. To z kolei może narazić mieszkańców Powiatu na ograniczenie lub utratę dostępu do opieki zdrowotnej.

W tym kontekście NIK zwraca uwagę, że w okresie po przekształceniu Szpitala i przejęciu go przez podmiot prywatny doszło do zamknięcia oddziału położniczego, dla noworodków i wcześniaków. Spółka prowadząca Szpital uzasadniała to spadkiem liczby porodów i zmniejszeniem finansowania tych świadczeń przez NFZ. Spadła także niemal o połowę (w stosunku do 2007 r., kiedy Szpital prowadzony był przez Powiat) liczba świadczeń udzielanych na oddziale chorób wewnętrznych i chirurgii ogólnej.

Na uwagę zasługuje także sukcesywny spadek liczby pracowników Szpitala zatrudnionych na umowę o pracę, przy jednoczesnym wzroście liczby pracujących na umowach cywilnoprawnych.

W związku z ustaleniami kontroli Delegatura NIK w Bydgoszczy przygotowuje zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej w budżecie Powiatu Wąbrzeskiego.

Spółka Nowy Szpital w Wąbrzeźnie należy do tego samego podmiotu (Grupa Nowy Szpital Holding S.A.), do którego kontrolowany przez NIK Nowy Szpital w Olkuszu.

Źródło: NIK